Sram AXS – Draadloze XX1, X01 Eagle en Red eTap groepsets!

De keuze van Sram om veel tegelijkertijd te lanceren is logisch, maar vooral ook indrukwekkend. Het is al niet niks om een compleet nieuwe groepset te lanceren, laat staan ook direct te kunnen leveren (daarover later meer). De draadloze techniek in de AXS groepsets heeft Sram natuurlijk al een tijdje ‘in de vingers’, maar deze nieuwe versie gaat een stuk verder. Het is dusdanig universeel dat bijna alles uitwisselbaar is. En hoe toon je dat goed aan? Juist, door alles wat je al af hebt in één keer te lanceren.

Hoewel wij in beginsel een offroad-fiets-website zijn, vinden we de breedte van Sram’s nieuwe AXS-gebeuren zó interessant, dat we dan ook alles belichten. Niet op de laatste plaats omdat ook de scheidslijn tussen mountainbikes en wegfietsen steeds verder vager besmeurd wordt en dat dat ook zijn weerslag heeft op componenten.

Sram AXS: Eén draadloos platform

Voordat we in de indivuele groepsets duiken, eerst wat ze delen: AXS (spreek uit ‘access’). Alle draadloze componenten in de nieuwe groepsets spreken dezelfde taal. Het is een evolutie van Sram’s eerste Red eTap, maar is er – op de batterijen na – niet compatibel mee. Je kunt je 11 speed Red eTap dus niet mixen met de 12-speed componenten.

De snelheid waarmee de commando’s worden verstuurd, is verder opgevoerd en ook de derailleurs zouden nu sneller werken dan de eerste generatie Red eTap. In dat opzicht had SRAM ook wel wat achterstand weg te werken ten pzichte van de bedrade elektronische schakelgroepen van Shimano en Campagnolo.

‘Control. Personalize. Monitor.’

Doordat de taal universeel is gemaakt, kun je dus gemakkelijk mixen binnen de SRAM AXS familie. Je kunt dus de Eagle eTap derailleur aansturen met de drop bar schakel/remgrepen van de Red eTap groep! Of… de Reverb AXS dropper.

AXS heeft Bluetooth mobile connectivity zodat je het kunt koppelen met diverse fietscomputers om data van de groepset te bekijken. Via de AXS-app op je telefoon kun je allerlei settings veranderen. Zo kun je zelf bepalen welke knop in het systeem wát doet. Bij de Red eTap groepset kun je via app ook een sequentieel schakelprogramma instellen. Oftewel: de voor- en achterderailleur schakelen gecoordineerd zodat je alle unieke ratio’s achter elkaar kunt schakelen, zonder zélf de voorderailleur te bedienen. Dit was een tijd lang alleen voorbehouden aan Shimano’s Di2 onder meer omwille van patenten.

Draadloze 2×12 en 1×12 groepsets voor fietsen met een krom stuur

Als je naar de specificaties kijkt van Sram’s nieuwste Red groep is de klassificering als ‘weggroepset’ lang niet dekkend. De markt is aan het veranderen en Sram neemt daarin een prominente plaats in. De Ameri-Duits-Taiwanese firma probeert fietsers al geruime tijd te overtuigen dat de dagen van de voorderailleur geteld zijn. ‘Het ding’ schakelt niet goed onder last, is de boodschap. Hij zit daarbij ook nog eens in de weg om korte achtervorken én dikke banden goed te kunnen combineren in een frame.

Mountainbikers zijn – in de breedte – al behoorlijk overtuigd geraakt dat je met een flinke cassette en alleen een achterderailleur voldoende uit de voeten kunt. Wielrenners lijken niet overtuigd: bij voldoende bereik tussen het grootste en lichtste verzet op een cassette, worden de stappen simpelweg té groot. Menig gravelrijder (voor zover dat als een unieke ‘soort’ betiteld mag worden) zegt er wel mee weg te komen, maar écht optimaal voor iedereen was het tot dusver niet.

Met de nieuwste Red-groep biedt Sram meerdere opties aan. Niet alleen door er 12-speed van te maken of door de optie om simpelweg de voorderailleur weg te laten en een krap bereik over te houden. Met de nieuwe insteek mikt Sram op alle typen rijders van fietsen met een drop bar: cross, gravel, weg… en alles wat daar nog tussen zou passen.

Kleinere sprongen, groter bereik: X-Range

Bij de stap naar 12-speed grijpt Sram eindelijk ’terug’ op die XDR-driver, die al enige tijd op de markt is. XDR is de ‘road’ versie van de inmiddels bekende XD-driver die mountainbikers nodig hebben om de 11- en 12 speed-cassettes van Sram met brede spreiding te kunnen monteren. De vorm van de XD(R)-driver laat het toe om een 10t krans te monteren; voorheen was dat minimaal 11 tanden. Voor de weg waren er echter nog geen cassettes met een “10”. Dat verandert nu met de nieuwe Red. Om 1×12-speed mogelijk te maken met tóch voldoende spreiding (tot 330%), kiest Sram er dus bij de ‘wegcassettes’ ook voor om kleine kransen toe te passen. Om die 10t ook nog bruikbaar te maken, combineert Sram ze met kleinere voorbladen.

Vooraan kan er bij 2x-setups gekozen worden tussen 50/37t, 48/35t en 46/33t kettingbladen. De stapgrootte tussen de twee kettingbladen zijn dus ook kleiner dan voorheen. Voor 1x-setups zijn er specifieke kettingbladen voor Aero-toepassingen in 50 en 48t. Daarnaast kun je kiezen uit kettingbladen met 46, 44, 42, 40, 38 en 36 tanden. De 1x-kettingbladen zijn voorzien van het X-Sync2 narrow-wide tandprofiel, identiek aan de mountainbike-bladen. De 1x Red bladen zijn overigens niet uitwisselbaar met de kettingbladen voor Eagle-cranks. Qua cassettes zijn er 3 opties die allemaal beginnen met een 10t.

Sram Red eTap AXS derailleurs

De voorderailleur is dus nog niet dood. SRAM heeft zelfs hét grootste punt van de vorige Red-voorderailleur opgelost: compatibiliteit met bredere banden. De nieuwe voorderailleur is dan ook compacter, waardoor er nu banden tot een breedte van 42 mm (700c diameter) naast passen.

Voor de Red-weggroep is er maar één achterderailleur, die zowel 1x als 2x setups aankan. Wil je een dropbar setup maken met Red-shifters en een 10-50t cassette, dan moet je de XX1 of XO1 Eagle AXS-achterderailleur toepassen. Voor een 1x-setup moet de derailleur natuurlijk een clutch hebben. Maar óók 2x-setups kunnen daar baat bij hebben. De Red-achterderailleur heeft er dan ook een. En dat is er één die de wenkbrauwen doet fronzen. Zo weinig gehighlight dat ‘ie wordt in de persinformatie, zo opzienbarend is de ‘Orbit’technologie, zoals de clutch wordt genoemd. Hij werkt namelijk hydraulisch! Hiermee zou de benodigde kracht om te schakelen, die normaal door een clutch sterk toeneemt, sterk gereduceerd zijn en zouden ook wielwissels gemakkelijker uit te voeren zijn.

Red eTap Flattop ketting

Misschien wel het meest in het oog springende onderdeel van de nieuwe groepset is de ketting. Om 12 kransjes goed te kunnen schakelen is de ketting, net als bij de 12-speed Eagle groepset, smaller gemaakt. Om toch voldoende sterkte te behouden, is de bovenzijde van de ketting recht getrokken. Flattop, noemt Sram dit. De ketting is specifiek voor de Red 12-speed groepset en is niet uitwisselbaar met de Eagle componenten.

Red eTap AXS remmen en schakelaars

Sram had destijds de primeur met schijfremmen voor de racefiets en cyclocrosser. Ze stopten echter niet resoluut met de velgrem. Ook nú dwingt Sram je niet naar die “gevaarlijk ronddraaiende messen” te gaan. De schijfremmen werken hydraulisch, de velgremmen zijn mechanisch. Dus daar breekt (…) Sram in ieder geval (nog) niet met ‘ouderwetse’ staalkabel.

Sram Red eTap specificaties en prijzen

De Sram Red eTap AXS componenten zijn per direct leverbaar.

Gewichten

XX1 Eagle AXS én X01 Eagle AXS

Sram lanceert dus niet 1, niet 2, maar meteen 3 draadloze AXS groepsets. Naast de Red eTap AXS, dus ook 2 mountainbike groepsets: XX1 Eagle AXS en X01 Eagle AXS. Hetzelfde trucje deden ze ook al bij de lancering van Eagle: ook toen werden XX1 en X01 versies tegelijkertijd uitgerold. Wat toen gold, gaat ook hier op: X01 is nagenoeg gelijk aan XX1, op een paar subtiele nuances na.

XX1 en X01 Eagle AXS derailleur

Over cassettes hoeven we eigenlijk niet te praten: Die zijn identiek aan de reguliere Eagle 12 speeds. 10-50t dus, en je kan je huidige Eagle cassette, ketting en crank dan ook blijven gebruiken bij een upgrade naar Eagle AXS. Goed, er is wél een verschil wat betreft kleuren. De XX1 Eagle AXS cassette en ketting hebben een specifieke ‘Rainbow’ kleurstelling. Bij de X01 versie is dit ‘Polar’.

Het minst goed bewaarde geheim van de groepset is natuurlijk die achterderailleur. In zijn definitieve vorm zagen we hem vorig jaar al. Toch zijn er nog genoeg interessante details te melden.

Zo is de kooi ten opzichte van de mechanische variant 10 mm verkort; meer bodemvrijheid dus. Daartoe is het bovenste wieltje wat verder naar voren verplaatst en is er dus meer ‘chain wrap’ om de cassette heen. Bij de XX1 is de kooi overigens van carbon, bij de X01 van aluminium. Verder is het vermeldenswaardig dat waar veel van de hardware van de XX1 derailleur titanium is, dat bij de X01 in RVS is uitgevoerd.

Batterijduur

De batterij achterop de derailleur is identiek aan die van de Red-derailleurs en de Reverb AXS. De bediening van de derailleur is zwaarder en om die reden heeft hij een andere motor met een grotere overbrenging dan de Red derailleur. De batterij gaat dan ook minder lang mee op een Eagle AXS-derailleur dan bij de Red-variant. Sram claimt zo’n 20 uur voor de Eagle AXS versus 60 uur voor de Red AXS. Let wel; dit zijn rij-uren. Zit je 4 á 5 uur per week op de mountainbike, dan kun je een hele maand rijden. Zodra je fiets een tijdje niet beweegt, gaat het hele systeem in een slaapmodus; je hoeft dus nooit wat aan of uit te zetten. Hoe veel laadcycli de accu’s meegaan, of hoe gevoelig ze zijn voor lage temperaturen, moet een praktijktest duidelijk maken.

Overload clutch – valbeveiliging

Vallen is onvermijdelijk bij mountainbiken en een achterderailleur is en blijft kwetsbaar. Zeker waneer hij zo fors is als de Eagle. Om de motor, de derailleur als geheel én je frame te beschermen, is de aandrijfunit uitgevoerd met een ‘overload clutch’. Zodra de derailleur zijdelings een flinke tik krijgt, slaat hij als het ware door en herstelt zichzelf na de impact. Mocht het achterpat van je frame toch iets verbogen zijn, dan kun je gemakkelijk vanaf de shifter de derailleur bijstellen.

Sram AXS Eagle-Shifter

De meeste speculatie ging in de aanloop naar de lancering over de shifter. Ons graafwerk gaf wat opties, waarna kort daarna de eerste close-ups verschenen van de shifter zoals die nu gelanceerd is.

De shifter heeft één tuimelschakelaar met dus twee drukrichtingen én aan de voorzijde zit nog een losse knop. Met de AXS-App kun je zelf programmeren wát elke knop doet. De shifter maakt, net als de RED-shifters, gebruik van een reguliere en dus goed verkrijgbare CR2032 knoopcel. Volgens Sram zou die 2 jaar mee moeten gaan.

Sram heeft hard gewerkt om de shifters voldoende feedback te geven. Je wilt immers goed voelen dát je een knop bedient; iets dat bij Shimano’s Di2 wegfiets shifters door velen – zelfs bij de laatste verbeterde generatie – als té summier wordt ervaren en waardoor je nog al eens per ongeluk schakelt. De Di2 MTB schakelaars van Shimano zijn méér mechanisch en hebben wél duidelijke feedback. Sram’s AXS-schakelaar zou qua feedback grofweg het midden houden tussen beide.

Sram XX1 en X01 Eagle AXS specificaties en prijzen

De SRAM XX1 Eagle AXS en X01 Eagle AXS componenten zijn per direct leverbaar.

Mocht de groepset je niet duur genoeg zijn én je wilt maximaal profiteren van het draadloze AXS-platform, dan kun je nog zo’n €800 stuk slaan op de RockShox Reverb AXS.

De Reverb AXS is een doorontwikkeling van de bekende Reverb en… dat was wel nodig ook. Zelfs na de laatste upgrade blijft de haat-liefde-verhouding met de hydraulisch bediende dropper zadelpen van RockShox voor velen groot. De duurzaamheid valt tegen en service-vriendelijk is ‘ie allerminst. De Reverb AXS moet dit doen vergeten: de hydraulische bediening is dan ook komen te vervallen ten gunste van een draadloze verbinding.

Reverb-bediening

Het openen van het oliecircuit om de pen in beweging te krijgen, wordt nu gedaan door dezelfde motor als in de achterderailleur. Zodra je op de knop van de remote drukt, opent deze het circuit en sluit het zodra je de knop loslaat. Identiek aan een ‘normale’ dropper en in dat opzicht een stuk logischer dan Magura’s Vyron. Daar blijft de oliepoort namelijk een korte tijd open na een commando, en sluit daarna vanzelf. Die timing komt niet altijd even lekker uit. Ook de versnelde reactietijd van het AXS draadloze systeem werkt in het voordeel van de Reverb.

De vorm van remote is overigens spiegelsymmetrisch aan die van de XX1/XO1 Eagle AXS shifter, al heeft hij maar één knop. Via de app kun je de exacte bediening dus nog configureren. Deze ‘linker’ remote is dus óók als shifter voor de achterderailleur te gebruiken. Er is op de remote wel duidelijk ruimte voor meer knoppen… Die gaan er ongetwijfeld ook komen, om een electrisch bedienbare voorvork en achterdemper koppelen…

Tot slot is het vermeldenswaardig dat de Reverb AXS een ontluchtingsfunctie heeft. Helaas is die niet zo slim uitgevoerd als bij BikeYoke. Je moet de pen uit je frame halen, ondersteboven draaien, een knopje onderop de pen indrukken en dán de dropper inéén duwen, terwijl iemand anders de remote te bedient…

RockShox Reverb AXS specificaties en verkrijgbaarheid

De Reverb AXS is verkrijgbaar vanaf april en komt in diameters 30,9, 31,6 en 34,9 mm. Je hebt daarbij de keuze uit ‘droplengten’ van 100, 125, 150 en 170 mm. Zoals gezegd heeft Sram nog niet veel details gedeeld; het gewicht zou rond de 650 gram zijn inclusief de remote.

Bron: www.sram.com