Afgelopen zomer startte Natuurmonumenten een grote campagne op internet: de grote natuur enquête, bedoeld om nu eens aan zoveel mogelijk natuurgebruikers te vragen wat ze nu eigenlijk willen met die natuur in Nederland. Onder ons mountainbikers ging die enquête viraal. Als vanzelf voelden we allemaal aan dat we, als we de toegankelijkheid van de natuur in stand willen houden, nú onze stem moesten laten horen. In dit artikel belichten we een deel van de uitkomsten van die enquete en de actiepunten die Natuurmonumenten daaraan gekoppeld heeft en zoomen we in op wat de rol van ons als mountainbikers in dat grotere geheel is.
Wat is nou eigenlijk het probleem met die natuur in Nederland?
Het grootste probleem van de natuur in ons land, is de afname van de soortenrijkdom. Waar in de rest van Europa nog ongeveer 50% aanwezig is, is dit in Nederland gereduceerd tot slechts 15%. Lichtpunt is wel, dat het totale oppervlak aan bossen toegenomen is, van slechts 50.000 m2 in de 18e eeuw naar zo’n 360.000 m2 rond de afgelopen eeuwwisseling. De toename van het aantal inwoners van Nederland én de toename van het beoefenen van buitensporten heeft echter ervoor gezorgd dat de druk op de natuur vele malen hoger is geworden. Wij mountainbikers zijn met stip op plek 3 beland van de gebruikers van natuur, achter de te verwachten wandelaars en gewone fietsers. Die verhoogde druk op de natuur leidt onder andere tot erosie van gebieden, maar ook tot uitsterven (doodrijden) van bedreigde diersoorten. Nu worden er nog geen herten of zo in het bos aangereden door mountainbikers, maar alles wat over de grond kruipt, heeft duidelijk meer te vrezen van hele hordes mountainbikers.
Een mooi voorbeeld van kwetsbare natuur is de route op het Dwingelderveld in Drenthe. Dat gebied is het natste heidegebied van Noordwest Europa. Je kunt je voorstellen dat een toertocht daar na een weekje regen enorme gevolgen kan hebben… en dan doel ik niet op de omzet van de fietsenmakers. Natuurlijk worden ook hier maatregelen genomen (vlonderpad van 150 meter à 70.000 euro), maar door jezelf te realiseren hoe kwestbaar gebieden kunnen zijn en wat de impact is als je er tijdens een natte periode gaat fietsen, kan de feitelijke druk op een gebied veel beter verdeeld worden.
Overlast
Onderdeel van de enquête was het ontdekken waar bezoekers van de natuur zich aan ergeren. De top 3 kan ik natuurlijk zo bedenken: loslopende honden, mountainbikers die teveel bezig zijn met hun strava-records en daardoor alles en iedereen aan de kant schreeuwen en bejaarden die 3 rijen dik met een slakkegangetje naast elkaar fietsen. De ergernissen uit de enquete variëren verder van paardenpoep tot (onnatuurlijke) bankjes en van scheeuwende kinderen (“Hé, ik kom hier voor mijn rust!”) tot omgeploegde paden na de gemiddelde zondagochtend-toertocht.
Wat wil de mountainbiker nou echt?
Als er één trend te zien is, dan is het dat mountainbikers willen fietsen. Door het bos. En het liefst zonder regeltjes of toegangsbelemmeringen en met aan elkaar verbonden parcoursen. Vrijheid, blijheid! Opvallend voor Natuurmonumenten is dat de grote groep mountainbikers eigenlijk maar mondjesmaat lid is van Natuurmonumenten (een derde van de inkomsten van NM komt van leden). Natuurlijk zijn er meerdere manieren om je steentje bij te dragen, maar het behoud van de Nederlandse natuur lijkt de gemiddelde mountainbiker vrij weinig te boeien. Wel profiteren, maar niks terugdoen. In de woorden van een boswachter van Natuurmonumenten: “Ik baal daarvan, ze komen hier eigenlijk gewoon gratis rijden”. Aan de andere kant geven wij mountainbikers volgens de uitgevoerde enquête wél aan bereid te zijn om te betalen voor toegang tot de Nederlandse routes. Sterker nog, de groep mountainbikers is de groep met het meeste draagvlak hiervoor. Blijkbaar is direct lid worden van Natuurmonumenten voor de gemiddelde mountainbiker niet de meest logische optie hiervoor.
Een leerpunt voor Natuurmonumenten, dat duidelijk uit de enquête naar voren kwam, is dat ze duidelijker moeten communiceren waarom een bepaald gebied is afgesloten. Simpelweg een paar takken over een pad gooien en een bordje “verboden toegang”, heeft eerder een averechts effect. Het voornemen is nu om duidelijk te communiceren wat de reden van de afsluiting is, tot wanneer en welke alternatieven er geboden worden.
Hoe kunnen wij bijdragen?
Voldoende mountainbike routes en gelegenheden in Nederland begint bij voldoende natuur. Derhalve zijn ook wij als mountainbikers gebaat bij behoud (en uitbreiding) van de natuur. Samenwerking met beherende instanties is dan een logische stap. ‘Samen aan de slag’ is ook het eerste actiepunt van Natuurmonumenten zelf. Concreet betekent dit dat Natuurmonumenten meer wil samenwerken met verenigingen voor het onderhoud aan de lokale route en de eventuele knelpunten (conflicten met andere bosgebruikers) in samenspraak willen oplossen. Daarnaast richten ze zich op het creëren van routenetwerken, zodat een gevarieerd aanbod aan paden en gebieden voor onder andere mountainbikers ontstaat.
In de nabije toekomst voorziet Natuurmonumenten ook een toename van het aantal verwilderde gebieden, gebieden waar opzettelijk geen menselijke bemoeienis in plaats zal vinden. Ook kijkt men naar mogelijkheden om voor bepaalde gebieden alleen met GPS-tracks te werken, zodat deze door het jaar heen afgestemd kunnen worden op de staat van het bos en de aanwezigheid van dieren. De toegevoegde waarde voor ons mountainbikers is daarbij, dat we in totaliteit veel meer toegang tot een gebied krijgen, maar dat deze iedere keer wisselend is.
Wat kun jij morgen al doen?!
Sluit je aan bij werkgroepen die routes aanleggen en/of onderhouden, MTB Noordwest en MTB Utrechtse Heuvelrug zijn hier goede voorbeelden van. Stimuleer je club om actief bij te dragen aan samenwerking met de natuurorganisaties, zodat toegang en overlast te allen tijde besproken kan worden. Ga niet rijden in stukken waar je weet dat je niet mag fietsen of op eerste Paasdag als bij de eerste lentezon alle gezinnen van Nederland in het bos gaan wandelen. Ga minder rücksichtslos het bos in als je weet dat het één grote baggerbende is. Dat zorgt voor minder schade aan het bos en voorkomt dat je naast de bestaande paden allerlei omleidingen gaat rijden om de grote plassen heen. Zelf maak ik tegenwoordig veel vaker de keuze om met of na regenval op de weg te rijden, in plaats van het bos in te duiken. Als het doel van mountainbiken was om door de modder te fietsen, dan hadden ze het wel modderbiken genoemd, toch?!
Misschien nog wel de beste suggestie die ik kan doen: beleef de natuur eens heel bewust, de volgende keer dat je op je mountainbike stapt. Zie de diversiteit aan planten en dieren, ruik de dennennaalden, voel de grond onder je banden knisperen. Dan kun je toch alleen maar concluderen dat we in onze handjes mogen knijpen, dat we nog steeds door de Nederlandse natuur mogen rijden en dat we dat beetje natuur wat we nog hebben in ere moeten houden?!
De volledige uitslag van de enquête is op de site van Natuurmonumenten te vinden.
CJ
Ik moest daar denken aan het feit dat ik geld betaal aan Natuurmonumenten om de routes van de Loonse en Drunense Duinen, Posbank en Zeddam te rijden. Volgens mij hoeven wandelaars dit niet te doen. Vindt het overigens ook geen enkel probleem, al zou ik zeker bij de Posbank wel iets meer willen zien dat dat geld in de route wordt gestoken….