e*thirteen XCX Cross Country & Gravel cranks en cassettes

In de tijd dat een voorderailleur nog ‘normaal’ was, waren er toch al handje vol cross country-rijders die met maar één kettingblad vooraan reden. Om de ketting onder alle omstandigheden op dat enkele blad te houden, monteerden velen de lichtgewicht XCX kettinggeleider van e*thirteen. Met kettinggeleiders en bash guards werd het merk groot. Inmiddels is het programma flink uitgebreid en ligt de focus vooral op enduro- en downhillcomponenten.

Of lag, liever. Het XCX label keert namelijk terug op het toneel, in de vorm van een serie lichtgewicht cranks, kettingbladen en cassettes voor cross country en gravel, tegen competitieve prijzen!

Onder de naam ‘The Hive’ opereren e*thirteen en onderdelenmerk Chub – misschien nog bekend van hun oversized naven – sinds 2010 samen als één firma. Voormalig e*thirteen eigenaar Dave Weagle besloot zich full-time op veersystemen toe te leggen en de programma’s van beide merken waren complementair; een samensmelting was logisch. Kort daarvoor rolde Chub onder de naam Fifteen.G cranks uit op de markt. Dit waren gemede aluminium cranksets met een unieke polygoonverbinding tussen de armen en de as. Die vormden de basis van de cranks die we nu van e*thirteen kennen. De racefietsremmen met het Revl-label (dat onder Chub viel), verdwenen langzaam van het toneel. Eigenlijk kan inmiddels hetzelfde gezegd worden van heel Chub.

Inmiddels is dus alleen e*thirteen over en hun focus is off-road. Het merk gaat uitdagingen voor robuuste producten bij een laag gewicht niet uit de weg. Het programma omvat nog altijd kettinggeleiders, maar ook wielen, banden, en dropper zadelpennen. Ook draaien ze hun hand niet om voor aandrijfcomponenten zoals cassettes. Met hun 12-speed ombouwkit lieten ze zelfs zien dat ze niet wars zijn van het afstappen van de gebaande singletracks… En hun carbon LG1 en TRS Race carbon cranks voor downhill en enduro gebruik behoren tot de lichtste op de markt.

Vandaag introduceert het merk een nieuwe reeks onderdelen met het XCX label voor cross country- en gravelbikes.

XCXr gravel- en mountainbikecranks

Vorig jaar kregen we achter de stand van e*thirteen op de EuroBike een prototype van een nieuwe one-by crank in onze handen geduwd. Het vriendelijke verzoek géén foto’s te maken, kwam amper bij ons binnen; we waren namelijk behoorlijk onder de indruk toen we te horen kregen dat dit een ‘bijna klaar’ product was. Voor we die informatie kregen, echter, waren we namelijk stellig overtuigd dat het een rapid prototype zou zijn. Je weet wel, zo’n 3D geprint model met de looks van het eindproduct, maar dan volledig hol in kunststof uitgevoerd en met de hand afgewerkt en gelakt om er wel als een eindproduct uit te zien. Een tweede model dat doorgezaagd was, toonde een kern van piepschuim en dat leek onze veronderstelling alleen maar verder te onderbouwen…

Niets was minder waar; het bleken voorserie-modellen te zijn van de XCXr (XCX Race) crankset. De definitieve productiemodellen zouden nog een gram of 5 tot 10 zwaarder worden, maar daarmee nog altijd geen modderfiguur slaan. Wat heet: met 392 gram inclusief een 32t kettingblad is deze e*thirteen 29 gram lichter dan SRAM’s XX1 Eagle Dub SL carbon crankset en zelfs 35 gram lichter dan RaceFace’s carbon Next SL G5!

De XCXr crank is er meteen in twee versies: één voor cross country, dus, en één voor gravel. Beide versies zijn alleen geschikt voor de directe montage van één kettingblad. Vergelijk de gravel-XCXr met naaste concurrenten en je wint 40 gram ten opzichte van Easton’s EC90 SL carbon crankset en maar liefst 213 gram ten opzichte van SRAM’s Force 1 crankset (inclusief 42t kettingblad).

Ze zijn dus niet alleen lichter dan de concurrenten, maar met €399 ook goedkoper. Ter referentie: een SRAM XX1 Eagle Dub SL crank heeft een adviesverkoopprijs vanaf €570. Easton’s EC90 SL crank heeft een adviesverkoopprijs van €449,00.

Constructie
En die schuimkern dan, die we in het prototype zagen? Die is ook aanwezig bij de productiemodellen, maar vormt geen constructief onderdeel. E*thirteen is niet kwistig met het delen van het specifieke productieproces, maar meldde ons wel dat het een essentieel onderdeel is om de cranks licht én sterk te krijgen. Het profiel van de nieuwe cranks is iets dunner dan dat van de LG1 en TRS Race carbon cranks. Dat betekent minder materiaal, maar vraagt ook om een nóg hogere mate van nauwkeurigheid bij het (handmatig!) aanbrengen van het carbon in de productiemallen. Een van de methodes om ervoor te zorgen dat ook de binnenzijde van de carbon wand zo strak mogelijk is én voorkomen wordt dat er luchtinsluiting tussen de vezels ontstaat, is het toepassen van en schuimkern tijdens het lamineren. Elke luchtbel – hoe klein ook – tussen de lagen carbon is immers een verzwakking.

Less material all around demanded higher precision in the lamination process, making sure every angle was perfect for maximum strength in key areas. The process of carbon layup really is an art, and our manufacturers are true artists. The result is an incredibly light crank without any voids in every cross section we’ve cut. Connor Bondlow - e*thirteen

De as/kettingblad- en pedaalopnamen zijn uitgevoerd in aluminium en in het carbon mee gelamineerd. De asopname is, zoals bij de andere cranks van e*thirteen, vormgegeven als een afgeronde driehoek en is gebaseerd op een een industrieel gestandaardiseerde (DIN 32711) P3G polygoonverbinding. Dit type verbinding is bekend om zijn sterkte: er zijn géén scherpe kanten en/of overgangen en hij is relatief eenvoudig en tegelijkertijd nauwkeurig te produceren. De asdiameter bedraagt overigens 30 mm en e*thirteen levert lagers voor BSA bedrade brackets en diverse press-fit brackets. De voorspanning op de lagers stel je met de hand in met het APS voorspansysteem.

De rechter crankarm is uitgevoerd met een direct mount kettingbladmontage; het blad wordt met een lock-ring vast gedraaid. Het gereedschap voor deze lock-ring dubbelt als gereedschap om de geschroefde trapaslagers te monteren. Onder de lock ring is een deel van de P3 Connect verbinding te zien.

Specificaties

Kettingbladen

Bij de lichtgewicht cranks horen uiteraard passende lichtgewicht kettingbladen. Met de naam ‘Ultralight Chainrings’ scheppen ze in elk geval verwachtingen. Het kleinste model heeft 30 tanden en weegt 49 gram. De grootste versie telt 42 tanden en weegt 91 gram. Het tandprofiel noemt e*thirteen ‘Dual Width’ en bestaat dus uit om-en-om dunne en dikkere tanden voor betere kettinggeleiding. Ze worden met een directe montage bevestigd aan de crankarm middels de specifieke lock-ring. De eveneens specifieke tool voor die lock-ring gebruik je ook om de geschroefde bottom bracket lagers van het merk te monteren. Tot slot is het vermeldenswaardig dat ze compatibel zijn met 10, 11 en 12 speed Shimano en SRAM kettingen.

Beschikbare versies en gewichten: 30t – 49g, 32t – 54, 34t – 58g, 36t – 64g, 38t – 73g, 40t – 84g, 42t – 91g
Prijzen: €64,90 tot 74,90

XCX Plus 11 speed cassettes

Het nieuwe XCX programma wordt verder aangevuld met een drietal cassettes. Dit zijn allemaal 11 speed cassettes die de ontwerpfilosofie van e*thirteen’s andere cassettes volledig volgen: ze passen op SRAM XD(R) drivers en geven een grote spreiding met bewust kleine kransen. Ook bestaan ze uit een aluminium en een stalen deel, waarbij in dit geval alleen het grootste kettingblad van aluminum is en de rest uit één stuk staal.

Het geeft ze de mogelijkheid om lichtere cassettes te maken én in veel gevallen kan het bereik worden vergroot, zonder dat de derailleur tegen zijn limiet aan loopt wat grootste tandwiel betreft. Exact dit gegeven bleek ook dé truc om SRAM’s 11 speed derailleurs tóch 12 kransen te laten schakelen, met een groter bereik dan SRAM’s eigen Eagle setup, zo zagen we eerder.

Terug naar de XCX cassettes. Voor cross country én gravel is minder bereik in de regel prima. Tot voor kort bood Shimano om die reden haar 11 speed topgroep, XTR M9000, alleen aan met een 11-40t cassette met dus een totaal bereik van 363%. e*thirteen’s meest compacte cassette begint met een 9t krans en loopt op tot 34t. Dat geeft netto een bereik van 377%, dat dus groter is dan de M9000 cassette, terwijl het gewicht met 271 gram bijna 60 gram lager is. De grap is echter ook dat de 34t grootste krans het perfect mogelijk maakt om deze cassette te schakelen met een aantal racefietsderailleurs; Shimano’s Ultegra RX kan dit prima aan. Op die manier kun je je gravelbike dus een one-by setup geven met groter bereik dan mogelijk is met Shimano’s eigen cassettes.

Naast de 9-34t omvat de XCX lijn een 9-39t en 9-42t cassette die dus te schakelen zijn met Shimano 11 speed mountainbikederailleurs en SRAM 11 speed mountainbike- én one-by derailleurs van de Force 1, Rival 1 en Apex 1 ‘racefiets’-groepsets.

Specificaties

2 nieuwe TRS Plus trail cassettes

Tot zover het XCX nieuws; ook voor de trailrijders en e-bikers is er nieuws te melden. Voor 12 speed rijders wordt het programma uitgebreid met een tweede generatie TRS Plus cassette met een 9t als kleinste en 50t als grootste krans. Een bereik van 556% dus! Bij deze nieuwe generatie is veel aandacht gegaan naar het schakelen dat – zo merkte we al eerder – wat ruwer gaat dan bij de concurrenten uit Japan en Duitsland/Amerika. De nieuwe 12 speed cassette weegt 398 gram en kost €305.

Tot slot heeft de TRS Plus 9-46t 11 speed cassette ook een upgrade gekregen. Naast de geoptimaliseerde schakelprofielen bestaat deze cassette nu uit 10 stalen en 1 aluminium krans. Dit is gedaan met oog op duurzaamheid en om hem e-bike-proof te maken. Deze verandering maakt dat de cassette nu met 390 gram 51 gram meer weegt dan de vorige generatie. De prijs is €255.

De grootste cassette op de markt? 556% is gewoon heel veel…

De vernieuwde TRS Plus 9-46t 11 speed, nu ‘e-spec’ed’

Toelichting: Kleiner achteraan; ook vooraan

Bij one-by groepsets draait het vooral om bereik. e*thirteen’s filosofie om kleinere kransen toe te passen, heeft ook een effect op het te monteren kettingblad vooraan. Ook dát moet je iets kleiner kiezen dan voorheen, om het bereik nuttig in te zetten.

Voorbeelden
Wanneer je nu een 10-42t 11 speed setup rijdt met een 32t kettingblad vooraan, dan heb je een bereik van 420%, is je lichtste ratio 32t/42t = 0,762 is en je zwaarste 32t/10t = 3,2. e*thirteen’s XCX Plus 9-39t cassette is qua afmetingen en aantal tanden dus compacter, maar heeft met 433% al een groter bereik. Aan jou de keuze hoe je dat wilt gebruiken.

Voorbeeld 1:
In de regel is het zwaarste verzet voor velen ‘zwaar’ genoeg, maar is de lichtste ratio nét nog te zwaar. Met dat als referentie zou je dus een 28t (= 9t / 3,2) vooraan kunnen monteren. Je lichtste verzet wordt dan 28t/39t = 0,717, wat dus lichter is dan de SRAM setup met een 32t vooraan en de 42t van de cassette. Bijkomend voordeel: een 28t voorblad is ook lichter, zij het marginaal: win-win?

Voorbeeld 2:
Wanneer je echter je lichtste ratio als referentie wilt aanhouden, dan heb je vooraan een kettingblad nodig van 39t x 0,762 = 29,7t oftewel 30 tanden. Met dat kettingblad wordt je zwaarste verzet 30t/9t= 3,33; dus mocht je met je mountainbike (of gravelbike) met one-by setup er op de vlakke paden afgereden worden, dan kun je hiermee je snelheid verhogen. Althans… als je voldoende vermogen in huis hebt om dat verzet rond te krijgen bij pakweg 35-40 km/u…