Test | 13-speed Sram Red XPLR AXS: Is meer ook beter?

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Sram Red XPLR AXS: Transmission-technologie voor gravelbikes

Het zat er natuurlijk aan te komen dat Sram z’n derailleurs met directe montage op het frame en de achteras ook zou toepassen op andere fietsen dan mountainbikes. En dus is er nu Sram Red XPLR AXS, een gravelgroep met een full-mount-derailleur die qua constructie en werking is afgeleid van de spraakmakende Transmission-derailleurs. Maar een regelrechte Transmission-kloon kan je de Red XPLR AXS-gravelgroep toch niet noemen. Daarvoor heeft Sram toch nét iets teveel dingen anders gedaan. Logisch. Alhoewel gravelbiken en mountainbiken veel raakvlakken hebben, zijn het toch twee verschillende takken van fietssport, die elk hun eigen eisen stellen aan de werking van het versnellingssysteem.

Als je alle ins en outs van Sram Red XPLR AXS wilt weten kan je het best even het uitgebreide achtergrondverhaal even lezen dat collega Jeroen schreef. Ik ga het hier wat beknopter houden en richt me met name op de verschillen tussen de gravelgroep Sram Red XPLR aan de ene kant en mtb-groep XX Eagle Transmission en racefietsgroep Red AXS aan de andere kant. En, uiteraard, wat die verschillen betekenen voor de manier waarop Sram Red XPLR rijdt en schakelt.

Red XPLR AXS versus Eagle Transmission

Veel overeenkomsten, maar ook veel verschillen

De basis van de Red XPLR-gravelgroep is Srams draadloze AXS-technologie in combinatie met een direct aan het frame en de achteras gemonteerde derailleur. De voordelen van deze zogenaamde full-mount-constructie: meer stijfheid en een meer nauwkeurige positionering, beide resulterend in nauwkeuriger schakelen. Precies zoals bij het Transmission-spul op mountainbikes. Maar in plaats van simpelweg een Transmission-groep met andere logo’s aan een gravelbike te hangen, heeft Sram een aantal essentiële aanpassingen doorgevoerd.

De dertien versnellingen in plaats van twaalf líjken daarbij het grootste verschil, maar als je verder inzoomt zijn twee andere aanpassingen ten opzichte van het Transmission-systeem in feite nóg wezenlijker: het veel geringere bereik van deze 13-speed cassette ten opzichte van een 12-speed Transmission-cassette en het ontbreken van de X-Sync-vertanding op de kransen.

Kleiner bereik, kleinere tussenstappen, minder dwingend tandprofiel

Eerst maar even die 13-speed Red XPLR AXS-cassette. Met een 10 als kleinste en een 46 als grootste is het bereik 460 procent. Dat is volgens Sram meer dan genoeg. Sterker; de gemiddelde gravelrijder zit volgens de Amerikaanse componentenmaker helemaal niet te wachten op de royale 520 procent waarover de Transmission-groepen beschikken. Door van twaalf naar dertien versnellingen te gaan én tegelijkertijd het bereik enigszins te beperken, is een cassette gerealiseerd die over kleine tussenstapjes beschikt: 10, 11, 12, 13, 15, 17, 19, 21, 24, 28, 32, 38 en 46. Precies wat gravelrijders graag willen, zo denkt Sram.

De eerste tien kransen van de Red XPLR AXS-cassette zijn gefreesd uit één stuk staal, de bovenste drie zijn van aluminium. Zoals reeds opgemerkt is de ingewikkelde X-Sync-vertanding van de Eagle Transmission-mountainbikecassettes afwezig. Uiteraard zijn er wel speciale profielen die de ketting helpen bij het wisselen van krans, maar deze profielen (en de software die de derailleur aanstuurt) zijn veel minder dwingend dan bij de Transmission-systemen. Hierdoor is het met Sram Red XPLR dus mogelijk om in één keer meerdere kransen op en af te schakelen.

Sram Red XPLR AXS 13-speed in de praktijk

Eerste indruk: sneller dan 12-speed Transmission…

De eerlijkheid gebied me te zeggen dat ik maar relatief kort met de Sram Red XPLR AXS-groep heb kunnen rijden. De testfiets, een 2025 Cube Nuroad C:62 SLT, was een voorseriemodel dat door de Nederlandse distributeur van Cube ook nog gebruik moest worden voor presentaties aan dealers. Dit is dus zeker geen duurtest, uitspraken over de slijtvastheid kan ik dus niet doen. Wel heb ik gedurende m’n ritten op de nieuwe Nuroad een goed beeld gekregen van de kwaliteiten en eigenschappen van Sram Red XPLR. En die zijn best indrukwekkend.

Eerst maar even de olifant in de porseleinkast: de schakelsnelheid. De Transmission-mountainbikegroepen schakelen met een onvoorstelbare precisie, hoe lastig het terrein ook is en hoe hard je ook op de pedalen beukt. Sterker: hoe harder, hoe beter! Maar de keerzijde van de medaille is een relatief trage schakelsnelheid. Wie bij Red XPLR AXS vanwege de onmiskenbare optische overeenkomsten voor hetzelfde vreest, kan ik geruststellen: deze gravelgroep schakelt razendsnel. Razendsnel én precies.

Alleen als je de cassette écht het vuur aan de schenen legt – denk aan een onmogelijk steil wortelpad dat je helemaal niet zag aankomen – kan deze zich net als een reguliere cassette wel eens verslikken en gaat het verplaatsen van de ketting met een hoop kabaal gepaard. Of erger nog: val je stil en moet je afstappen. Op zulke momenten biedt de X-Sync-vertanding van een Transmission-systeem meer zekerheid. Maar goed, dat zijn omstandigheden die de meeste gravelbikers sowieso zullen vermijden. Niet voor niets heet deze tak van fietsen gravelbiken en niét mountainbiken. Horses for courses.

… en bedrijfszekerder dan 12-speed XPLR AXS

Omdat deze website de focus legt op fietsen met noppenbanden – gravelbikes én mountainbikes – ligt voor ons een vergelijking met de Tranmission-systemen van Sram voor de hand. Maar bij gravelfietsers met een wielrenachtergrond zal bij de naam Transmission niet snel een lampje gaan branden. Door een racefietsbril bekeken is een vergelijking met een conventionele 12-speed AXS-groep van Sram dan interessanter. Ik was toevallig in de gelegenheid om tegelijkertijd met 13-speed Red XPLR AXS óók met 12-speed Rival XPLR AXS te rijden en ik kon eerlijk gezegd geen verschil in schakelsnelheid tussen beide groepen vaststellen.

Wat me echter wél opviel is de grotere mate van precisie en betrouwbaarheid die de Red XPLR AXS-transmissie onder lastige omstandigheden tentoonspreid. Vertelde ik een paar regels hierboven nog dat Red XPLR AXS als het gaat om schakelprecisie in technische beklimmingen de Transmission-mountainbikesystemen voor zich moet dulden, ten opzichte van 12-speed XPLR AXS-groepen schakelt 13-speed Red XPLR AXS onder dat soort omstandigheden juist béter. In die zin lijkt Sram de gulden middenweg te bewandelen. Zeg maar het beste uit de racefiets- en de mountainbikewereld.

Nu ik toch de vergelijking maak tussen 12-speed XPLR AXS met gewone derailleur en de 13-speed Red XPLR AXS met full-mount-derailleur: los van de directe montage op de achteras heeft deze nieuwe derailleur tevens een veel straffere frictiekoppeling. De ketting gaat daardoor op stuiterpaden dus niet meer als een malle tekeer. Dat komt niet alleen de schakelkwaliteit ten goede, maar scheelt tevens een hoop geklapper. Een fiets met 13-speed Red XPLR AXS is dus een stillere fiets.

Remmerij gelijk aan 12-speed Red AXS-racefietsgroep

De remmen, remhendels en verstellers van de nieuwe 13-speed Red XPLR AXS-groep zijn gelijk aan die van de 12-speed racefietsuitvoering. En dat is prima, want dat zijn superfijne remmen. Veel remkracht, zeer goed doseerbaar. Alleen is de vorm van de remhendels nog steeds niet mijn ding. Dat wil zeggen, met de handen op de kappen. Ja, de bediening met de handen in die positie is ontegenzeglijk verbeterd ten opzichte van de vorige uitvoeringen. Maar nog steeds vind ik de ergonomie minder prettig dan bij de evenknieën van Shimano. Met de handen onderin de beugels is de ergonomie wel erg goed. Met één vinger remmen? No problemo!

De schakelknoppen zijn ook goed bereikbaar en voelen lekker aan, met een klein beetje weerstand en vervolgens een stevige klik. Duidelijke terugkoppeling, daar hou ik van; zo weet ik altijd wat er onder m’n vingertoppen gebeurt. Ook superfijn is de schakelknop óp de bovenkant van de kappen. Daarmee kun je met je duim van verzet wisselen zonder dat je je handen hoeft te verplaatsen.

Conclusie

Zou je ‘m los kopen, dan kost de Sram Red XPLR AXS 1×13-groep op de Cube Nuroad C:62 SLT maar liefst 4.400 euro. De complete fiets kost maar 1.600 euro meer! Dat zegt mij twee dingen: Cube biedt met z’n nieuwe Nuroad een bizarre hoeveelheid waar voor je geld. En de nieuwe 13-speed gravelgroep van Sram is extreem duur. Maar als je de prijs even buiten beschouwing laat, zet Sram wel een geweldige groep neer. Als de gravelbike een baby is van een racefiets en een mountainbike, dan is Red XPLR AXS een nakomeling van een racefiets- en een mountainbikegroep.

Het is net als bij mensenkinderen; je ziet zowel de trekjes van de vader als die van de moeder. Sram Red XPLR AXS heeft de kleine tussenstapjes van racefietsgroep Red AXS en de schakelprecisie onder extreme omstandigheden van de Transmission-systemen. Het bereik van 460 procent valt hier precies tussen: meer dan op een racefiets, minder dan op een mountainbike. Dat laatste lijkt me nauwelijks een bezwaar: met de 10/46-cassette achteraan en opties van 38 tot 46 tanden aan de voorkant kun je de groep tunen voor bijna iedere rit en elk soort terrein. Alleen als je écht de bergen ingaat en/of gaat toeren met zware tassen, dan kan Sram Red XPLR qua lichte verzetten tekort schieten.

“Als je de bizarre prijs even buiten beschouwing laat, zet Sram wel een geweldige groep neer. Als de gravelbike een baby is van een racefiets en een mountainbike, dan is Red XPLR AXS een nakomeling van een racefiets- en een mountainbikegroep.”

Lang verhaal kort: met Red XPLR AXS 1×13 zet Sram wederom een benchmark neer. Ja, Sram Red XPLR AXS past alleen maar op frames met UDH-achterpatten. Maar dat lijkt me eerlijk gezegd nauwelijks een probleem. Immers, momenteel vervangen de meeste fietsfabrikanten hun non-UDH-frames in een rap tempo voor uitvoeringen met UDH. Plus: wie wil profiteren van de kwaliteiten van Red XPLR AXS zal waarschijnlijk toch nog even willen wachten tot Sram deze technologie implementeert in z’n Force-groep. Immers: de ervaring leert dat deze subtopper nagenoeg dezelfde prestaties biedt als de topper, maar dan voor een prijs die iets minder pijn doet.