XTR Di2 – Sequentieel schakelen!

Pizza, schnitzel en bier. De ingrediënten van een dieet dat traditioneel bij onze EuroBike-bezoeken hoort. Sinds de introductie van de elektrische Di2 DuraAce racefietsgroep in 2008 hebben we nóg een traditie: jaarlijks lopen we de Shimano stand op met de vraag wanneer de off road variant er komt. Nooit kregen we een formeel antwoord. Zodoende stond de vraag ook op de planning voor de aankomende EuroBike. Vandaag komt er echter een resoluut einde aan minstens één van de deze tradities. Nee, pizza’s, schnitzels en bier zijn niet plots verboden. Shimano ziet de tijd rijp voor de introductie van een offroad Di2 groepset. Of ze zijn gewoonweg ons zeuren beu.

Zoals gebruikelijk wordt nieuwe techniek geïntroduceerd via het vlaggenschip, in dit geval dus als aanvulling op de anderhalve maand geleden vernieuwde 11 speed XTR groepset.

Di2 behoeft weinig uitleg meer. Wel? Oké, een management samenvatting: subtiel bedienbare drukknopjes op je stuur bedienen de motor-aangedreven derailleurs via dunne, elektrische kabels. Dit levert een opgeruimde setup op de fiets, met snelle, nauwkeurige schakelacties die geen last meer hebben van wrijving in mechanische bedieningskabels.

De weg-gaande DuraAce en de gestroomlijnde Ultegra variant zijn al enige tijd op de markt. Shimano heeft inmiddels de groepsets dermate doordacht doorontwikkeld dat bekabeling, kabeldoorvoer en aansturing verregaand gestandaardiseerd zijn – en algemeen geaccepteerd door zowel de markt als de fietsconstructeurs. XTR Di2 borduurt hier op voort en maakt dus gebruik van het universele E-Tube harnas met CAN-bus technologie. Maar Shimano zou Shimano niet zijn als er niet toch wat nieuws aan het systeem is toegevoegd: de offroad Di2 groepset beschikt over een Synchro Shift mogelijkheid én is volledig programmeerbaar!

Sequentieel schakelen met één shifter!
Het is eigenlijk al groot nieuws dat Di2 nu definitief van de verharde weg is afgeslagen. Maar nog groter nieuws is de nieuwe Synchro Shift functionaliteit. Synchro Shift stelt je in staat om zowel de voor- als achterderailleur, volgens een vooraf bepaald programma, te laten schakelen met slechts één shifter. Sequentieel schakelen dus. Net als bij elke setup met 2 of meer kettingbladen vooraan, hebben de 2×11 en 3×11 setups óók een aantal versnellingen dubbel. Synchro Shift slaat de dubbele versnellingen over en de voorgeprogrammeerde logica zet de werkelijk unieke ratios ‘achter elkaar’. Daarmee schakel je dus over het hele bereik van je aandrijflijn met slechts één shifter.

Je hoeft het niet per se met één shifter te stellen. Als je de voorkeur hebt om zelf de voorderailleur te bedienen met een losse shifter, dan kan dat.

Standaard zijn er 2 ‘mappings’ voor de Synchro Shift voorgeprogrammeerd. Met de E-tube Project software kun je echter ook je eigen voorkeuren doorvoeren. Ook kun je het aantal stappen per ‘multishift’ alsmede de schakelsnelheid herprogrammeren. Hoe het systeem reageert op een schakelimpuls kun je vanaf nu dus zélf afstemmen op persoonlijke voorkeuren, rijstijl en parcours.

Programmeerbaarheid is dus de troef bij de introductie van Di2 techniek binnen de XTR groep. De DuraAce en Ultegra Di2 groepen kennen die mogelijkheid nog niet. Gezien de deling van componenten verwachten we echter dat deze programmeerbaarheid straks als upgrade voor de DuraAce of Ultegra groepsets beschikbaar komt.

…boot gemist of bewust een andere koers?
Shimano mag dan volgens sommigen de boot wat betreft 1×11 gemist hebben met de beperkte 11-40t cassette, ze laten met deze nieuwste Di2 setup duidelijk zien dat ze een enorme voorsprong hebben op het gebied van elektronica.

De sequentiële 3×11 en 2×11 lijkt dan ook een bewust gekozen optie in aanvulling op het beperkte bereik van de 1×11. Het succes zal echter sterk afhangen van de souplesse waarmee de voorderailleur schakelt. Hoewel de voorderailleur altijd op een vooraf ingesteld moment tijdens het op- of afschakelen zal schakelen, is dat bij de op- en afgaande schakelrichting niet ’tussen dezelfde versnellingen’. Wanneer de voorderailleur schakelt, verplaatst de achterderailleur ook één krans om de totale ratiosprong zo consistent te houden. Zie hier ook een argument voor Shimano om slechts één cassette aan te bieden. De complexiteit van programmeren wordt groter naar mate het aanbod van cassettes verandert en de ratio-stappen per schakeling zijn niet zo consistent zoals dat nu wel het geval is.

Wanneer de voorderailleur schakelt, verplaatst de achterderailleur ook één krans om de totale ratiosprong zo consistent te houden.

Een voorderailleur schakelt per definitie minder snel en soepel dan een achterderailleur, zeker wanneer je flink druk op de pedalen houdt. Uit ervaring weten we wel dat dit bij de weg-gaande Di2 varianten van Shimano, alsook de mechanische XTR setups stukken vlotter gaat dan bij de concurrenten. Toch zijn we erg benieuwd hoe deze ‘extra’ handeling tijdens het schakelen in de praktijk ervaren wordt. Het moet zich namelijk meten met de concurrerende systemen die dit potentiële probleem niet hebben wegens het ontbreken van een voorderailleur…

Voorderailleur
“De Di2 voorderailleur is twee keer zo krachtig als de huidige M980 en biedt betrouwbaar, snel en soepel schakelen zelfs onder zware belasting.” – aldus het persbericht. Een vergelijk tussen een mechanische en elektrische voorderailleur is echter niet zo heel relevant: ze worden beide op een geheel andere manier bediend, waarbij de M980 direct beïnvloed wordt door de sterkte van je duim, maar soit. Voorgenoemde scepsis moet uiteraard weerwoord krijgen.

Uiteraard heeft de voorderailleur dezelfde auto-trim functionaliteit als de wegvariant. Daarmee wordt de positie van de voorderailleur afgestemd op de positie van de ketting achter. Aanlopen van de ketting tegen de kooi van de voorderailleur is hiermee verleden tijd.

Shifters
De shifters passen perfect bij Shimano remmen, maar zijn dermate compact dat nagenoeg elke remgreep toepasbaar is. De schakelknoppen hebben een korte slag met een duidelijk gedefinieerde ‘klik’. Dat zou voldoende feedback moeten geven om in de heftigste passages – zelfs met dikke handschoenen – trefzeker te kunnen schakelen. In tegenstelling tot de mechanische shifters, waarbij je zowel met de duim ‘duwend’ als de wijsvinger ’trekkend’ af kan schakelen, zijn de Di2 schakelaars voor op- en afschakelen beide van het duw-type.

Display en Fox
De DuraAce en Ultegra groepsets maken gebruik van een ‘junction box’ die als brein fungeert en onder de stuurpen wordt gemonteerd. Hierop is het batterijniveau af te lezen en het bevat de poort om je PC met E-Tube Project software op aan te sluiten. Langs diezelfde poort wordt ook de batterij opgeladen. Bij de XTR variant wordt een apart display geïntroduceerd waar deze functies in zijn ondergebracht. Hier komen de kabels van de shifters samen en loopt één kabel vanaf het display verder naar een tweede (in het frame weg te werken) ‘junction box’ waar de batterij en derailleurs op aangesloten zijn. Via een knop op het display kan er ook on the fly gewisseld worden tussen een manuele of Synchro Shift bediening.

Het display toont informatie over de gekozen versnelling en batterijniveau. Daarnaast kan het de status van de voorvork en demper weergeven. Wablief? Shimano werkt al enige tijd samen met vork- en demperspecialist Fox en Fox is tot dusver de enige externe partij die de Di2 technologie ook toe mag passen. Fox levert al enige tijd een elektrisch bedienbare Float iCD achterdemper en 32 Float 100 FIT iCD vork die gebruik maken van de E-Tube Di2 technologie. Deze zijn dus nu volledig te integreren in je XTR Di2 setup.

We wachten ondertussen geduldig tot de uitbreiding van het display met de status en/of programmeerbaarheid van een elektrisch bedienbare Fox verstelbare zadelpen…

Overigens is het gebruik van het display geen must. Ook de primaire junction box van de weggroepen die onder de stuurpen wordt gemonteerd is bruikbaar. Je moet het dan wel stellen zonder terugkoppeling van de gekozen versnelling of het kunnen schakelen tussen de manuele en Synchro Shift bediening; dit zul je dan via je PC/laptop interface in moeten stellen.

Batterijen
XTR DI2 is compatible met zowel de ‘oude’ externe batterij (SM-BTR1) als de in de zadelpen te integreren batterij (SM-BTR2) van de wegrace groepen. Veel bikers maken echter gebruik van de zonet genoemde verstelbare zadelpen, waardoor de geïntegreerde batterij niet toepasbaar is. Ook vormt de vormgeving van menig full suspension frame een uitdaging voor het wegwerken van een batterij. Om die reden heeft Shimano dan ook een nieuwe externe batterij ontwikkeld. Deze heeft de vorm van een compacte pomp en wordt gemonteerd op de boutgaten voor je bidonhouder.

Misschien is het niet de meest elegante oplossing. Een reactie waarop Shimano ook lijkt te anticiperen. Tijdens de persvoorstelling van de Di2 componenten begin dit jaar toonde ze dan ook een schema met potentiële andere posities voor interne batterijen, waaronder een model dat in de vorkbuis plaats heeft.

Prijzen, levertijd en gewichten
Prijzen zijn op dit moment niet bekend, maar Shimano gaf een indicatie die neer komt op grofweg twee keer de prijs van de mechanische equivalente onderdelen. De eerste XTR Di2 onderdelen kun je in actie zien bij Shimano-gesponsorde World Cup rijders zoals Fabian Giger van het Giant Pro XC Team. Vanaf het najaar worden de Di2 componenten leverbaar voor de consument.

Einde van een traditie
In 6 jaar tijd zijn we gehecht geraakt aan onze traditionele gang naar de Shimano stand. Het was altijd een spannend spel om de vraag aan een Shimano-man voor te leggen: “…die XTR Di2, wanneer kwam die nou ook al weer?”. De blik in de ogen verraadde soms wat we eigenlijk al lang wisten: het komt er aan, ooit. Eerlijk gezegd duurde het nog best lang voordat het het licht mocht zien. En nu, nu is het er.

Voor velen zal het voeding zijn voor discussies: ‘Heb je nodig!’ versus ‘Wat een overkill!’. Voor ons betekent het vooral het afscheid moeten nemen van een traditie. Voorlopig geen suggestieve vraag- en steekspelletjes meer op de Shimano stand op EuroBike. Die lol hebben ze ons ontnomen. Nou ja, gelukkig hebben we ons pizza-, schnitzel- en bierdieet nog om naar uit te kijken…

Bron: www.shimano.com

JB