Test | Santa Cruz Stigmata – Gebrandmerkt als do-it-all?

Tekst: Sven Kort // Foto's: Jeroen van den Brand

Santa Cruz Stigmata: Van crosser naar gravelbike

Cyclocrossen is mateloos populair. Waar het in Europa vooral nog een kijk-sport is, is het in Amerika vooral een doe-sport en staan er in de winterperiode grote groepen fietsers aan de start bij de talloze lokale wedstrijden. Logisch dat je als fietsmerk daar op in haakt en Santa Cruz is daarop geen uitzondering. In 2008 kwam de Amerikaanse mountainbike fabrikant al met een aluminium crosser, de Stigmata. Die bleef echter bij het brede publiek wat onder de radar… Dat veranderde 2 jaar geleden toen Santa Cruz de nieuwe Stigmata gelijktijdig introduceerde met de nieuwe 27,5″ en 29″ versies van de top-end Highball hardtail. De inmiddels uit carbon opgetrokken crosser werd met de nodige flair onthuld. Voorzien van steekassen, schijfremmen en een 1×11 aandrijving schaarde de Stigmata immers óók onder de nieuwe, trendy gravel bikes categorie.

De Stigmata Carbon CC die ik mee kreeg was knal-oranje, een kleur die mij behoorlijk aansprak. Helaas: Santa Cruz is blijkbaar toch niet zo Nederlands gezind meer. Want dit modeljaar wordt de Stigmata geleverd in matzwart voor de meer anonieme rijders en in vanille geel met groene accenten. Het 58 cm frame heeft een reach van 39 cm. Bij ontvangst dacht ik dus direct “Helaas, te groot” en “Been toch maar over het zadel proberen te gooien en trappen maar”. Met mijn 182 cm (binnenbeenlengte 84 cm) zou ik volgens Santa Cruz ruimschoots binnen de marges vallen. Dat klopte ook wel, maar de 110 mm stuurpen die standaard op de fiets zat, werd meteen ingeruild voor een 90 mm exemplaar. Hmm brandmerk… uh, teken aan de wand?

Opweg en naast de weg

Eenmaal opgestapt en onderweg met de Santa Cruz Stigmata besloot ik geen andere wegen te nemen dan anders. De MTB-route van de Windraak, die letterlijk in mijn achtertuin start, was meermaals startpunt voor een avondronde. Ondanks de ‘do-it-all’ marketing insteek merkte ik direct dat ik als mountainbiker toch beperkt werd in mijn ‘vrijheid’. Ik ben namelijk gewend om tijdens mijn tochten op mijn hardtail het ene na het andere pad in te slaan, zonder echt na te denken wat ik tegen ga komen. Met de Stigmata ging het uiteraard nog een stuk vlotter op verharde paden. Offroad gingen krappe bochten me makkelijk(er) af en was de snelheid hoger dan op mijn hardtail. Uitnodigend gaaf! Toch voelde ik dat de grenzen van een cyclocrossfiets ook sneller bereikt waren. Eenmaal een paadje ingeslagen kwam ik bijvoorbeeld een ‘drop-off’ of klein stuk rotspad tegen. Zonder vering en met de voor mijn doen dunne banden werd dat sneller onprettig dan gewend.

Klimmen

Bergop was het één groot feest met de Santa Cruz Stigmata. Technisch of gewoon slingerend omhoog, op de pedalen of in het zadel; de 33 mm brede Maxxis Mud Wrestlers gaven grip en controle. Ze hielden mijn reservaties over zulke smalle banden behoorlijk in toom. De voorspelbaarheid van de band was hierin de belangrijkste troef. Korte sprintjes bergop waren verslavend, met name omdat al staand op de pedalen iedere aanzet tot versnelling duidelijk en direct overgebracht werd. Ik had niet de minste indruk dat er ook maar iets van mijn input verloren ging tussen crank en achterwiel. Teken van een strak frame, dus!

Lang frame

Door de lengte van de fiets en de – ondanks de korte stuurpen – gestrekte zit, merkte ik dat ik iets minder flexibel op de fiets zat dan wenselijk. Het gevoel bereikte dan al snel de status ‘zelfpijniging’ of zelfs verlies van controle wanneer de afdalingen wat langer of technischer werden. Het voorwiel flink lichten, voor een obstakel of plas, was lastiger dan gedacht. Met een framemaat kleiner was er meer ruimte geweest om de zitpositie beter te krijgen. Naar de zitbuislengte van die kleinere framemaat kijkend had er dan zelfs een compacte dropper ingepast! Maar daar is geen (interne) kabelgeleiding voor voorzien. Droppers in cyclocrossfietsen of gravelgrinders… Hmm, dat zal ook pas over een paar jaar een trend zijn, om de markt in beweging te houden…

Onderdelen: stuiter-proof

De Santa Cruz Stigmata was mijn eerste kennismaking met een cyclocrossfiets. Met een prijs van €5.599 was ik niet bepaald meteen op pad met een instappertje. Bij dergelijke prijzen zijn de verwachtingen over afwerking en afmontage hoog. Terecht, maar dat hoef ik niemand uit te leggen. Net als alle andere carbon modellen van Santa Cruz is er ook van deze Stigmata een ‘C’ en ‘CC’ framevariant, waarbij die laatstgenoemde een andere samenstelling van het carbon heeft en daardoor gemiddeld zo’n 200 gram lichter is dan het ‘C’ model. In dit geval was het die lichtste variant en gezien de prijs lijkt me dat ook niet meer dan terecht. Het frame is strak vorm gegeven. Weinig extra hoekjes, of randjes. Recht-toe-recht-aan. Juist die vierkante buizen en de subtiel versprongen positie van de staande achtervork aan de zitbuis ten opzichte van de bovenbuis geven hem toch een eigen look. Kabels lopen netjes binnendoor en de montagebeugel voor de voorderailleur is afneembaar, waardoor de zitbuis strak oogt bij deze 1x11 setup.

"De SRAM Force hydraulische remmen gaven me namelijk een zeer vertrouwd gevoel door een goede combinatie van remkracht en modulatie. Precies zoals wij dat als mountainbikers al jaren gewend zijn van de dikke-banden fiets."

Hoewel de Santa Cruz Stigmata schijfremmen heeft ‘alsof dat heel normaal is’, was het dat tot voor kort bij dit type fietsen beslist niet. Ik snap eigenlijk niet zo goed waarom crossers nog zo lang vast zijn blijven houden aan velgremmen. De SRAM Force hydraulische remmen gaven me namelijk een zeer vertrouwd gevoel door een goede combinatie van remkracht en modulatie. Precies zoals wij dat als mountainbikers al jaren gewend zijn van de dikke-banden fiets. Ook met de handen boven op de grepen waren ze goed en fijngevoelig te bedienen, ongeacht hoe hard ik over het pad stuiterde. Dat stuiteren had overigens ook geen invloed op de 1x11 aandrijving. De Force CX1 versie van SRAM’s Horizon derailleur hield de ketting strak en geen enkele keer is deze van het kettingblad gevallen.

Santa Cruz biedt veel van zijn fietsen aan met een Enve carbon velg optie. Net als die Enve-upgrade is de standaard wielset echter ook opgebouwd rond DT Swiss 350 naven. Voor een meerprijs van flinke €2.500 krijg je dus enkel carbon velgen. 'Mijn' WTB Asym i19 velgen zijn van aluminium en minder sexy dan die van Enve. Ze zijn echter stijf, licht genoeg én tubeless ready. De DT Swiss naven werken gewoon - zoals altijd.

Verder vond ik het Zipp Service Course SL stuur erg prettig omdat deze naar onderen toe wat naar buiten uitsteekt. Onderin de beugel rijden voelde daardoor vrij natuurlijk voor de polsen. Iets dat ik bij racefietsen vaak minder prettig vond. Met het WTB Silverado Road was ik iets minder bevriend: comfortabel, maar ik schoof er continue over naar voren.

Gebrandmerkt… als cyclocrosser

Santa Cruz doet ons graag geloven dat er met de Stigmata van alles gedaan kan worden. Ik geloof zeker dat je met noploze banden er een Gran Fondo mee kan rijden en dat ik er ook mee kan forenzen. De brede(re) banden (tot 41 mm) die in het ‘Stig’ frame passen vergroten zeker de inzetbaarheid, ook offroad dus. Maar het verhult niet dat het in de basis nog steeds vooral een cyclocrosser is. De scherp gesneden geometrie en het strakke, directe rijgevoel onderstrepen dat. Daarin is de Stigmata leuk en uitdagend voor de korte, explosieve ritjes waartoe ie mij ook uitnodigde. De benen deden vrolijk mee, de longen ook. In het begin, althans. Na een uur bereikte ik wel het maximum van mijn conditie… Perfect voor een authentiek cyclocrossrondje, maar het neigt al snel naar een vorm van sadomasochisme. En dat is het brandmerk dat elke echte crosser (de fiets én de fieters) draagt…

Santa Cruz Stigmata CC - Specificaties en prijzen

Specificaties

Frame	Santa Cruz Stigmata, Carbon CC
Voorvork	Stigmata CC Cyclocross Fork
Achterderailleur	SRAM Force CX1
Shifters	SRAM Force CX1
Crankset	SRAM Force CX1, 42t kettingblad
Bottom Bracket	PressFit 30
Cassette	SRAM PG 1170, 11-36t
Ketting	SRAM PG 1170
Remmen	SRAM Force, Centerline 160 mm schijven
Headset	Cane Creek 40, Integrated
Stuur	Zipp Service Course SL
Stuurpen	Zipp Service Course SL
Voornaaf	DT Swiss 350 15×100
Achternaaf	DT Swiss 350 142×12
Velgen	WTB Asym i19
Spaken	DT Swiss Competition Double-Butted
Voorband	Maxxis Mud Wrestler, 700Cx33mm, Tubeless-Ready
Achterband	Maxxis Mud Wrestler, 700Cx33mm, Tubeless-Ready
Zadelpen	Zipp Service Course SL, 27.2mm
Zadel	WTB Silverado Road
Gewicht	8,0 kg (zonder pedalen)
Prijs	€5.599 (uitvoering zoals getest)
Prijs	€2.599 voor CC frameset

Geometrie

Framemaat	“L”	58 cm	Offset	O	4,8 cm
Zitbuislengte	ST	57 cm	Trail	T	n.n.b.
Bovenbuis	TT	57,5 cm	Balhoofdlengte	HT	17,5 cm
Reach	R	39,2 cm	BB hoogte	BBH	n.n.b.
Stack	S	59,8 cm	BB drop	BBD	69,0 cm
Zitbuishoek	STA	73,0 °	Liggende vork	CS	42,5 cm
Balhoofdshoek	HTA	72,0 °	Wielbasis	WB	102,9 cm

Framemaat	“L”	58 cm
Zitbuislengte	ST	57 cm
Bovenbuis	TT	57,5 cm
Reach	R	39,2 cm
Stack	S	59,8 cm
Zitbuishoek	STA	73,0 °
Balhoofdshoek	HTA	72,0 °
Offset	O	4,8 cm
Trail	T	n.n.b.
Balhoofdlengte	HT	17,5 cm
BB hoogte	BBH	n.n.b.
BB drop	BBD	69,0 cm
Liggende vork	CS	42,5 cm
Wielbasis	WB	102,9 cm

 

Website fabrikant: www.santacruz.com

Tekst: Sven Kort
Foto’s: Jeroen van den Brand