De échte reden voor Sram’s introductie van de Universal Derailleur Hanger
In 2019 introduceerde Sram, zonder al te veel poespas in de media, de UDH, oftewel de Universal Derailleur Hanger. Het verhaal dat opgehangen werd was prima; één universeel derailleurpadje waarop alle huidige gangbare derailleurs te monteren zijn. Derailleurs met méér versnellingen hebben bovendien een stijvere montage nodig en ook daarin voorziet de UDH. En in het geval dat de derailleur een flinke klap maakt, kan de UDH achterwaarts in de dropout van het frame roteren, zo is de gedachte. Sindsdien is zowat elk mountainbikeframe dat op de markt kwam, uitgevoerd met een UDH.
In plaats van merkspecifieke derailleurpadjes die niet iedereen zomaar op voorraad heeft, is één universeel ontwerp een fijne gedachte. Je rijdt op zaterdag op je lokale trainingsrondje je padje krom, rijdt langs de lokale bikeshop en haalt een nieuwe UDH, zodat je zondag gewoon je tocht of wedstrijd – goed schakelend – kunt afhaspelen.
Het bijzondere aan de UDH-‘standaard’ is dat het óók strikte maten voorschrijft voor de dikte én buitenzijde van de dropout van het frame. Terwijl de universele derailleur hanger zélf toch echt alleen aan de binnenzijde van het frame aanligt. Patentaanvragen van Sram, die al enige tijd openbaar zijn, gaven echter al weg waar de firma aan dacht. En bij alleen denken is het niet gebleven. Want Sram staat ogenschijnlijk op het punt om een compleet nieuwe derailleurmontage te lanceren.
Tijdens het WK mountainbike in Les Gets deze week zijn namelijk diverse door Sram gesponsorde rijders gespot met een fonkelnieuwe derailleur. En getuige de mate van verfijning van de prototypes laat de officiële lancering niet lang meer op zich wachten.
Meer compact
Sram was de initiator van de one-by-groepen. Oftewel; aandrijfsystemen met alleen nog een achterderailleur. Sinds de eerste XX1 11-speed derailleur zijn er weliswaar verfijningen doorgevoerd en is er zelfs een kransje bijgekomen. Maar nog altijd is de one-by-specifieke achterderailleur een fors apparaat. De draadloze, elektronisch AXS-varianten gooien daar nog eens een schepje bovenop. En naast dat ze fors zijn, steken ze ook vrij ver buiten het frame.
Shimano onderkende al heel wat jaren eerder dat dit bij offroad-toepassingen niet handig is. Zij kwamen in 2007 (!) met de Shadow-derailleurs. Die hebben niet alleen een slanker silhouet, ze steken ook een stuk minder ver uit buiten het frame.
Shimano had/heeft al een direct-mount-optie
Maar parallel aan het Shadow-concept lanceerde Shimano een direct-mount-optie. Alleen die werd nooit echt een succes. En waar bij de huidige generatie 12-speed mountainbike-derailleurs van Shimano die optie zelfs ontbreekt, maakt het ontwerp juist een opmars bij de racefietsderailleurs van de Japanse firma.
Die direct-mount-optie is ook de reden waarom je bij veel Shimano-achterderailleurs zo’n extra los linkje (de B2-link) hebt tussen de derailleur en de derailleurhanger aan het frame. Dat tweede scharnierpunt is in feite het montagepunt wanneer je een direct-mount-beugel aan je frame hebt. De B2-link vervalt vervolgens. Shimano liet overigens de manier waarop de direct-mount beugel aan het frame werd bevestigd geheel open aan de framefabrikant om in te vullen.
Sram coaxiale derailleurmontage
Sram pakt met zijn nieuwe direct-mount derailleur in feite door op dit het idee van Shimano, maar gaat daarin verder. Zij schrijven namelijk wél de exacte framespecificaties voor. Kijk naar de montagebeugel die nu geïntegreerd is in het bovenste deel van Srams derailleur en je snapt waarom. Hij grijpt dus aan weerszijden van de dropout aan en wordt vastgezet met dezelfde bout die voorheen het universele derailleur padje vasttrok. De steekas van de achternaaf schroeft vervolgens zichzelf vast aan de binnenzijde van de derailleurmontage, precies zoals bij de UDH. De derailleurmontage is zodoende dus coaxiaal met de naafas.
Fun fact: óók dit is niets nieuws. Shimano had jaren terug al eens derailleurs (de Saint- en Hone-downhillderailleurs) die gemonteerd werd aan de steekas, die dóór de dropout buiten het frame uitstak. De reden toen al: meer stabiliteit en sterkte.
Sram direct-mount derailleur: voordelen?
Beter schakelen
Over de voordelen die Sram straks bij de lancering van de direct-mount derailleur zal claimen, kunnen we nu slechts speculeren. Maar daarvoor bieden de talloze patentbeschrijvingen uiteraard al wel duidelijke hints. De eerste en meest belangrijke is vooral stijfheid. Met de gigantisch grote cassettes van tegenwoordig en met name de kracht van elektronische derailleurs die de ketting snel weet te schakelen, komt er veel kracht te staan op de derailleurmontage. Als dat vervolgens een dun stukje aluminium is dat ontworpen is om af te breken bij een grote klap, dan snap je dat dat geen gelukkig huwelijk is. Een meer deugdelijke montage moet dus onder meer voorzien in betere schakelprestaties. Wanneer je nog eens verder wilt kijken dan 12 (of in het geval van Campagnolo en Rotor, 13) kransjes, dan lijkt een stijvere montage van de derailleur ook een goed idee.
Beter beschermd
Met de nieuwe constructie weet Sram z’n derailleur ook beduidend méér onder het frame te positioneren. En dat zou de kans op brokken tijdens offroad gebruik een pak moeten verkleinen. En dat is maar goed ook, want het hete hangijzer (…) is dat deze nieuwe montage manier ook wel wat vraagtekens oproept ten aanzien van valpartijen. Bij de UDH-introductie was het naar achteren kunnen wegdraaien van de derailleur(hanger) bij een crash een geclaimd voordeel. Bij het nieuwe geïntegreerde derailleurontwerp van Sram is dat de enige ‘valbeveiliging’ die er lijkt te zijn. En dat is toch wel bijzonder. Want in plaats van een stukje aluminium van een paar euro dat afbreekt en je frame én derailleur zo goed mogelijk beschermt bij een crash, wordt dat breekpunt dus letterlijk verlegd. Een breekpunt ín het bovenste deel van de prototype-derailleurs kunnen we niet opmaken, dus we zijn zeer benieuwd hoe dit in de praktijk gaat uitwerken op de derailleur zelf én het frame bij een crash.
Er zijn namelijk al berichten bekend van herstellers van carbon frames die de voorbije jaren al meer schade hebben gezien bij frames die een UDH hebben. En bijvoorbeeld fietsmerk Santa Cruz geeft bij de lancering van nieuwe modellen ook telkens aan dat zij eigen UDH’s maken in plaats van de door Sram gemaakte exemplaren te monteren. Dat geeft toch wel te denken…
Tot slot zou ook het (de-)monteren van het achterwiel gemakkelijker worden. Uiteraard zal een hoop meer duidelijk worden zodra Sram de derailleur(s) officieel lanceert. Maar dat zal niet heel lang meer op zich laten wachten. Heb je een mountainbike die nieuw is geïntroduceerd in 2019 of daarna, dan de kans al vrij groot dat je bike al een UDH heeft en dus ‘klaar is’ voor deze nieuwe derailleurs.
We hebben Sram natuurlijk gevraagd om commentaar op dit artikel, maar ze hebben laten weten dat ze op dit moment nog geen informatie kunnen verstrekken.
Met dank aan onze buren bij MTB-News.de voor het gebruik mogen maken van de foto’s.
