Right to repair
Waar dingen gebruikt worden, gaan dingen stuk. Zo simpel is het nu eenmaal. Liefst zit er tussen de aanvang van het gebruik en het stuk gaan een flinke tijd. Maar fietsen is en blijft een risicosport. Niet alleen voor jezelf, óók voor je fiets en het daarop gemonteerde materiaal. Zonde voor je portemonnee én het milieu. Dat moet anders, zo dacht Aaron Bland, oprichter van Madrone Cycles. Hij gelooft in het principe right to repair, maar ziet dat veel fabrikanten daarin nog maar weinig meebewegen. En alhoewel dat voor een groot deel eveneens de achterliggende gedachte is van Srams nieuwe Transmission- en XPLR-derailleurs, is dat bij de voorgaande Eagle-derailleur niet van toepassing. En precies dit wil Bland wél aanbieden.
Via Madrone Cycles biedt hij vervangingsonderdelen zoals de kettingkooi, de parallellogram en de scharnierpennen. Als je je Eagle-derailleur stuk rijdt, kun je hem dus repareren met zijn losse onderdelen en het leven van je derailleur dus verlengen. Ook biedt hij de glijlagers van het parallellogram aan. Die slijten namelijk ook flink, wat de schakelnauwkeurigheid niet ten goede komt. Om te voorkomen dat dat een vroegtijdig einde betekend van een verder goedwerkende derailleur, biedt hij ze los aan, inclusief alle gereedschappen om een Sram Eagle-derailleur te reviseren. Of je stuurt gewoon de derailleur op en laat hem hem doen.
Madrone Jab derailleur
Tja, en als je dan toch al de meest cruciale onderdelen van een Sram derailleur in een eigen versie hebt, dan is de stap naar een complete derailleur niet eens zo heel groot, toch? Zoiets moet Bland gedacht hebben, want hij komt nu met de Jab. De Jab is een mechanische derailleur, waarbij alle onderdelen in eigen beheer CNC worden vervaardigd. Een overzicht van de ontwikkelingshistorie vind je op zijn website.
Bij de Madrone Jab-achterderailleur is het onderhoud en kunnen vervangen van individuele onderdelen het uitgangspunt. Dat kan bovendien zonder specifieke gereedschappen. De Jab derailleur is gemaakt uit CNC bewerkt aluminium en roestvaststaal en zo min mogelijk kunststof.
Stijve constructie met eigen wrijvingskoppeling
Alle scharnierpunten van de parallellogram zijn voorzien van (miniatuur) afgedichte kogellagers. Daarmee is de parallellogram uiterst stijf, wat schakelprecisie ten goede moet komen.
Verder is er nog een optie om de derailleurmontage stijver te maken wanneer je frame uitvaleinden heeft voor een universal derailleur hanger (UDH). Je monteert de Jab dan op de UDH en met een extra plaat aan de buitenzijde van de derailleur en het frame, wordt de derailleur in z’n geheel veel stijver ten opzichte van het frame. In hoeverre dit nadelig werkt voor het kunnen wegdraaien, dan wel buigen van de UDH wanneer de derailleur een flinke klap in rijrichting krijgt, roept op z’n minst vragen op.
De wrijvingskoppeling werkt op basis van twee golfringen, waartussen de wrijving in stelbaar is. Als vrijloop in deze wrijvingskoppeling past Madrone een vrijlooppal toe. Bijzonder is dat Madrone deze koppeling een kleine vrije slag geeft. Dit zou een bewuste keuze zijn om de schakelkracht wat te verlagen. Een wrijvingskoppeling geeft namelijk ook een kracht wanneer je schakelt en de kooi móet verdraaien om de kettinglengte te compenseren. Die kracht moet je dus zelf met je duim overwinnen tijdens het schakelen. Door een beetje speling te geven aan de kooi vóórdat de wrijvingskoppeling z’n werk doet, zou je hier minder last van moeten hebben, aldus Bland. Een interessant idee, maar het betekent omgekeerd natuurlijk wél dat de kooi ook in dat gebied niet gedempt is en de ketting dus weer wat kan dansen. Precies het probleem dat een wrijvingskoppeling moet afvangen.
De wrijvingskoppeling werkt, zoals bij andere derailleurs in één richting en Madrone gebruikt daarvoor een vrijloop op basis van een pal. Precies zoals TRP dat bij z’n eerste generatie derailleurs toepastte.
Flexibele kooi
Maar om die ketting te dempen heeft Madrone Cycles nog een extra voorziening getroffen bij de Jab-derailleur. Want terwijl het rondom de montage en het parallellogram van de derailleur vooral gaat over stijfheid, is het omgekeerde van toepassing bij kooi. Omwille van de schakelprecisie is het bovenste derailleurwieltje relatief stijf gemonteerd ten opzichte van de derailleur. Het onderste derailleurwieltje is via de kooi echter in rubber opgehangen aan de derailleur. Hierdoor zijn volgens Madrone ook trillingen op te vangen. Bijkomend volgt het onderste derailleurwieltje óók meer de kettinglijn vanaf het kettingblad. De ketting loopt – op meestal één versnelling na – nooit recht vanaf het kettingblad naar de derailleur.
Wat deze functionaliteit verder met zich meebrengt is een beetje onduidelijk; het lost ons inziens niet echt een bestaand probleem op. En je kunt je afvragen hoe robuust de kooi uiteindelijk is wanneer je een tak tussen de ketting krijgt. Nou ja; wat je krom rijdt, vervang je ogenschijnlijk ook weer gemakkelijk…
Geschikt voor 9- tot 12-speed op mountainbike, racefiets en gravelbike
Je kan de Madrone Jab derailleur gebruiken om 9, 10, 11 of 12 versnellingen te schakelen door simpelweg het kabelmontagepunt te veranderen. En zodoende kun je dus ook een hele reeks aan verschillende mechanische schakelaars gebruiken, waarbij Madrone Cycles aangeeft compatibel te zijn met alle gangbare schakelaars van Shimano en Sram voor mountainbikes, racefietsen en gravelbikes. Madrone Cycles geeft aan dat er meerdere kooilengten verkrijgbaar gaan zijn.
De Madrone Jab derailleur weegt 280 gram (lange kooi) en gaat uiteindelijk 349 euro kosten. Dat is niet niks voor een mechanische derailleur, maar voor een relatieve exoot die je vervolgens gemakkelijk een langer leven kunt geven met reserveonderdelen, is dat best scherp.
Over de kleuren lezen we op de website van Madrone dat er één of twee kleurenschema’s komen. Mogelijk komen daar nog varianten bij waarbij Madrone zegt via z’n social mediakanalen nog rondvraag te zullen doen.
Levering vanaf voorjaar 2025
Kopen kan nog niet, aanbetalen wél. Madrone Cycles mikt op het kunnen uitleveren van de Jab-derailleur rond maart/april 2025, waarbij het aantal ook nog gelimiteerd is. Door een aanbetaling van 10 euro reserveer je er in elk geval alvast één. De exacte opties ten aanzien van kooilengte, compatibiliteit en kleuren wanneer je het resterende bedrag moet betalen bij beschikbaarheid. Klanten die een pre-order plaatsen krijgen bovendien een (nog te bepalen) korting op de totale prijs.
347 euro is niet niets, maar astronomisch is het ook niet. Zeker wanneer je hem met vervangingsonderdelen een lang leven kunt geven, ongeacht of je hem onzacht tegen een steen, boom of bodem parkeert. Wat vind jij? Mooi tegenwicht aan de elektrificatie en het grotendeels wegwerp-principe van een derailleur, of blijf je liever bij je Shimano of Sram-derailleur met staalkabel of batterij?
Meer informatie: madronecycles.com/products/jab-derailleur
