Elk jaar, wanneer het najaar begint, realiseer je je dat met de komst van de bakken regen ook een versnelling van de slijtage van je kettingbladen en ketting ingezet wordt. Maar ja, wat is het alternatief? Singlespeed? Zeker onderhoudsvriendelijker, al was het alleen al omdat je wat minder draaiende delen hoeft te poetsen en je niet bang hoeft te zijn dat je schakelkabels vol lopen met troep of zelfs vastvriezen. Een valide tegenhanger is het echter niet, immers niet iedereen is bereid zich ‘over te geven’ aan slechts (g)één versnelling. Het tot dusver enige echte alternatief is meteen ook een vrij prijzige; de Rohloff naaf. Een grote hoeveelheid versnellingen geïntegreerd in de naaf, netjes buiten het bereik van de elementen. Lang bleef het bij deze enige optie. Tot Shimano in 2010 een 11 speed variant van de Alfine naaf introduceerde met een erg breed schakelbereik van 409%. Dat is nog niet zo veel als de 525% van Rohloff, maar de Alfine is dan ook grofweg 2,5x goedkoper…
In Engeland wil het ook wel eens regenen en dat zetten de mensen achter Genesis, een merk van Shimano distributeur Madison, aan tot het komen van de iOiD: een onderhoudsarme mountainbike die tegen een stoot kan en niet het volle ‘Pond’ kost (aan de Euro doen ze daar immers niet).
Net als de rest van het programma van Genesis volgt de iOiD ook het inmiddels bijna traditioneel geworden Engelse recept voor de fiets; zeer betaalbare functionaliteit gecombineerd met de voor het Koninkrijk typische ‘quirkyness’ van vervlogen tijden, in dit geval een in Reynolds 520 chromo-moly uitgevoerd frame.
Dit TIG gelaste stalen frame oogt rank en netjes afgewerkt, is voorzien van diverse oogjes voor een drager en/of een spatbord en is overgoten met een dieprode kleur die het geheel sjiek laat overkomen. Het frame is volledig afgestemd op de Alfine naaf en heeft daarom horizontale dropouts met stelboutjes om de kettingspanning mee in te stellen. Uiteraard is er een doorlopende buitenkabel vanaf de shifter tot aan de naaf, het geheel moest immers onderhoudsarm zijn.
Alfine
Op het stuur vinden we de vernieuwde Alfine trigger shifter terug. Een welkome upgrade ten opzichte van het oude model, dat was namelijk nogal een klots aan je stuur. Het nieuwe model is duidelijk nog steeds ontworpen om dienst te doen op een ander soort fiets dan de mountainbike, maar hij is voldoende compact en schakelt intuïtief.
Zoals te verwachten brengt het verplaatsen en concentreren van de aandrijflijn van de fiets in de achternaaf een penalty met zich mee wat de gewichtsverdeling van de fiets betreft. Het achterwiel is gewoon zwaar en dan merk je bij het optillen van de fiets: de balans slaat snel uit naar het achterwiel. Hierdoor zul je je gewicht meer naar voren moeten plaatsen bij sprongen en moet je in technische passages en beklimmingen je gewicht over de fiets ook wat verschuiven. Dit went eigenlijk vrij instinctief en gaat dus al snel automatisch goed.
Met de trigger shifter kun je maximaal 1 versnelling af- (zwaarder) en 2 versnellingen opschakelen (lichter). Dat laatste vraagt, zeker in het begin, wat gewenning. In tegenstelling tot die duurdere Duitse naaf schakelt de ‘schakelbak’ niet onder al te hoge pedaaldruk. Druk van je pedalen halen is dus het devies (kortstondig door minder hard te trappen of gewoon net als op je oude stadsfiets achteruit te trappen), of je trekt voor de beklimming een micro-sprintje om inclusief het terugschakelen het gemiddelde momentum er in te houden. In die zin is dat dus ook een nadeel ten opzichte van de derailleursystemen, die schakelen achteraan immers wel redelijk goed op onder druk. De Alfine schakelt ook als een pré-selectie, je kunt onder druk de versnelling al kiezen en wanneer je hem nodig hebt, druk van de pedalen en de naaf schiet in de versnelling van je keuze.
De Alfine wordt ondergewaardeerd als het op het betere trailwork aankomt. Het bereik van de Alfine naaf is ruim voldoende om breed in te worden gezet en dit kan nog wat gefinetuned worden door het kettingoverbrenging te veranderen. Wij reden de iOiD vooral op de vaste route van de Brunsummerheide en het lichtste verzet dat de Alfine bood was nipt te zwaar om de beklimmingen met de gebruikelijke ‘schwung’ te kunnen berijden. Een groter kettingwiel op de naaf (keuze uit 18t of 20t) of verkleining van het voorste kettingwiel zou dit voldoende kunnen corrigeren.
Afstelling van de Alfine komt erg nauwkeurig, maar is heel eenvoudig te doen door de markeringen op de naaf gelijk te stellen in de zesde versnelling. Overigens is de jongste Alfine naaf voorzien van een olievulpunt. Daar waar je de oude modellen nog één keer per jaar in een emmer met olie moest gooien kun je nu de Alfine makkelijk van nieuwe olie voorzien zonder al het knoei- en sleutelwerk. De vernieuwde naaf schakelt duidelijk soepeler en is erg stil.
Elk nadeel heb z’n voordeel…
Waar we voorheen spraken van het merkbaar hogere gewicht van het achterwiel, komt dat erg van pas in kombochten. Je hebt het gevoel dat de bike aan de grond geplakt zit. Het Conti Mountain King 2.2 rubber geeft vertrouwen in de modder en het algehele stuurgedrag heeft hetzelfde effect ongeacht de ondergrond. De in de iOiD gemonteerde RockShox Recon Gold RL Solo Air vork biedt voor een gemiddelde cross country rit voldoende veerweg, al hebben we eigenlijk nooit meer dan 85% van het de totaal 100 millimeter geclaimde veerweg benut. Je hebt dus zeker wel wat reserve voor wanneer het toch nog wat extremer wordt, maar voor dat extremere werk zou je misschien ook liefst een steekas vooraan zien. Door de druk te verlagen kun je bij een gemiddelde rit de volle veerweg wel benutten, maar het totale gedrag van de vork is dan niet echt ideaal voor een gemiddeld rondje cross country rijden…
De zadelpen, de stuurpen en het stuur zijn van een Genesis’ eigen label. Niet de lichtste, niet de meest opzichtige, maar afdoende. Het stuur viel ons echter wat smal uit waardoor de handen al snel voor de helft buitenboord hingen. Voor de remmen is er teruggegrepen op Shimano’s budget-stopper uit de Deore groep. Hoewel dit voor de mountainbike een instapmodel is, doen ze nauwelijks onder qua prestaties voor de duurdere versies. Tijdens de test sleten ze echter wel erg rap, er was duidelijk een verschil tussen de eerste en laatste testrit waar de weersomstandigheden niet de aller slechtste waren. Daarbij moeten we wel zeggen dat we niet weten hoeveel de blokken al gebruikt waren voor wij er mee op pad gingen.
Allround funbike
De Genesis iOiD Alfine is neergezet als onderhoudsarme crosscountry en tour mountainbike. In onze optiek klopt de uitkomst volledig met het beoogde. Naast het met een doekje over de ketting gaan en wat druppeltjes olie op de ketting en periodieke smering bij de vork is er verder geen onderhoud aan het trap-, veer- en versnellingssysteem en kun je je vooral bezig houden met dat waarom het ging; fietsen! Een iet wat breder stuur en een beter afgestemde kettingoverbrenging maakt de iOiD zelfs tot een funbike geschikt voor het zwaardere werk. Af en toe wat spelen in een parkje kan heel goed en voor epic tochten heb je aan de iOiD een bombproof allrounder.
Dat de Alfine niet geschikt zou zijn voor mountainbiken en alleen in stadsfietsen gebruikt moet worden is een fabeltje. Verder is de bike (zoals geleverd) misschien niet de keuze voor krachtpatsers of racers en is de Alfine naaf misschien niet van het verfijnde niveau van een Rohloff, maar is het een zeer goede vervanger wanneer er ook in de portemonnee gekeken moet worden. Deze bike is voor de funbiker die plezier wil hebben voor weinig en dito onderhoud. Tip: schreeuw of maak motor geluiden als je even niet van de natuur wilt genieten, deze bike doet het niet voor je. Je hoort hoogstens wat licht geratel van de ketting.
Tekst: Kris Leunissen m.m.v. Jeroen van den Brand
Foto’s: Kris Leunissen
Met dank aan: www.fooh.eu
Meer informatie: www.genesisbikes.co.uk
Niet dat ik verstand heb van versnellingsnaven, maar als je onderhoudsvrij wil, dan wil je toch ook een belt drive? Of is dat al weer de overbrenging van de toekomst van 2003?
Net als de Alfine naaf wordt de Gates niet vrij gegeven voor mountainbikes… . Dat een riem af en toe breekt is al duidelijk. De levensduur van de Alfine moet zich nog bewijzen. Daarnaast loopt de naaf duidelijk zwaarder. Een zich versprekende japanse ingenieur had het over maximaal 92%. Dat voel je inderdaad ook wel. Schakelen gaat supereenvoudig. Nee, inderdaad niet onder de belastingen waar je ook Deore niet aan moet blootstellen, maar met heel even wennen zal de versnelling nooit blijven hangen (dit in tegenstelling tot de Rohloff naaf!) Ook de gewichtsverdeling is gewoon wennen.Ik hoor namelijk ook nooit… Lees meer »
Gaap.
Er is een leuk Nederlandstalig mountainbike forum waar een verslagje staat van een 8-speed Alfine in de zuidelijke Ardennen. Inclusief evaluatie van gewichtsverdeling. Buitenland. Geschikt. Zompig en sponzig, 92% is geen fabeltje.
Dat is een wel erg pedante wijze om je eigen werk te pluggen, Willem. :) (http://www.dirty-pages.net/forum/viewtopic.php?t=44679&highlight=alfine). Zoals je weet: meer data, verzameld door onafhankelijke geesten kan nooit nadelig zijn voor de betrouwbaarheid van de bevindingen.
@Lars TB : Dat een riem breekt heeft altijd een oorzaak, even gekeken naar bijv. de motor van een auto. Bij een fiets lijkt mij een kwestie van een verkeerde uitlijnen/afstelling van de riem. Maar ik heb geen ervaring met een gates riem op een fiets.
@Mark: Afgezien van motorfietsen (kun je niet serieus nemen, want alleen toergebruik en extreem korte vervangingsintervallen) zit een riem alleen gemonteerd in beschermde omgevingen. En dan nog zit er een limiet aan de levensduur, want ze breken gegarandeerd!