Sram XPLR: Red, Force en Rival gravel groepsets

Wie het programma van Sram en al zijn submerken goed kent, was de naam ‘XPLR’ misschien al eens tegen gekomen. Onder de vlag van Zipp wordt sinds enige tijd een gravelband en -stuur aangeboden met de toevoeging ‘XPLR’. Nu rolt Sram dat label verder uit naar groepsets.

‘XPLR’ spreek je uit als ‘explore’; een naam die weinig aan de fantasie over laat. Of eigenlijk… juist wel, want dat is het hele punt van gravelen, toch? Waar Shimano GRX expliciet als gravel-aandrijfgroepsets heeft, gebruikt Sram het XPLR-label als overkoepelende naam van allerlei gravelspecifieke producten verspreidt over de Sram, RockShox en Zipp productfamilies.

Veruit het meest opvallende zijn de XPLR-onderdelen voor de Red, Force en Rival 12-speed schakelgroepen waarmee Sram nu specifieke 3 specifieke gravelgroepsets creëert. Immers; het draadloze AXS-platform liet je al toe om met derailleurs, cassettes en shifters te combineren, waarbij deze ‘mullet’-setup met een Eagle derailleur en cassette werd neergezet voor gravelaars. Wil géén voorderailleur, maar toch een groot bereik, dan monteer je een Eagle XX1, X01 of GX AXS achterderailleur samen met een 10-50t of 10-52t 12-speed cassette.

Met die 10-52t cassette heb je een bereik van 520%. Nagenoeg identiek aan het bereik van een 2×12 setup met 43/30t kettingbladen op de crank en een 10-36t cassette, die je in totaal 516% geeft. Het nadeel is echter dat die 1×12 ‘mullet’-setup veel grote stappen op de cassette heeft. De juiste pedaalcadans vinden kan dan een pak lastiger zijn.

Doe een rondje langs diverse fora en social media kanalen en je zult zien dat de roep om een 10-42t 12-speed cassette optie haast universeel is. 520% is namelijk méér bereik dan de meesten nodig hebben, terwijl kleine sprongen meer gewenst zijn. Een compactere ‘grote’ 1×12-specifieke cassette zou hierin kunnen voorzien. En Sram beantwoordt die vraag nu… met 10-44t XPLR-cassettes en bijbehorende, specifieke (achter)derailleurs op Red, Force en Rival-niveau.

Sram XPLR 12-speed cassettes

Sram lanceert meteen twee cassettes. Ze zijn qua vertanding identiek. Bij beide cassettes zijn 11 van de 12 kransen identiek uit staal gestampt en met pinnen onderling verbonden. Het verschil is dat de waar de XG-1271 cassette (Force-niveau) een aluminium 44t-krans heeft, de XG-1251 (Rival-niveau) een stalen krans als grootste heeft. Het verschil is merkbaar op de weegschaal: de XG-1271 weegt 373 gram en de XG-1251 412 gram. En uiteraard is dat ook merkbaar in de portemonnee: € 225 versus € 160. Beide cassettes zijn alleen te monteren op een XDR-driver.

Qua vertanding zitten de XPLR-cassettes mooi tussen de 10-36t en 10-52t cassettes in, waarbij je ‘onderop’ de cassette kleinere sprongen hebt:

De XPLR-cassettes zijn alleen compatibel met de Flattop-kettingen die specifieke voor Red, Force en Rival zijn ontwikkeld. Deze hebben iets grotere rolletjes dan reguliere kettingen. Sram zegt hiermee het negatieve effect van de kleinere kransen – die in de huidige Red, Force en Rival groepsets toegepast worden – grotendeels wordt opgevangen. Immers; hoe kleiner het kettingblad, hoe hoger de kettingkracht én dus slijtage. Om diezelfde reden zijn de 10-44t cassettes ook niet compatibel met de Eagle mountainbike derailleurs die namelijk ook niet werken met die specifieke Flattop-kettingen.

Sram XPLR derailleurs

Een grotere cassette vraagt om een derailleur met méér bereik. En in plaats van het graaien in de bak met mountainbikederailleurs, heeft Sram er nu voor gekozen om op drie groepsetniveau’s specifieke XPLR-derailleurs aan te bieden. Toegegeven: de Red, Force en Rival derailleurs ogen een stukje subtieler op een gravelbike dan zo’n fors Eagle AXS exemplaar.

In feite heeft Sram het trucje van de Wide-derailleur-optie nog wat verder doorgevoerd. Na de introductie van de Red en Force AXS derailleurs, volgde namelijk al vrij snel een versie die een ‘iets’ grotere (10-36t) cassette aankon, waarbij de bovenste gewricht van de derailleur ‘simpelweg’ verlengd was. Bij de XPLR-derailleurs is dit gewricht nóg eens verder verlengd. Hiermee komt dus de hele kooi lager te staan en kan zodoende dus ook de grotere kransen aan. Verder heeft Sram het bovenste derailleurwieltje iets vergroot en nu een offset gegeven ten opzichte van de kooi-rotatie.

Uiteraard zijn alle drie de XPLR-derailleurs voorzien van een clutch in het kooi-scharnierpunt om de ketting in bedwang te houden wanneer het flink stuitert. Die zijn identiek aan de niet-XPLR-versies, dus bij de Red en Force derailleurs is dat de Orbit vloeistofdemper en bij de Rival is het simpelweg een extra sterke veer. In alle gevallen zijn de kettingkooien van aluminium, terwijl bij de niet-XPLR Red derailleur dit normaal carbon is.

De nieuwe Red XPLR eTap AXS, Force XPLR eTap AXS en Rival XPLR eTap AXS derailleurs zijn óók compatibel met de 10-36t cassette, maar niet in combinatie met een voorderailleur.

Nieuwe direct-mount 1x kettingbladen voor Red en Force

Met de introductie van Rival eTap AXS was er meteen een crankset beschikbaar met een direct-mount kettingblad. Voor Red en Force was er die optie nog niet en dus rolt Sram die nu alsnog uit. Je kan dus nu een direct-mount Red of Force 1x-crankset kopen, waarbij je de keuze hebt uit kettingbladen van 38t tot en met 46t. In beide gevallen zijn de kettingbladen gelijk; ze passen gewoonweg op beide type cranks. Ook je huidige Red en Force 12-speed cranksets zijn dus compatibel. Het voordeel van een direct-mount kettingblad is dat je zo’n 30-35 gram bespaard ten opzichte van een kettingblad dat je via een spider monteert.

We grappen hier op de redactie wel vaker: als je een dropper nodig hebt tijdens je gravelrit, ben je eigenlijk aan het mountainbiken. Hetzelfde zou kunnen opgaan voor een geveerde voorvork. Je kan het inderdaad af doen als ‘overdreven’, maar feit is wel dat ‘de gravelbike’ niet echt één type bike of rit beschrijft. Het genre is volop in beweging en dus wordt er van alles geprobeerd. RockShox is dan ook zeker niet de eerste die met een geveerde voorvork komt voor dit genre. Cannondale en Fox gingen ze bijvoorbeeld al voor.

De RockShox Rudy Ultimate XPLR doet ons sterk denken aan de Ruby en Paris Roubaix SL voorvorken die het merk jaren terug ooit had voor toepassing op racefietsen. Toen waren het vreemde eenden, maar iets zegt ons dat we de Rudy zeker vaker zullen gaan tegen komen. Al was het maar omdat dempertechnologie flink is geëvolueerd en dus ook bij beperkte veerweg een geveerde voorvork een stuk beter tot zijn recht kan laten komen.

De Rudy Ultimate XPLR heeft 30 mm binnenpoten en beschikt over 30 of 40 mm veerweg. De luchtveer is een SoloAir, zoals we die kennen van talloze andere RockShox vorken. Het dempen gebeurd door een toegespitste Charger Race Day demper, zoals we die in de kern ook kennen van de SID SL Ultimate. De ingaande demping is niet verstelbaar, je kunt hem wel met een hendel blokkeren. De rebound verstel je met een Torx-schroef aan de achterzijde onderaan de rechter vorkpoot.

Er is ruimte voor 700c x 50 mm banden en optioneel is een klein spatbord leverbaar. Voor de montage van een ‘full size’ spatbord zijn overigens óók montagepunten voorzien. Hij weegt 1.227 gram en kost € 869.

Iedereen die met zijn mountainbike wel eens flink technische afdalingen rijdt, weet dat een dropper zadelpen het leven een stuk aangenamer maakt. Zelfs al is de drop-lengte beperkt; met het zadel iets uit de weg heb je méér vrijheid om over je bike te maneuvreren. Genoeg gravelaars die dat aanspreekt, althans; RockShox biedt nu een specifieke 600 euro kostende specifieke Reverb AXS XPLR gravel-dropperzadelpen aan. Prijzig dingetje dus… maar hij doet méér dan droppen.

De RockShox Reverb AXS XPLR heeft 50 of 75 mm droplengte. Maar RockShox geeft aan dat het niet ‘zomaar’ de bestaande Reverb AXS is met verkorte droplengte. Het is een volledig nieuwe ontwikkeling, toegespitst op gravelbikes. Om die reden is-ie er dan ook alleen in 27,2 mm; de meest reguliere zitbuisdiameter bij gravelbikes (en racefietsen). Bovendien heeft deze graveldropper géén olie en werkt alleen op luchtdruk. Er zijn twee luchtkamers; een positieve en negatieve. En… daarmee werkt-ie dus ook als verende zadelpen. ‘ActiveRide’ noemt RockShox dit.

In volledig uitgestrekte toestand is de negatieve luchtkamer nagenoeg samengedrukt; de luchtdruk in de positieve kamer houdt het zadel omhoog als een zeer stijve veer. Zodra je de zadelpen 1 mm of meer laat zakken via de draadloze remote (typisch de linker shifter op je stuur bij een gravelbike), dan komt de negatieve luchtkamer in actie, en de druk in de positieve kamer verlaagd dan iets, zodat de zadelpen dus iets kan inveren. Dit is een ongedempte beweging en een lockout of iets van dempingsregeling is er dus niet. Het enige dat je kunt doen is de luchtdruk verhogen voor minder of verlagen voor méér actieve vering. Bedien je de remote en druk je het zadel nóg lager, dan werkt-ie gewoon als een reguliere dropper zadelpen.

De batterij is identiek aan die op de derailleurs en uiteraard is het systeem dankzij AXS geheel te koppelen en te bedienen zoals je wilt. Je kunt een losse schakelaar (de AXS Blips of Eagle AXS shifter) boven op je stuur monteren, of je koppelt hem aan een van je rem-/schakelgrepen.

Gewichten heeft RockShox nog niet medegedeeld.

Het ‘XPLR’-label werd door Zipp al toegepast op een gravelband en het Service Course SL-70 gravelstuur. Daar komt nu de 101 XPLR wielset bij. Deze wielset maakt gebruik van de Moto-technologie die we al kennen van de 3Zero Moto-mountainbikewielen van het merk. Hierbij is de hookless carbon velg niet hol uitgevoerd, maar enkelwandig. Dit levert een velgprofiel op dat iets kan kantelen (een hooguit een paar millimeter; onderstaande tekening geeft de beweging ietwat overdreven weer) en daarmee méér comfort levert, zonder in te leveren op zijdelingse stijfheid en directheid bij het aanzetten op de pedalen.

Zipp levert de 101 XPLR wielset in 700c en 650b diameters, waarbij de velg intern 27 mm breed is voor banden van 38 tot 45 mm – al zal breder ook nog prima werken. Ze zijn opgespaakt rond Zipp’s ZR1 naven die industrie gelagerd zijn. De vrijloop heeft 66 ingrijppunten. De 700c wielset weegt 1.665 gram, de 650b brengt 1.590 gram op de weegschaal. Optioneel zijn de wielsets uit te voeren met de TyreWiz draadloze drukmeter om de bandenspanning op je telefoon te kunnen uitlezen.

Bron en meer info: www.sram.com