Introductie
Lucht als veerelement: Het is al jaren de norm. Voorvorken en achterdempers met een luchtveer zijn zo gewoon als een setje 29×2,25″ Racing Ralphs. Slechts een enkeling zal zich nog vering herinneren met elastomeren – iets dat op een dwaling na verleden tijd is. Luchtveren danken hun dominante positie aan twee grote voordelen: Ze zijn véél lichter dan stalen schroefveren en ze zijn, middels een simpele drukwijziging, aan zowat iedere rijder aan te passen. In een eerder artikel schreven we nog hoe je het beste de druk van vork en demper in kan stellen.
Helaas heeft de luchtveer ook een groot nadeel: de losbreekkracht. Dit wordt veroorzaakt door de systeemdruk (de waarde tot waar je je demper hebt opgepompt) die je vering eerst moet overwinnen. Telkens als de luchtveer na een wortel of in een kuil uitveert tot z’n maximale lengte (dus 0,0 mm inzakking) moet eerst weer die systeemdruk overwonnen worden. Hierdoor reageert de vering matig op wortels, kuiltjes en andere kleine oneffenheden, zeker als ze elkaar snel opvolgen. De eerste luchtveren losten dit op met een dikke top-out elastomeer die je door de eerste millimeters veerweg hielp, totdat Fox hier voor hun Float achterdempers een luchtkamer voor ging gebruiken; een negatieve luchtveer. De negatieve veer wil eigenlijk de demper juist in elkaar trekken, waardoor je bij precies 0,0 mm ook een netto druk van 0 moet overwinnen.
Je hebt je achterdemper volgens de richtlijn met 30% sag (inzakking als je op de fiets zit) maar je verliest alsnog grip op kleine worteltjes, keien en dergelijke. Bovendien rammelen de vullingen uit je kiezen.
Zonder negatieve veer is de losbreekkracht hoog. De negatieve veer zorgt er voor dat je bij 0 mm veerweg je achterdemper met minimale kracht in kan drukken. Het begin van veerweg heeft wel een hoge ‘veerstijfheid’: De kracht om in te veren neemt aanvankelijk sterk toe. Hierdoor reageert je vering nog steeds niet lekker op wortels en kuiltjes. Zie tevens hoe de luchtveer dieper in de veerweg ‘doorzakt’.
Vorsprung durch… negativiteit
Komt reeds genoemd ‘probleem’ je bekend voor, dan is het misschien voor de hand liggend om nog wat druk uit je demper te laten. Richting de 40% sag spreekt je fiets toch wat beter aan op het kleine grut. Door de progressieve aard van luchtvering – naarmate je verder inveert wordt het onevenredig veel moeilijker nóg verder in te veren – klap je niet helemaal door je veerweg heen. Alleen is het middenbereik bij 40% sag zo zompig als wat!
Fox en RockShox erkennen dit in enige mate en leveren op de nieuwste luchtdempers een ‘EVOL’ respectievelijk ‘DebonAir’ luchtveer, met een veel grotere negatieve kamer. Hierdoor is de veerstijfheid in het begin minder hoog en kan je, zonder nadelige effecten, wat meer druk in de demper doen. Dit geeft een stabieler middenbereik van de veerweg. Alleen kost een nieuwe demper al gauw €600,-….
De oplossing komt, mits je een Fox Float demper hebt, uit Canada. De Vorsprung Corset is een aftermarket luchtkamer waarmee je luchtdemper een veel constanterere veerstijfheid heeft, vooral in het begin, en lang niet meer zo progressief als vanouds is. Voor net iets meer dan €100,- en een kwartiertje doe-het-zelven krijg je bijna een nieuwe demper. Deze reageert beter op het hoogfrequent gerammel, heeft meer reserve voor grote klappen en zakt daar tussen in niet idioot diep in de veerweg. Het eindbereik van je veerweg kan je tenslotte alsnog ietsje progressiever maken met een Fox volume spacer. Aldus de claim.
Theorie en nuance
In principe is de combinatie van een grotere positieve en negatieve luchtkamers bij de Corset ‘gewoon beter’. De vraag wel hoe veel effect dit heeft op jouw frame. Iedere fabrikant ontwerpt de achtervering immers naar eigen inzicht. De overbrengingsverhouding (hoe veel millimeter je achterwiel beweegt per millimeter invering van je demper) kan tussen merken en modellen enorm verschillen. Die overbrengingsverhouding, vooral hoe deze verandert naarmate je verder inveer (!), bepaalt hoe je de veerweg aanspreekt en hoe de vering aanvoelt. De meest voorkomende types achtervering:
- Degressief-progressief: Santa Cruz Nomad
- Lineair: bijvoorbeeld single-pivot systemen zoals Orange, Yeti SB6
- Zuiver progressief: Rocky Mountain Thunderbolt & Altitude
- Progressief-lineair-degressief: DW-Link zoals Ibis Mojo, Specialized FSR
Is je vering lineair of degressief (1 & 2) dan is de overbrengingsverhouding aanvankelijk aan de lage kant (gebied A), terwijl de originele demper in het begin (te) stijf is. Daardoor krijg je de neiging weinig druk in de demper te doen bij een constructie die van nature al weinig ondersteuning biedt in het midden van de veerweg. De Corset levert een aanvankelijk lagere stijfheid, waardoor je vrij bent de systeemdruk te verhogen en je vering in de rest van het bereik niet zo zacht aanvoelt.
Vering die progressief begint (3 & 4) heeft in het begin een grotere overbrengingsverhouding en gaat daardoor beter om met de originele demper. Voeg hier een Corset aan toe en de achtervering reageert wel héél goed op kleine schokken. Vlakt de overbrengingsverhouding in het midden van de veerweg af (4) dan biedt de Corset daar ook meer stabiliteit. Enkel een (te) sterk progresseif einde (gebied B) blijft behouden. Meer uitvoerige uitleg kan je overigens vinden op de blog van Vorsprung zelf.
Kort door de bocht: de Vorsprung levert op zowat iedere fiets een verbeterde response op kleine, hoogfrequente trillingen. In het middenbereik is de winst meer afhankelijk van hoe je achtervork uitgelegd is. Heb je een hele progressieve fiets (waarschijnlijk niet!) en haal je nooit de volle veerweg, dan gaat een Corset dit waarschijnlijk niet oplossen. Hier vind je uitgebreide informatie over tal van verschillende modellen en hoe de veerkromme er uit ziet vergeleken met bovenstaand figuur.
Montage en ervaringen
Als test heb ik de Vorsprung Corset op een Rocky Mountain Thunderbolt gemonteerd, een fiets die uit z’n 2015 Fox Float CTD demper 120 mm veerweg haalt. De achtervering is behoorlijk progressief: Bij 27% sag voelt de fiets stabiel spreekt de vering niet al te goed aan. Precies zoals eerder beschreven, mis ik zodoende wat grip op wortels, remkuilen en de steenslag die je ook bij onze buurlanden op de paden tegen komt. Nu kan ik tot ca. 40% sag rijden zonder door de veerweg heen te klappen, maar dan is al het speelse uit de fiets verdwenen en pompt de vering soms merkbaar.
Montage van de Corset is een klusje dat nog geen 10 minuten werk kost. Fox geeft een duidelijke en toepasbare handleiding hoe je luchtkamers wisselt (stappen 16 t/m 21 kan je overslaan). Lastiger dan een balhoofd of ketting vervangen is het niet! Verder heb ik het kleine volume spacertje uit de demper gehaald in de hoop ook volle veerweg te halen.
Eenmaal op pad is het verschil tussen de Corset en de originele luchtkamer duidelijk te merken. De eerste 10-15% veerweg voelen veel meer gecontroleerd: De fiets stuitert op ruwe ondergrond niet over de kleinere obstakels en putten heen. Sag staat momenteel op 32% ingesteld. Door het weghalen van de volume spacer én het toevoegen van de Corset is de achtervering minder progressief. Hierdoor voelt het midden van de veerweg beter ondersteund.
Over de hele veerweg voelt de vering nu beheerster en smooth, wat ongetwijfeld samenhangt met meer grip. Op de meer technische afdalingen (maar ook beklimmingen!) is dit het duidelijkst te merken. Het kunnen verwijderen van de volume spacer heeft ertoe geleid dat ik, ondanks de progressieve hefboomwerking van de Thunderbolt, toch nog dat laatste beetje veerweg haal. Het gedrag op grote klappen is daarbij minstens zo goed gebleven. Het verschil in houding door van 27 naar 32% sag te gaan merk ik niet, ook niet bergop.
Conclusies & verdere raad
Maakt de Corset de claims van Vorsprung waar? Jazeker! De Thunderbolt lijkt wakker geschud. De grootste verbetering is in de eerste 1/3e van de veerweg, juist waar ik de fiets voorheen het minst goed vond. Wat dit betreft is de Corset een zinnige en relatief goedkope upgrade, natuurlijk onder voorbehoud dat je frame er voor geschikt is. Gelukkig zijn veel fietsen dat in de praktijk wel.
De meeste fietsen hebben een Fox achterdemper en mits die 184 mm of meer inbouwlengte heeft past er een Corset op. Is je demper korter dan is er ook een Fox’ eigen EVOL luchtkamer voor te bestellen. Net als de Vorsprung Corset past deze op eerdere jaargangen luchtdempers. Het verschil? De Vorsprung is nóg ietsje minder progressief, en zou zelfs op 2016 Fox EVOL dempers nog een marginale upgrade kunnen zijn. Heb je een recentere Rock Shox demper? Dan is daar Rock Shox’ eigen DebonAir luchtkamer voor te krijgen.
Meer info: Vorsprung
Tekst, foto’s & grafieken: Eric Wictor
