Tekst: Eric Wictor & Jeroen van den Brand
Met een officieel moment en een – zo typisch voor dit soort evenementen – groot formaat cheque met daarop het bedrag van € 1.200.000 doneert Stichting MTB Heuvelrug op vrijdag 22 maart een flinke duit voor natuurprojecten in eigen regio. Een flinke geste mogelijk gemaakt door onder meer jaren van vignetverkoop. Sinds 2014 dient namelijk iedereen die op de mountainbikeroutes, uitgezet en beheerd door Stichting MTB Heuvelrug, wil rijden een vignet, uitgegeven door Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, bij zich te hebben.
De donatie van 1,2 miljoen euro komt onder meer terecht bij het Nationaal Park Fonds Utrechtse Heuvelrug. Dit fonds biedt particulieren en organisaties een financiële bijdrage voor projecten omtrent natuur, landschap of cultuurhistorisch erfgoed. Gijs de Kuif, directeur-bestuurder Stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug licht toe:
Herstel van de natuur komt ook recreatie ten goede
De Utrechtse Heuvelrug is een relatief klein stuk natuur dat ook nog te maken heeft met grote en nog steeds toenemende recreatiedruk. Versterking en bescherming van de lokale natuur biedt flora en fauna een kans zich in stand te houden en zelfs na decennia achteruitgang weer te herstellen. Dit komt niet alleen direct de natuur ten goede, maar op indirecte wijze ook recreanten zoals wij, die er graag gebruik van maken. Een schoner, diverser Nationaal Park is een mooiere plek om te fietsen, maar ook een plek waar simpelweg méér mogelijk is. Je ziet immers dat hoe slechter het met de natuur gaat, hoe strakker landeigenaren de teugels aanhalen en fietsers, ruiters en wandelaars verder beperkingen opleggen. Natuurbehoud dient dus veel meer dan de bloemen en beestjes alleen.
Stichting MTB Heuvelrug zegt hierover in z’n persbericht:
Met vignet bijdragen aan projecten buiten de mountainbikeroutes stuit ook op kritiek
Bij het lezen van het bedrag dat Stichting MTB Heuvelrug doneert, denk je misschien: “Hé, wacht eens even… dat vignet was toch voor onderhoud aan paden?”. Sterker, kort na het uitkomen van dit nieuws werd de lofzang van veruit de grote meerderheid van bikers toch wat overstemd door een andere blik op de zaak door enkelingen. Boze tongen beweren dat het doneren aan natuurprojecten neerkomt op geld uitgeven aan iets waar het eigenlijk niet voor bestemd is. Men zegt bij Stichting MTB Heuvelrug immers zelf: “Met het vignet draag je bij aan het onderhoud en de uitbreiding van het netwerk van mountainbikeroutes.”
Hierin staat niet écht zwart op wit dat vignetopbrengsten direct in de aanschaf van gereedschap of huur van een graafmachines moet voorzien. Dat is echter wél het geval. Stichting MTB Heuvelrug heeft namelijk een lijstje van prioriteiten, waarin aanleg (van mountainbikeroutes) bovenaan staat en ‘donkergroene projecten’, oftewel steun aan de natuur rondom de routes, helemaal onderaan. Als er wat over is, dus.
Dat er vervolgens toch uit enkele hoeken kritiek komt is te verwachten, en misschien zelfs logisch. Een verplicht vignet stuit bij sommigen al jaren op weerstand, vooral om principiële redenen. Dat vervolgens vignetgeld niet besteed wordt aan scheppen in de grond is zodoende koren op de molen. Hetzelfde geldt voor het beeld dat andere routenetwerken, die hoogstens een vrijwillige bijdrage vragen, het inmiddels óók aardig voor elkaar hebben. Maar het simpelste antwoord is dat ieder routenetwerk met een andere situatie te maken heeft.
Situatie op de Utrechtse Heuvelrug
Zo speelt op de Utrechtse Heuvelrug de flinke versnippering van grondbezit. Eén mountainbikeroute loopt daar al snel over het land van meerdere eigenaren, met hele verschillende opvattingen én belangen. Die eigenaren zijn verenigd in Stichting National Park Utrechtse Heuvelrug. En het is deze stichting die het geld van de mountainbikevignetten namens die eigenaren int. Het publiek toegankelijk en veilig houden van een gebied kost de terreineigenaar tenslotte ook geld.
Een belangrijke nuance is dat juist de andere stichting – Stichting MTB Heuvelrug – vervolgens routebouw- en onderhoud coördineert, veelal met enthousiaste vrijwilligers. Voor ons, maar dus ook voor alle terreineigenaren. Zij mogen sturen hoe het vignetgeld het beste besteed kan worden. Maar ze zijn hierin niet de enige stem en ook niet de eigenaar van het vignetgeld. Dat deze inkomsten dus een regionale bestemming houden is daarmee zowat vanzelfsprekend.
Voordat Stichting MTB Heuvelrug geld doneert aan andere groene projecten, wordt er dus eerst aan mountainbikeroutes gewerkt. En daarvoor zijn vaak externe krachten nodig zoals adviseurs, ontwerpers en ecologen als Patrick Jansen en bouwers als Daniël Wijsmuller. Vooral het maken van een nieuwe mountainbikeroute, zoals onlangs in Soest, is een flinke investering. Daarna wordt alles rondom de vrijwilligers die de routes in stand houden bekostigd, zoals gereedschap of pakken peperkoek van dichtstbijzijnde supermarkt. Daarnaast is er ook de aankleding van de route – routebordjes, informatiepanelen en watertappunten – en de kosten van veiligheidscontroles. Alles dat er dán nog over is, is bestemd voor natuurherstel en -ontwikkeling op de Utrechtse Heuvelrug.
Goodwill voor mountainbikers
Feit blijft dat mountainbiken in Nederland geen vanzelfsprekendheid is. Bar weinig land is van de (regionale) overheid en toegang tot particulier grondbezit is niet bij wet geregeld. Op een klein clubparcours na zijn rijders en trailcrews volledig afhankelijk van een goede relatie met terreinbeheerders- en eigenaren. Voor het openstellen van terrein voor een mountainbikeroute zijn ook geen fiscale voordelen*, maar een bos veilig houden kost de eigenaar wél geld. Mede daarom sponsoren bedrijven als Cannondale, Continental en Specialized ook routes op de Utrechtse Heuvelrug.
Daarnaast is het van belang een goede band te houden met zowel overkoepelende als lokale organisaties van andere recreanten en natuurbeschermers. Precies daarom helpen de vrijwilligers betrokken bij Stichting MTB Heuvelrug ook bij het onderhouden van andere voorzieningen. Een financiële bijdrage is daarbij ook een zeer gewaardeerde vorm van onze goodwill tonen.
Saskia van Dockum, directeur-bestuurder Utrechts Landschap zegt hierover:
Waarom geen donatie aan andere mountainbikeroutes buiten de Heuvelrug?
Natuurlijk kan je je afvragen of bij zo’n donatie of dat er misschien geld naar andere mountainbikegerelateerde doelen kan. Denk aan routestichtingen en/of trailcrews buiten de Heuvelrug. Of om een paar juristen te vinden die alle rechtszaken rondom routes in het Noord-Holland, Gelderland of Overijssel van tafel pogen te vegen. Dit alles vergt écht collectief denken van enerzijds de mountainbikegemeenschap, anderzijds terreineigenaren en natuurbeheerders. Maar het riskeert vooral enorm gesteggel om geld. Want waarom zou netwerk A iets voor netwerk B moeten betalen? Of vervang in voorgaande zin ‘netwerk’ voor ’terreineigenaar’, want dat is nog veel meer van toepassing. Het is ook om die reden dat één landelijk mountainbikevignet voor heel Nederland zo’n complexe puzzel is.
Dat vignet kan dan toch wel wat goedkoper?
Het vignet op de Heuvelrug komt voort uit de begindagen van wat in een decennium inmiddels is uitgegroeid tot wat we nu als mountainbikeroutenetwerk Utrechtse Heuvelrug kennen. En in de begindagen was het allerminst duidelijk of het door een paar vrijwilligers voorgenomen plan een succes zou worden. Natuurbeheerders en grondeigenaren stelden onder meer eisen rond de financiering. Want er zijn nu eenmaal kosten rondom de aanleg en onderhoud van een route. En kosten voor het openstellen van de natuur waarin de route zich bevindt. De prijs van het vignet is toen vastgesteld op basis van aannames zónder garantie op succes. Nu, ruim 10 jaar later kan met enige zekerheid gesteld worden dát het een succes is.
Ja, je kunt je dan terecht afvragen of het vignet nu niet goedkoper kan. Ook al vinden sommige 7,50 euro niet veel; als je met een gezin op pad wil of slechts één of twee keer per jaar een route rijdt, vormt het wel een drempel. Maar tegelijkertijd: wie zijn wij om te bepalen wat voor de ander veel of weinig is? Daar ga je simpelweg niet uitkomen. Dat staat los van het concept dat andere vignetvormen óók een idee kunnen zijn. Een dagvignet, een gezinsvignet; ze zouden het draagvlak nóg verder kunnen vergroten.
Uiteindelijk is het betalen voor een vignet een investering in onszelf
Op de Utrechtse Heuvelrug doneren we als betalende gebruikers met vignetgeld aan natuurprojecten in de eigen regio. En los van de exacte prijs – wat absoluut een discussiepunt mág zijn – kiezen we daarmee er dus ook voor om in één van de drukste recreatieregio’s van ons land in ons eigen uitzicht én onze relatie met de buren te investeren. Stichting MTB Heuvelrug lijkt overigens ook de enige belangenbehartiger van een groep recreanten die bereid is de omgeving zelf een handje te helpen. De stichting vult in z’n persbericht aan: “Het miljoen is een langetermijninvestering in de natuur maar ook in mogelijkheden in de toekomst.”
Het complete persbericht over de donatie van Stichting MTB Heuvelrug persbericht lees je hier.
