NTFU presenteert toekomstvisie om paden open te houden voor gravelbikers en mountainbikers

Tekst: Jeroen van den Brand

Zoals collega Lars in november vorig jaar nog schreef rondom zijn ervaringen van het afgesloten pad op landgoed Tongeren: “Trailtoegang: we schrijven er regelmatig over.” En niet omdat we het per se willen, maar eigenlijk vooral omdat het moet. Laat ik dat iets beter duiden. Want vooropgesteld schrijven we op deze site liefst alleen artikelen die we willen schrijven. En dan bij sterke voorkeur over ook nog zaken die naast informerend ook motiverend, inspirerend, leuk en positief zijn.

Maar dé ideale wereld bestaat helaas niet. En er is dan ook geen ontkomen aan aan het gegeven dat onze geliefde sport onder druk staat en dat er dus wat móet gebeuren om het rijden met noppenbandfietsen in de natuur ook in de toekomst mogelijk te houden. De druk om off-road-fietsen uit de natuur te bannen komt overigens niet van één kant. Er zijn diverse punten die vragen om gepaste antwoorden. Niet alleen vandaag, maar ook morgen en vér daarna. De Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU), die de belangen van alle sportieve fietsers behartigt, heeft daarom een toekomstvisie uiteengezet en presenteert dat nu als de “Mountainbike en gravelbikevisie 2035”.

Mountain- en gravelbiken onder druk

Toegenomen recreatiedruk

Nederland is een postzegel met zeer gefragmenteerde natuur. En juist daar waar de meeste behoefte aan recreatieruimte is, is vaak ook weinig aanbod aan natuur. De recreatiedruk is in de voorbije jaren steeds meer toegenomen. Om die reden nemen terreineigenaren, overheden en natuurorganisaties allerlei maatregelen om recreatiedruk zo goed mogelijk te spreiden. Enerzijds om gebruikersgroepen simpelweg te scheiden – zo gaan wandelaars en fietsers niet altijd lekker samen op hetzelfde pad, anderzijds om de natuur niet te verstoren.

Juridische procedures

Maar dat niet elke natuurorganisatie even happig is op bepaalde vormen van recreatie, blijkt wel uit het feit dat er talloze rechtszaken lopen tegen mountainbikeroutes. Niet alleen bij nog aan te leggen routes lopen initiatiefnemers tegen juridische procedures aan, ook het voortbestaan van bestaande mountainbikeroutes wordt steeds vaker in de rechtbank betwist. En niet alleen natuurorganisaties vallen routebouwers aan. Steeds meer juridische dienstverleners zien er brood in om schadeclaims neer te leggen bij routebouwers naar aanleiding van letsel opgedaan op een mountainbikeroute. Dus de wens om minder gepolijste mountainbikeroutes – die wij op de site gekscherend ook wel ‘knikkerbanen’ noemen – met méér natuurlijke of aangelegde uitdagingen? Geen vrijwilligersgroep die dáár z’n vinger aan wilt branden. En geheel begrijpelijk.

Wildrijden

Daarnaast is het buiten mountainbikeroutes ook met fietsers een stuk drukker geworden. Want inmiddels is de hoeveelheid bikers die met een gravelbike de natuur in gaat in de voorbije jaren explosief gestegen. En precies deze doelgroep valt tussen het wal en het schip. Want gravelbikers zoeken juist onverharde paden op die niet in vaste routes of routenetwerken zijn opgenomen.

Veel gravelbikers gaan op pad met een gps-route van route-apps zoals Komoot of Strava. Alleen heb je geen enkele garantie dat die route uitsluitend over toegestane paden loopt. En prompt sta je voor een bordje “Verboden te fietsen”, áls je dat bordje al ziet. Bovendien: sommige borden zijn lastig te doorgronden. Want zelfs al let je er wél op waar je gedownloade route je naar toe voert; soms zijn toegangsregels gewoonweg niet duidelijk. Of zie je ze te gemakkelijk over het hoofd, zoals collega Lars onlangs meemaakte. Dit werkt wrevel bij andere recreanten in de hand en/of geeft een te grote druk op de lokale flora en fauna. Wat ook het effect is; in alle gevallen is het resultaat hetzelfde: rijden op paden die niet toegestaan zijn, brengt een het algeheel afsluiten van bepaalde gebieden voor fietsers steeds dichterbij. En dat zijn helaas géén loze dreigementen.

NTFU mountainbike en gravelbikevisie 2035: aanzet tot méér integraal en duurzaam beleid

Voorgenoemde punten zijn slechts een handjevol voorbeelden waarmee we als fietsers links- of rechtsom mee te maken hebben. Of omgekeerd ook invloed op kúnnen hebben. Maar naast gewoon goed, sociaal gedrag is ook beleid een belangrijk aspect. En precies op dit punt wil de NTFU met z’n Mountainbike en gravelbikevisie 2035 een antwoord geven op de uitdagingen binnen het mountain- en gravelbiken. En om op die manier de toekomst van routes en het concept van vrij rijden zo goed mogelijk overeind te houden. Maar ook om evenementen mogelijk te houden, want óók die staan momenteel enorm onder druk, zoals we onlangs zagen in Zuid-Limburg.

Eén van de aspecten die in de mountainbike en gravelbikevisie 2035 door de NTFU wordt aangestipt is de financiering van onze sport. Mountainbikeroutes en gravelpaden aanleggen en onderhouden kost geld. Hetzelfde geldt voor juridische procedures. Deze middelen worden opgehaald door onder meer vignetten, donaties en sponsoring. Maar erg toekomstbestendig is dat beleid niet. Het ontbreekt vaak namelijk aan een structurele financiering, aldus de NTFU in z’n Mountainbike en gravelbikevisie 2035. Oók de toename in het aantal (verplichte) vignetten past niet in het wensbeeld. Het verhoogt de drempel en vertroebelt het overzicht voor gebruikers. Bovendien, zo zegt de NTFU, zouden de opbrengsten van vignetten niet de enige of belangrijkste inkomstenbron moeten zijn.

Verder wil de NTFU werken aan landelijke richtlijnen voor de bouw van routes en obstakels. Dit draagt bij aan een meer uniform begrip van risico’s en dat helpt in potentiële juridische geschillen. Ook spreekt de NTFU in z’n toekomstvisie uit dat trailcrews kunnen rekenen op specialistische juridische bijstand in het geval van claims bij ongevallen. En dat zet mogelijk wél de deur open voor meer uitdagende routes.

Ten aanzien van gravelbiken zet de NTFU deels in op specifieke gravelroutes. Maar de NTFU pleit er óók voor dat gravelbikers vrij moeten kunnen biken op gedeelde paden. Als dat omwille van drukte in een gebied niet kan, moet gravelbikers en andere recreanten toch gescheiden worden. Verder spreekt de NTFU in z’n toekomstvisie uit dat routeplatforms (moeten) helpen om het wildfietsen tegen te gaan, door toegangsregels beter aan te geven in digitale routes.

Wensscenario’s als leidraad

De mountainbike en gravelbikevisie 2035 van de NTFU bestaat vooral uit wensscenario’s. De route naar die scenario’s zijn nog niet concreet ingevuld. Ook omdat het een behoorlijke puzzel is met veel verschillende belangen en betrokken instanties. Niettemin is het in onze optiek goede leidraad. Ga maar na: zónder een overkoepelde visie met een heldere punten op of voorbij de horizon is het lastig sturen naar structurele verbeteringen. Zeker bij zaken die veel tijd vergen en waar veel partijen bij betrokken zijn. Kijk maar naar de politiek. Zonder een langetermijnvisie blijft alleen het sturen op kortetermijnoplossingen als optie over. En die laatste dragen vaak nauwelijks bij aan structurele verbeteringen. Dat is in een tijd waarin de regelgeving rond natuurontwikkeling steeds meer op gespannen voet staat met recreatiebehoeften, toch echt van essentieel belang.

Je kunt bij dit alles achterover leunen en denken “het zal mij mijn tijd wel duren, ik trap lekker door op m’n fiets en de NTFU zal het wel regelen.” Toch heb je veel invloed met je eigen gedrag en kun je ook constructief bijdragen. Enerzijds basale zaken als meer acht slaan op de toegangsregels, maar ook minder expliciete zaken als afwegen of het wel zo handig is om met een grote groep bikers het bos in te duiken. Anderzijds kun je via je lokale fietsclub bijdragen aan het aanleggen en/of onderhoud van de lokale route in fysieke zin, of mee te werken aan beleid of overleg met diverse instanties.

De NTFU mountainbike en gravelbikevisie 2035 is integraal in te zien via: ntfu.nl