Manitou was vroeger, in de tijd van Johnny T en z’n dropbars, één van de grote spelers op het gebied van mountainbikevering. Toch verdween het Amerikaanse bedrijf na de eeuwwisseling steeds meer naar de achtergrond; duidelijkheid en consistentie in het assortiment ontbraken, productieseries werden ineens opgeschort. Gedurende deze periode leek de Dorado – een sublieme downhillvork die jaar in, jaar uit de concurrentie aankon – het merk overeind te houden.
Sinds een jaar of twee werkt Manitou, inmiddels deel van de Hayes groep (ja, die van die remmen), hard aan een comeback. Eén van de meest significante nieuwe producten is de Mattoc. Deze ‘enduro’ vork is te zien in de fietsen van topatleten als Joost Wichman en Geoff Gulevich en combineert reeds bewezen demper- en luchtveertechnologie met een gloednieuw 34 mm chassis. De Mattoc is verkrijgbaar voor 26″ of 27,5″ wielen en is voor de consument in een Pro en Expert editie te krijgen. Velozine testte de 27,5″ variant van het topmodel, de Mattoc Pro, die de meeste geavanceerde demper heeft. De simpelere Comp zal je enkel op complete fietsen af-fabriek tegenkomen, en hoewel er geen 29″ versie is, is de nieuwe Magnum een afgeleide van de Mattoc en verkrijgbaar voor 27,5″+/29″ wielen.
Specs
- Veerweg: 140-160 mm (27,5″) of 140-170 mm (26″) luchtgeveerd, afstelbaar in 10 mm stappen middels meegeleverde spacers
- Gewicht: 1923 g – volgens Manitou 1877 g
- Inbouwlengte: 542 mm (27,5″, 150 mm) – volgens Manitou 545 mm
- Diameter binnenpoten: 34 mm
- Stuurbuis: 1-1/8″ naar 1-1/2″, tapered
- Offset: 44 mm (27,5″) of 41 mm (26″)
- Instellingen: luchtdruk, ingaande demping, uitgaande demping, veerweg, bottom-out weerstand
- Inbouw voornaaf: 15×100 mm
- Remklauw: 180 mm Postmount
Technologie
De Mattoc leent veel technologie van z’n grote broer, de Dorado. Vermoedelijk is dat iets heel goeds, want genoemde downhillvork staat bekend om een combinatie van fijngevoelligheid én flinke reserves. De luchtveer van beide vorken – voorzien van een positieve en een zelf-instellende negatieve luchtkamer – is bouwtechnisch bekeken dan ook hetzelfde. Ook de gesloten demper van de Mattoc komt grotendeels overeen met die van de Dorado. Samen met het robust ogende chassis maakt dit pakket duidelijk waar de Mattoc voor bedoeld is: serieus terrein. Een simpele, met één hendel bedienbare harde lockout ontbreekt – in plaats hiervan krijg je afstelmogelijkheden waarmee je het maximum aan performance uit de Mattoc moet kunnen halen.
- TPC oftewel Twin Piston Chamber, is de dempertechnologie die Manitou al enige tijd gebruikt. De bovenkant van de rechter vorkpoot bevat een gesloten oliereservoir met twee afzonderlijke dempers: ééntje bovenaan voor de ingaande (compressie) demping, en ééntje onderaan voor de uitgaande (rebound) demping. Waar andere fabrikanten naar een rubberen balg grijpen om samendrukken van de olie in de demper op te vangen, gebruikt de Mattoc een elastomeer bovenin de TPC demper. Dit vergemakkelijkt onderhoud omdat je de demper thuis niet hoeft te ontluchten – enkel te vullen met de juiste hoeveelheid olie.
- MC2 betekent: een tweevoudig instelbare compressiedemper. Op de Mattoc kan je de ingaande demping voor langzaam inveren (low speed compression, voortal afgekort LSC) en snel inveren (high speed compression, wederom een mond vol en afgekort HSC) afzonderlijk instellen. De respons van de vork op input van de rijder kan je dus onafhankelijk van de respons op grote klappen instellen.
- HBO staat voor Hydraulic Bottom-Out, en is een klep die aan het einde van de Mattocs veerweg de oliedoorstroming beperkt. Dit voorkomt dat je bij een (te) harde landing volledig door je veerweg knalt.
- HexLock is de eigen QR15 as van Manitou, die werkt met een T-sleutel in plaats van een schroefdraad. Dit moet snelle wiel(de)montage mogelijk maken.
Rode hendel: LSC; zwarte knop: HSC; grijze knop: HBO Theorie
De Mattoc is een vork die qua dimensies, gewicht en veerweg vooral te vergelijken valt met een Rock Shox Pike of Fox F34. Met z’n hele lijst aan dempingsinstellingen past de Mattoc echter meer in het rijtje van de Fox F36 en BOS DeVille. Afhankelijk van rijder en rijstijl maakt dit een breed inzetbare vork, die past bij alles van een trailbike met maximaal 140 mm veerweg tot een enduroracer. Ik heb de Mattoc ingebouwd in de eerste categorie fiets – in mijn geval ééntje waar af-fabriek een 130 mm Pike in hoort te zitten. Zo’n fiets is voor mij een allrounder, die bergop, bergaf, in Nederland, maar vooral in het middel- en hooggebergte, z’n mannetje kan staan.
In genoemd type fiets passen veel fabrikanten nog een ‘XC-achtige’ 32 mm vork toe, ééntje voorzien van een simpele demper en een handig te bedienen lockout. Mijn mening hierover: je kan het ook niet doen! Mijn gewicht en agressieve rijstijl maken dat een 34 tot 36 mm chassis een stuk meer vertrouwen wekt en veel beter past. Belangrijker nog: een vork als de Mattoc kan zich – als het goed is – veel beter in stand houden in een variatie aan condities en bij hoge(re) snelheden. Een XC vork loopt dan al snel tegen z’n grenzen aan: het is kiezen tussen een soepele vork die snel doorslaat bij remmen of de minste drop, of een harde vork die al het hoogfrequent gerammel doorgeeft aan je stuur. Met de Mattoc zou je dit compromis niet hoeven sluiten…
Montage
Voor gebruik moest eerst de veerweg van de Manitou ingekort worden: een klus van een klein kwartier. De Mattoc Pro komt in 27,5″ versie met 160 mm veerweg uit de doos. Er worden twee 10 mm spacers meegeleverd om de veerweg te reduceren. Hiervoor moeten de buitenpoten los en de luchtkamer open. Hoewel je ook met andere gereedschappen te werk kan gaan is het raadzaam de Mattoc Tool Kit (t.w.v. €39,95) van Manitou te bestellen – deze heb je uiteindelijk toch nodig als je de vork wil onderhouden en het is geen enorme investering.
Het reverse arch ontwerp van Manitou, waarbij de vorkboog aan de achterkant van de buitenpoten zit, zorgt vaak voor enige frustratie bij het geleiden van voorremleiding. Aanvankelijk kwam ik er ook niet helemaal uit. Hoewel de leiding nu a) niet rammelt en b) mijn stuur dubbel kan slaan zonder dat de leiding knapt, raakt de kabel diep in de veerweg de onderbuis van het frame wel eens:
Niet geheel zonder tie-raps maar deze geleiding loopt zonder gerammel of schuurplekken; het stuur kan 180 graden draaien tijdens bar-spins valpartijen
Praktijk
Op de stijfheid van de Mattoc is bij 140 mm veerweg niks aan te merken. Zelfs met een modieus breed stuur en onhandig late stuuracties (denk krappe en lompe paden met iets te veel snelheid) geeft de vork geen kick. Wat dit betreft is het overduidelijk: ik hoef bij deze veerweg echt nooit meer terug naar een 32 mm vork. Ooit. Een Lyrik en een F36 zijn vermoedelijke stijver, maar zonder testopstelling kan ik dat niet onderbouwen met getallen. Bovendien praat je dan over veerwegen tot 180 mm, wat buiten het bereik van de Mattoc valt en dus eigenlijk geen relevant vergelijkingsmateriaal is.
De kleine Manitou-typische details als de HexLock steekas vergen enig nadenken en gewenning, maar éénmaal gewend functioneren ze goed. Bij het vullen van de luchtkamer is het even opletten: als de vork maar een beetje ingedrukt is als je de pomp losschroeft, mis je een stukje veerweg. Dit komt doordat het ventiel zowel de positieve als negatieve luchtkamer tegelijk vult en de druk in beide gelijk stelt.
HexLock gesloten (l) en open (r) – de as past maar op één manier in de vork en is gemarkeerd om je in het begin wegwijs te maken
De verscheidenheid aan instelmogelijkheden kan een beetje overweldigend overkomen. Mijn advies: neem echt de tijd om te experimenteren met de afzonderlijk instellingen en je haalt veel meer performance uit een dergelijke vork. Het uitgangspunt daarbij: met fatsoenlijke ingaande demping kan je het je permitteren met iets minder luchtdruk te rijden. Dit komt de gevoeligheid op kleine oneffenheden ten goede. Uit de doos was de vork redelijk soepel maar de Mattoc heeft zo’n 20 uur rijtijd nodig om echt los te komen. Uiteindelijk kwam ik op de volgende instellingen voor ingaande demping (LSC, HSC), uitgaande demping (rebound), luchtdruk en bottom-out (HBO):
- Luchtdruk ca. 75 psi, voldoende voor 30% sag, wat betrekkelijk zacht is
- LSC half dicht, om duiken tijdens remmen of steile bochten bergaf tegen te gaan
- HSC 1/5e dicht
- HBO 1/5e dicht
- Rebound 1/3e dicht
Dit alles uitgaande van een rijdergewicht van ongeveer 80 kg inclusief een rugzak vol bier en worstjes. Bij deze instellingen functioneert de vork nagenoeg perfect voor mijn doeleinden. Enerzijds voelt de vork behoorlijk stabiel op de paden thuis, die vooral fijn getril en gerammel van kiezels en wortels bevatten. Anderzijds: naarmate de snelheid toeneemt en de klappen komen van flinke stenen, diepe putten en harde landingen, verorbert de Mattoc alles wat je er voor gooit. De aanwezige veerweg wordt effectief gebruikt (lees: is niet te progressief) en de overgang tussen ingaande en uitgaande demping blijft op de ruigste paden soepel. Ook bij abrupte remacties duikt de vork niet te veel. Alles bij elkaar wekt dit enorm vertrouwen – ik vergiste me dan ook vele malen in mijn snelheid, om er achter te komen dat de achtervering het niet bij ging houden. Ik zou er zelfs niet aan twijfelen om de Mattoc in mijn 160 mm fiets voor nog ruiger gebruik te zetten!
De enige aanmerking die ik zou kunnen hebben is dat de HBO functie (Hydraulic Bottom-Out) sterk aanwezig is in de laatste centimeter veerweg: vooralsnog heb ik die nog niet op kunnen maken. Tenslotte: door HSC en LSC verstellers gelijktijdig helemaal dicht te draaien is een lockout te creëren. Een functie die ik getest, maar niet stelselmatig gebruikt heb. Hiervoor waren de meeste beklimmingen de afgelopen maanden toch te ruw, en eerlijk gezegd vond ik het pompen van de Mattoc tijdens staand fietsen mee vallen.
De ‘reverse arch’ maakt de kabelgeleiding wat meer gepuzzel maar is voldoende stijf en houdt vuil wat meer van de seals af.
Conclusies
De Manitou Mattoc past het beste bij een frame met 130-160 mm veerweg achter. Bij een dergelijke fiets ligt de nadruk – hopelijk – op uitdagende paden en een passende rijstijl. De Mattoc is binnen dit kader een geniale vork. De brede instelmogelijkheden maken de Manitou goed aan te passen aan verschillende omstandigheden, zonder dat er een flink compromis gesloten moet worden. Dit is sowieso de belangrijkste troef van vorken van dit type: in tegenstelling tot eenvoudigere systemen hoef je niet de keus te maken tussen de extremen van je rit (of het gemiddelde) en dus rond te rijden met een compromis. Belangrijkste is misschien nog dat Mattoc stand weet te houden in situaties die voor de rijder vaak het lastigst zijn: als de snelheid en de technische moeilijkheidsgraad hoog liggen. Simpelere vorken laten het hier doorgaans afweten. Tot slot steekt de Mattoc qua afstelmogelijkheden boven alle concurrenten uit; dus ook de geroemde Pike en F34.
Nog wat meer rijtijd moet uitwijzen hoe de vork zich over de termijn van een jaar moet houden. Mijn ervaring is nog beperkt tot enkele maanden, maar in andere gebruikerservaringen lees ik nog geen duurzaamheidsproblemen. Er van uitgaande dat levensduur dus geen punt zal zijn, durf ik de uitspraak aan dat de Manitou Mattoc in z’n categorie op het moment de beste vork is voor je geld. Functie, kwaliteit en onderhoudsvriendelijkheid zijn top, en dat alles voor een schappelijke adviesprijs.
Adviesprijzen: Mattoc Pro € 775,- / Mattoc Expert € 650,-
Meer info: Manitou MTB
Distributie: Oneway Distribution
Tekst & foto’s: Eric Wictor
