Campagnolo Ekar 13-speed gravel-groepset!

Het hing al een tijdje in de lucht: óók Campagnolo zou aan een gravelgroepset werken. Zojuist trok de Italiaanse onderdelenfirma het doek af van Ekar; hun eerste specifieke ‘one-by’ groep voor de gravelbike. En die is meteen 13-speed ook… Met meerdere cassettes met een brede range te kiezen, zou je je als mountainbikers haast afvragen: “waar blijft die losse shifter voor een vlak stuur…!?”

Niet de eerste offroad groepset

Campagnolo… het toch iet wat vreemde Italiaanse bedrijf in de fietsindustrie dat óók nog aandrijfcomponenten maakt. Tussen de Shimano en Sram afmontages, kom je ze nauwelijks nog tegen. Niettemin doen ze dat al langer dan menig concurrent. Oprichter Tulio Campagnolo stond zelfs mede aan de wieg van de moderne derailleur. Maar de kans dat wij als offroad-georiënteerde bikers ooit nog iets over een Campa-groepset konden schrijven, leek bijzonder klein. Van oudsher lag het hart van het bedrijf bij het wielrennen. Maar met de opmars van de mountainbike eind jaren ’80 en begin jaren ’90 greep Campa ook aan om uit te breiden. Het was maar van relatief korte duur. De elegant vormgegeven mountainbike componenten werden snel verzamelwaar voor aficionados; Campa kon de strijd met Shimano simpelweg niet aan.

Campa: “Het kransje extra”

Met de befaamde Chorus, Record en later Super Record groepsets waren de pijlen gericht op de veel grotere racefietsmarkt. Maar ook daar was de dominantie van Shimano groots en met de voorzichtige opkomst van Sram in het peloton, werd Campa’s plek nog verder gereduceerd tot een niche. Het aantal fietsen dat met een Campa-groep de fabriek uit rolt, is nihil. Niet dat dat de Italianen iets lijkt te boeien. Menig bedrijf zou de handdoek in de ring hebben gegooid. Zo niet Campagnolo. Nee. Vaak waren ze de eerste met nieuwe technologieën: “Het kransje extra”, prototypes van elektrische derailleurs zichtbaar in het profpeloton, dat soort dingen. Want zo gaat dat gewoon bij Campa.

Opmars van gravel

Inmiddels is de opmars van gravel niet meer te stuiten, en het staat in de sterren geschreven: het zal in de toekomst zelfs een groot deel van de markt afsnoepen van de traditionele racefietsen. Ook Campagnolo beseft dat… en is eigenwijs als altijd. Want waar Sram vooral inzet op elektronische gravelgroepsets, introduceert Campagnolo nu een mechanische. En over sterren gesproken: die groepset is vernoemd naar de grootste sterrenobservatorium van Italië: Ekar.

Campagnolo Ekar: mechanische 13-speed

Wat is Ekar? In één zin: een 1×13 speed mechanische groepset voor gravelbikes met 3 cassette opties. De insteek van Campagnolo is dat ze voor gravel een zo eenvoudig mogelijke en goed toegankelijke groepset voor een brede doelgroep willen neerzetten. En terwijl ze enerzijds roepen dat gewicht niet zo belangrijk is, begint het persbericht al wel snel over het vergelijk met andere gravelgroepset. Want Ekar is de lichtste.

Niet de eerste 13-speed

Campagnolo is met Ekar overigens niet de eerste met een 13-speed groepset. Rotor lanceerde hun hydraulische groepset met het zelfde aantal kransjes al in 2018. Nog steeds zie je die groepset nauwelijks. Niet zozeer omdat de markt niet ‘gelooft in 13-speed’ of de hydraulische bediening, maar vooral vanwege de stevige prijs die — afhankelijk van de samenstelling — al snel voorbij de € 2.000 gaat.

Niet goedkoop

Wat dat betreft doet Campagnolo met Ekar het iets beter, met een prijs die voor een complete gravel-groep uitkomt op net geen € 1.700. Dat is nog steeds niet goedkoop. Dus hoe ze die ‘brede doelgroep’ denken te bereiken, is nog steeds een vraag zonder antwoord. Zeker wanneer je je realiseert dat je voor dat geld de Di2-versie van Shimano’s GRX 2×11 gravel-groep koopt en dan nog geld overhoudt ook. En voor het perspectief: dat zijn zelfs prijzen waarvoor je 2 complete mechanische GRX-groepen koopt…

Cassettes

Goed, terug naar Ekar. Omwille van de breedte van het gravel-genre, biedt Campagnolo 3 cassettes: 9-36t, 10-44t en 9-42t met dus bereiken van respectievelijk 400%, 440% en 467%. Dat is zelfs interessant voor mountainbikers! Maar voor we afdwalen: hoewel het gekend is dat kleinere kransen minder efficiënt zijn, kiest Campagnolo bewust er toch voor om zodoende een groot bereik te creëren zonder op extreem grote en dus zwaardere cassettes uit te komen.

9t als kleinste krans is overigens ook niet uniek. Onder meer E-Thirteen past ze ook toe op hun cassettes. Maar Campagnolo is wél de eerste groepenfabrikant die ze opneemt in een complete high-end groepset.

Wat verder aan de nieuwe Campagnolo Ekar 13-speed cassettes opvalt, is dat ze bewust kleine stapjes maken ‘onderop’. Hierdoor kun je beter je cadans behouden wanneer je op snelheid rijdt, zo is de gedachte. De echt grote sprongen worden pas gemaakt bij de grootste vijf/zes kransen, die je gebruikt wanneer je tóch al op het tandvlees zit.

9-36t: 9-10-11-12-13-14-16-18-20-23-27-31-36 – (400%)
10-44t: 10-11-12-13-14-15-17-19-22-26-32-38-44 – (440%)
9-42t: 9-10-11-12-13-14-16-18-21-25-30-36-42 – (467%)

De cassettes bestaan uit twee delen, die individueel uit één stuk vol materiaal zijn gefreesd. Ze zijn overigens net zo breed als de 12-speed weg-cassettes van Campa, dus je hoeft niet op een nieuwe (bredere) inbouwbreedte te wachten voordat je met Ekar op pad kunt.

Aan de achterzijde wordt een losse spider met vier bouten gemonteerd. Deze verbindt de cassette met de driver van het achterwiel.

Dus minder ruimte tussen de kransen? Ja. Gaat dat een impact hebben op duurzaamheid? Waarschijnlijk zal dat wel meevallen. Immers; toen we van 8 naar 9 en van 9 naar 10 en van … naar … gingen … riepen we hetzelfde. En in de praktijk bleek dat niet echt een thema te zijn. Campagnolo claimt in elk geval dat de Ekar 13-speed groepset uiterst duurzaam is en als zij het zeggen… Goed: tijd zal het leren.

Uiteraard is er een specifieke 13-speed ketting. Die wordt geleverd met een — uniek voor Campa — snelsluiter. Af-fabriek is de ketting geïmpregneerd met olie voor een lange levensduur direct ‘uit de verpakking’.

Ekar 13-speed derailleur

Bij de achterderailleur heeft Campagnolo, net als Shimano, leentjebuur gedaan bij Sram’s X-Horizon derailleurontwerp die je bij al hun one-by (‘1x’) groepsets ziet. Overigens liet Sram zich hiervoor ook inspireren op derailleurs van enkele decennia geleden… De kern van dit ontwerp is dat het parallellogram horizontaal beweegt. De scharnierpunten staan verticaal en dus niet onder een hoek. Het wrijvingskoppel van de clutch van de kettingkooi heeft zodoende een stuk minder effect op de benodigde schakelkracht. Om het bovenste derailleurwieltje in elke versnelling op de juiste plek ten opzichte van de kettingkrans te krijgen, staat ‘ie — óók net als bij Sram en Shimano — op een redelijke afstand van het scharnierpunt van de kettingkooi.

Campagnolo gebruikt carbon-fiber-versterkt polyamide in combinatie met 7075 en 6082 aluminium voor de constructie. De bouten en scharnierpennen zijn van roestvaststaal. De derailleurwieltjes (boven 12t, onder 14t) zijn van slijtvast kunststof en draaien op afgedichte cartridge lagers.

Om een wielwissel te vergemakkelijken, kun je bij Sram de kettingkooi naar voren verplaatsen en blokkeren om zo spanning van de ketting te halen. Bij Shimano kun je de clutch uitzetten, waardoor de kooi gemakkelijker — maar mét veerspanning — te bewegen is. Campagonolo heeft de Ekar derailleur van een blokkage voorzien in het montagepunt (en daarmee bovenste scharnierpunt). De hele derailleur-body kun je zodoende naar achteren draaien en vervolgens vastzetten, waardoor het bovenste derailleurwieltje ver achter de cassette komt te hangen. De veerspanning op de kettingkooi blijft wél actief, je zult nog wel spanning op de ketting hebben bij (de)montage van het achterwiel.

Crank en trapaslagers

De Ekar-crankset is er maar in één smaak wat materiaal betreft: carbon. De geïntegreerde spider voor het kettingblad heeft 4 armen en een steekcirkel van 123 mm en is daarmee compatibel met… Ekar-kettingbladen en niets anders. Wat betreft die bladen je de keuze uit 38t, 40t, 42t en 44t. En die kettingbladen heb vervolgens vrij hoge tanden en iets dat je zou kunnen betitelen als ‘narrow-wide’, zodat de ketting niet afloopt.

Bij Campagnolo hebben beide crankarmen een as-helft. Die zijn in dit geval van staal en grijpen onderling in via een specifiek tandprofiel. Dit concept passen de Italianen al jaren toe bij hun andere cranks onder de naam ‘Ultra-Torque’. Bij de Ekar crank is een nieuwe vorm toegepast en krijgt het een nieuwe naam: ‘ProTech’.

Qua crankarmlengten heb je de keuze uit 165, 170, 172.5 en 175 mm. De q-factor bedraagt 145,5 mm, wat net zo smal is als bij hun wegcranksets en wat dus óók smaller is dat Shimano’s GRX-cranks.

Specifiek voor de Ekar-gravel-groep heeft Campagnolo ook nieuwe trapaslagers ontwikkeld die een pak beter afgedicht zijn om beter bestand te zijn tegen vuil, water, en modder. De lagers zijn van roestvaststaal en qua passing zijn er versies voor bottom brackets met BSA of Italiaanse schroefdraad. Pressfit versies voor BB86, BB30, BB30A, BB386, PF30 en BB Right zijn ook voorzien. Tot slot komt er ook een T47 schroefdraad optie.

Handgrepen

De Ekar-handgrepen zijn in de basis gelijk aan de mechanisch/hydraulische schakel-/remgrepen van de 12-speed groepen van het merk. Uiteraard heeft alleen de rechter greep nu schakelmechanica, wegens het ontbreken van een voorderailleur. De schakelaar om naar een kleinere krans te schakelen bevindt zich bij Campagnolo aan de binnenzijde van de body van greep. Qua vorm wijkt Campagnolo bij deze hendel voor het eerst extreem af van haar andere groepen. De nieuwe vorm zou het bedienen met de duim vanuit onder in het stuur een stuk gemakkelijker moeten maken.

Met deze nieuwe hendel kun je overigens maar 1 krans per keer ‘afschakelen’ (naar een kleine krans schakelen). Met de hendel onder de remgreep kun je tot 3 kransen opschakelen.

De linker greep is — logischerwijs — enkel een remgreep. De onderzijde is mooi dicht gemaakt, zodat niet met je hand in een gapend gat grijpt, zoals bij Sram’s linker remgreep voor de 1x-groepsets. Niet leverbaar (bij Shimano wel): een linker greep met ‘schakelhendel’ voor een dropperpen.

Remmen

Campagnolo kwam redelijk laat op de markt met schijfremmen. Ze werkten hiervoor samen met Magura en werken daarom ook met minerale olie. Iets dat menig biker waardeert. Voor de Ekar-gravel-groep heeft Campagnolo nu één Flatmount remklauw die via adapters geschikt is voor zowel montage voor als achter én voor verschillende schijfdiameters. Niets bijzonders, zou je zeggen? Toch wel. Campa’s eerste remklauwen waren namelijk specifiek afgestemd op hun montagepositie (voor of achter) en schijfdiameter. Het resultaat: veel verschillende remklauwen. Niet handig… Gelukkig is dat voor Ekar anders. De remblokken hebben een organische compound en wijken gelukkig qua vorm niet af van de andere remblokken van Campagnolo.

Er zijn 140 en 160 mm remschijven die alleen met een centerlock-passing komen. Om kosten te drukken is het montagedeel van staal in plaats van aluminium, zoals bij de weggroepen.

Nieuwe driver

Net als Sram en Shimano, komt Campagnolo bij deze Ekar 13-speed groep met een specifieke driver. Maar voordat je gif-groen wordt en begint te schuimbekken: Campagnolo had altijd al een andere driver. Vrijwel elke wielset voor de weg was ook in een Campa-uitvoering verkrijgbaar of later om te bouwen. In de kern is het ontwerp niet veranderd, hij is enkel ingekort. Precies zoals dat bij Sram’s XD en Shimano’s Microspline het geval was, om daarmee ruimte te maken voor de kleinere kransjes. Die hangen dan ook vóór en niet óp de driver. Anders dan bij de concurrenten is de nieuwe N3W-driver van Campagnolo wél backwards compatible met haar eigen 11 en 12-speed cassettes, via een simpele opvulring.

Onder meer DT Swiss, Newmen, Tune en Roval hebben parallel aan de lancering van de Ekar groepset ook al N3W drivers leverbaar voor de ombouw van bestaande wielsets.

Eerder lanceerde Campa al de N3W driver, ‘preparing us for the future’. Dat liet weinig te raden over. Gelukkig is ‘ie met een adapter (uiterst rechts) ook compatibel met de 10, 11 en 12-speed cassettes van het merk.

Campagnolo Ekar gravel groep: gewichten en prijzen

Naast dat je de Campagnolo Ekar 13-speed groepset vanaf nu te vinden is op een aantal complete bikes, kun je hem ook los kopen. Wanneer je een complete groepset koopt, wordt ‘ie geleverd in een smaakvolle verpakking.