Glazen bol – Techniek en industrie

Top 1000, jaaroverzichten, vooruitblikken… het is weer december en dat betekent automatisch de bekende thema’s en programma’s op radio en televisie. Een traditie dus en wie zijn wij om daar niet aan mee te doen (…)? Ook wij kijken terug naar 2011 en kijken in onze glazen bol vooruit naar 2012…

2011…
…bracht ons geen aardverschuivingen op het gebied van nieuwe technieken of wat inzichten betreft. 29ers Zijn in Europa en zelfs in het immer conservatieve Nederland al geen nieuws meer en de high-end carbon 29ers die op de EuroBike dit jaar in grote aantallen te zien waren, vielen geheel samen met de verwachting.

De 29er is dit jaar echter wel dé verkoophit met stip geweest op het gebied van mountainbikes. Dat is echter relatief. Het marktaandeel van de dikke bandenfietsen zakt al jaren in geheel Europa verder in en een impuls was dus nodig. De marketingmachine heeft het 29er concept volledig omarmt en ook de media heeft weer stof om over te schrijven. Helaas wordt hier in Nederland nog altijd in oude clichés gepraat wanneer men het over het ‘hoe’ en ‘waarom’ van de 29ers heeft. Jammerlijk, misinformatie is ook informatie en als dat leidt naar hogere verkoopgetallen, so be it for… now. Immers de markt, de industrie, de sport… moeten wel in beweging blijven.

Op racefietsgebied had de verkoophit niets met wielmaten te maken. Na de introductie van Shimano’s elektrische Di2 schakelsysteem bij de Dura Ace topgroep was het afwachten hoe snel een meer betaalbare variant op het toneel zou verschijnen. Het antwoord kwam dit jaar met de introductie van de Ultegra Di2. Deze derivaat kost grofweg de helft van de topgroep en vindt nu al een redelijke aftrek. Teken dat de elektrische derailleurs absoluut niet als tijdelijke gadget voor profs en de beter bedeelden onder ons gezien hoeft te worden.

Sinds de introductie weerhoudt Shimano zich er ook niet van om de elektrische componenten alleen op de weg in te zetten. Zo trokken Niels Albert en Sven Nys er destijds als eerste het veld mee in en zetten daarmee indirect een statement dat het elektrische system bestand is tegen modder en algemeen wat minder zachtzinnige omstandigheden. Voor de knutselaars bleken de Di2 onderdelen dan ook al snel een prooi om mountainbikes uit te rusten met elektrische derailleurs. Zullen we in 2012 dan het, misschien schemerige, licht zien van een volwaardige elektrische offroad schakelgroep uit Japan? Of zou de Amerikaanse tegenhanger hierin de eerste stap nemen? Eerder viswerk bij de Japanse firma (en dat niet eens met hun eigen hengels…) naar de mogelijkheid van een offroad versie van het Di2 systeem gaf geen resoluut ‘geen sprake van’-reactie….

En dan, de volgende stap… draadloos? Shimano heeft in elk geval dit jaar ten minste één patent ingedient waar een dergelijk systeem in beschreven wordt.

Nu zeggen patenten niet alles. Er worden jaarlijks enorm veel patenten geclaimd waarin uitvindingen beschreven worden die alle natuurwetten tarten en dus nooit het conceptstadium passeren. Maar sinds de geleerden van het CERN in Zwitserland onlangs aanwijzingen hebben gevonden voor het bestaan van deeltjes die sneller zijn dan de tot dusver snelst geachte lichtsnelheid is het nog maar de vraag of we ons nog moeten houden aan de bekende natuurwetten. Dit echter terzijde.

Schijfremmen
Voor mountainbikers zijn schijfremmen sinds eind jaren ’90 eigenlijk al gemeengoed. Voor de andere fietssporten is het nooit echt een overweging geweest. Niet op de laatste plaats omdat de UCI het simpelweg niet toestond bij wielrennen en cyclocrossen. In juni 2010 maakte een wijzing in de statuten van de UCI dat het gebruik van schijfremmen nu wél toegestaan werd bij cyclocross wedstrijden. Op de eerst volgende EuroBike werden dan ook al een klein aantal ‘systemen’ aan het publiek getoond die het gebruik van schijfremmen op fietsen met ‘racebochten’ mogelijk maakte. Ze bestonden allemaal uit adapters waar de verkorte remkabel vanuit de remgreep een kleine hydraulische zuiger van het het remsysteem bedient. Dit jaar volgden nog wat varianten, de een wat compacter dan de andere maar allemaal nog steeds met een hoog ‘we-zitten-nog-in-een-tussenfase’-gehalte.

De mogelijkheden zijn er dus, maar toch hebben we nog niet één top-20 prof in het Europese elite cyclocrosspeloton gezien die schijfremmen in de strijd gooide. Nu hebben we ook een redelijk moddervrij begin van dit crossseizoen gehad… tot dusver: de crossen van dit weekend waren allerminst moddervrij te noemen. Waarom de profs nog niet massaal op schijven overstappen is niet terug te brengen tot een enkele reden. De voordelen van het meer constante remvermogen wegen voor een ieder anders op tegen zaken als het meergewicht, de moddervrijheid (…), het geloof (…) of gewoonweg niet de beschikking hebben over een geschikt frame en vork (van de sponsor).

Daarnaast is er aan het huidige materiaal nog genoeg te verbeteren, al heeft men dat lang niet gezien. ‘Carbon velgen remmen eenmaal niet zo denderend’. Een eigenschap die velen maar op de koop toe namen. Dat er nog grote stappen te maken zijn bewees de firma Edco onlangs toen zij haar Oseous carbon velgen introduceerde. Als eerste in de fietsindustrie is het Edco gelukt om een ceramische coating op een carbon velg te maken, waar door het tegen de velgrand aanduwen van de remblokken ook in de grootste bagger daadwerkelijk nog tot een significante vertraging leidt die absoluut onder de term ‘doseerbaar remmen’ valt. Het verschil in remcapaciteit was zo groot dat het hele Telenet-Fidea cyclocross team van onder meer Bart Wellens en Tom Meeusen halfweg het seizoen alsnog besloot de oude wielen vaarwel te zeggen en de Edco Oseous wielen te monteren.

De nu beschikbare schijfremopties zijn ook nog niet volledig volwassen en velen zullen, net als ons, wachten op de eerste specifieke schakelgrepen voor de racebocht inclusief geïntegreerde hydrauliek voor schijfremmen op de markt zullen verschijnen. Dat er wat aan zit te komen mag eigenlijk gewoon als feit gezien worden. Zie het aantal frames dat nu al beschikbaar is met schijfremnokken. En daarmee doel ik niet op stalen toercrossers met pakkendrageroogjes van kleine boutique merkjes die nooit een UCI cross wedstrijd mee zullen maken maar high-end wedstrijdwaardige crossers van zelfs grote marktspelers. Maar wie zal de eerste zijn? De grote S uit Amerika of de grote S uit Japan… of zal er een lachende derde zijn…?

Allemaal aan de 135…
Waar voorheen de crosser altijd een afgeleide was van de racefiets en dus ook een 130 millimeter achternaaf had, hebben deze nieuwe disc-ready crossers allemaal een inbouwbreedte van 135 millimeter. Het wordt ook gewoon krap om op een 130 millimeter naaf ook nog een schijfrem te monteren en 135 millimeter schijfremnaven zoals we die gebruiken op de mountainbike zijn er meer dan genoeg. Deze trend zal zich in 2012 ook zeker wel voort zetten en je kunt je zelfs afvragen wanneer de eerste racefietsen met deze 135 millimeter naven gaan komen. Waarom vasthouden aan die 5 millimeter smallere naaf terwijl de limiet van het aantal tandwieltjes met 10 stuks toch echt nog niet bereikt lijkt te zijn. Campagnolo was de eerste, maar er zijn hardnekkige geruchten dat ook Shimano spoedig met een 11 speed Dura Ace groep op de proppen komt. Een ideaal moment om de racefietswereld aan een bredere naaf te helpen waardoor er meer eenheid naar de toekomst toe zal ontstaan.

Crossers, racefietsgroepen… en mountainbikes dan…?
Naast 11 speed Dura Ace kan met enige zekerheid gesproken worden over een nieuwe Saint groepset. Deze groep zou een 1×10 setup krijgen en kan zich verder verrijkt zien met de trucjes die we bij de XTR zagen, zoals ICE schijfremtechnologie en de blokkage van het onderste scharnierpunt van de achterderailleur (Shadow+). Het herzien of uitbrengen van nieuwe standaarden is toch wel iets van de laatste 10 jaar en Shimano zal met deze nieuwe groep ook een nieuwe montagestandaard voor achterderailleurs introduceren. Volgens de collega’s van mountainbike.com zou het kleine linkje tussen het huidige derailleurpad en de derailleur zelf daarmee verdwenen zijn, waardoor een stijver geheel ontstaat en het wiel beter te (de-)monteren is. Hoewel deze groep als ‘2013’ betitelt wordt, is de kans groot dat we in 2012 al uitvoerig kennis zullen maken met de nieuwe Saint en een goedkopere variant die volgens mountainbike.com de naam ‘Zee’ zal dragen.

Bij SRAM kunnen we 10 speed XX en XO Gripshifters verwachten. Jaroslav Kulhavy reed er dit seizoen al mee en zeer waarschijnlijk kan volgend jaar iedereen hem dat na doen. De derailleurs van topgroepen zullen uitgerust worden met ‘frictie demping’ in het onderste scharnierpunt, met hetzelfde doel als Shimano’s Shadow+: minder klapperen van de ketting en derailleur.

Ook hier geldt dat dit 2013 producten betreft maar het nodige zal komend jaar al aan het publiek getoond worden, zo niet zelfs al in de nadagen van 2012 leverbaar zijn.

Na de 29er zou de 650b wielmaat de volgende revelatie moeten worden. En hoewel het toch makkelijker door een enkeling opgepakt werd dan de 29er in zijn beginjaren, moeten we nog maar zien of we in 2012 echt veel 650b adepten zullen gaan zien. Er zijn geruchten dat een grote innovatieve speler de 26″ wielmaat volledig omarmt en alleen door gaat met 650b en 29″ wielen, maar naast dat we nog moeten zien of die geruchten waar zijn, moet ook nog maar blijken of dat dat zich al in 2012 zal aftekenen…

Een ondersteuning van dat gerucht is te vinden in de gefluisterde toekomstplannen van Fox. Hoewel in hun 26″ voorvorken ook al 650b wielen blijken te passen, schijnt de Amerikaanse fabrikant druk doende te zijn om specifieke 650b vorken te ontwikkelen na aanvraag van een grote fietsfabrikant (…). Dit alles zou zich pas eerder richting 2013/2014 meer gaan aftekenen.

Wat we in elk geval met enige zekerheid kunnen verwachten is nog wat 29er specifiek nieuws. Zo zijn er nog altijd grote vorkfabrikanten die geen (high-end) 29er vork in het programma hebben zoals Magura en SR Suntour.

Nu zijn dit nieuwtjes die zich relatief makkelijk laten raden, maar wellicht kunnen we over een jaar bij de terugblik op 2012 nog terug kijken op een revelatie, een onverwacht nieuwtje waar bij nader inzien het verkleinende ‘-tje’ weg gelaten moest worden? Een herziening van inzicht in wielformaten, waardoor één uniforme wielmaat de sleutel voor iedereen blijkt te zijn, een elektronische offroad schakelgroep die sneller kan schakelen dan de lichtsnelheid…?

Ik zeg: laat 2012 maar komen!

JB