Test | Trek Top Fuel 9.9 XX1 AXS 2022 : Het beste van twee werelden?

Tekst en foto's: Arjan Kruik

2022 Trek Top Fuel: het beste van twee werelden?

“De Top Fuel is niet langer een xc-racer. Het is nu een bliksemsnelle downcountry-trailbike die oneindige rijplezier biedt in ruw terrein”, zo introduceert Trek de 2022 Top Fuel op z’n website. Daar is ’t weer, het begrip downcountry. Snel omhoog, snel omlaag. Is bij de meeste merken een bike die in deze categorie valt een wat opgeruigde versie van hun xc-fully, Trek maakt er een specifiek model voor. Logisch, want met een veerweg van slechts 60 mm laat Treks dubbelgeveerde xc-scheurijzer Supercaliber zich nauwelijks richting trailbike tunen. En Treks volbloed trailbike, de Fuel EX, heeft in z'n huidige verschijningsvorm nauwelijks nog crosscountry-genen. Fijn dus dat Trek een tussenmodel als de Top Fuel in z’n assortiment heeft. Een bike die qua veerweg en geometrie meer reserves heeft dan de Supercaliber en die minder een pure bergbike is dan de Fuel EX. Een bike waarmee je in Nederland goed uit de voeten kunt, maar waarmee je ook in de bergen geen slecht figuur slaat. “Het beste van twee werelden”, aldus Trek.

Eerst maar de veerweg: die bedraagt voor en achter 120 mm. Dat klinkt bescheiden en dat is het ook. Maar de veerweg vertelt bij de Top Fuel maar een deel van het verhaal. Er is namelijk ook zoiets als geometrie en die is bij de 2022 Top Fuel capabeler dan ooit. Helemaal volgens het heilige langer-lager-en-luier-evangelie, is de balhoofdbuishoek met 66 graden 1,5 graad vlakker en staat de zitbuishoek met 76 graden een graad steiler dan die van de vorige generatie Top Fuels. In maat ML, de maat van de testfiets, groeide de reach met 10 mm naar 465 mm en de wielbasis nam toe van van 1.168 naar 1.198 mm. Maten die niet zouden misstaan op een endurobak, maar die anno 2022 blijkbaar dus ook bij een 120 mm fully geïmplementeerd kunnen worden.

Next level afmontage

De Top Fuel waarmee ik heb rondgereden is de 9.9 XX1 AXS. Met € 12.099,- is dit de allerduurste uitvoering. Ja, je leest het goed: € 12.099,-! Is-ie dan met bladgoud bedekt? Dat niet. Maar Trek heeft z’n topmodel wel uitgerust met alles dat luxe en duur is. Dat begint natuurlijk al met het carbon frame. Maar ook de spullen die daaraan zijn aangehangen kosten het nodige. Zoals een carbon Bontrager-stuur met geïntegreerde stuurpen, een draadloos verstelbare RockShox Reverb AXS-zadelpen, een draadloze Sram XX1 AXS-transmissie, carbon Bontrager-wielen, Sram G2 Ultimate-vierzuigerremmen met carbon remhendels en een superlichte RockShox SID Ultimate-voorvork. Tsja, en als je dat allemaal bij elkaar optelt kom je mákkelijk op een bedrag van meer dan 12k!

Zonder blasé over te willen komen – ik heb namelijk net als de meeste van jullie ook nog nooit een bike in deze prijsklasse gereden, niet eens bij benadering – leidt al die luxe wel af van waar het om gaat. Want van een draadloos bedienbare derailleur, een dito dropperpost of een carbonnen stuur/stuurpen uit één stuk gaat een bike natuurlijk niet beter rijden. Uiteindelijk gaat om de geometrie, om de vering en demping en om de wielen en banden. Ik pak eerst maar even het laatste op, want dat is wel een dingetje. Althans, tijdens m’n ritten op de Nederlandse mountainbikeparkoersen…

Carbon velgen met dikke sloffen

Trek heeft de 2022 Top Fuel 9.9 af fabriek uitgerust met een paar fraaie Bontrager Line Pro 30-wielen met carbon velgen met een binnenbreedte van 29 mm. Daaromheen ligt een paar Bontrager XR4 Team Issue-banden van 2.4” breed. Mijn advies: gooi die banden er gelijk maar af. Op Nederlandse mtb-paden van hard aangereden zand, is de Top Fuel met die brede en vooral grof genopte rubbers niet bepaald snel. Niet omhoog, maar evenmin omlaag. Een paar XR3 Team Issue’s in 2.4”, ook van Bontrager, rolt vanwege de veel kleinere nopjes op het loopvlak veel lichter, zonder dat de grip in snelle bochten of de tractie in steile beklimmingen eronder lijden.

Dat brengt me naar het klimmen en dalen. Eerst maar het klimmen, want om te dalen moet je tenslotte eerst boven komen. Na de bandenwissel zit er gelukkig veel meer vaart in de fiets, maar de dynamiek die ik van mijn eigen lichtere xc-wielen en -banden gewend ben, manifesteert zich ook met de nieuwe rubbers helaas niet. Daarvoor zijn, relatief gezien, de wielen en banden te breed en te zwaar. Daar staat tegenover dat de tractie en het comfort absoluut op een hoger niveau staan dan bij mijn eigen set. Op relatief gladde paden speelt de 2022 Top Fuel dit voordeel niet uit, maar zodra er wortels en/of keien in het spel komen ben je de king.

Klimmen: efficiënte achtervering

Bij die goede klimkwaliteiten spelen onderstel, geometrie en zitpositie natuurlijk ook een belangrijke rol. Voor wat betreft die laatste; vanwege de steile zitbuishoek heb je vrijwel altijd voldoende druk op het voorwiel. Je hoeft dus in steile klimmetjes niet snel je zitvlak naar de punt van het zadel te schuiven om druk te houden. Maar als gevolg van die steile zitbuishoek en vooral de zeer korte stuurpen, is de zit wel wat aan de korte kant. Met mijn 1,79 centimeter val ik precies tussen de Trek-maten ML en L in. De L-uitvoering, met z'n iets langere bovenbuis en iets minder korte balhoofdbuis, zou mijn voorkeur hebben boven de ML.

De achtervering zakt in de beklimmingen niet weg, waardoor je efficiënt kan blijven trappen. Ondanks dat blijft het achterwiel oneffenheden goed volgen, met bovengemiddeld goede tractie als resultaat. Dat ligt niet alleen aan het effectieve veersysteem, maar ook aan de fijne demper en de goede fabrieksafstelling. Loop ik bij sommige bikes wel eens te klooien met volume spacers om de achtervering meer of minder progressief te maken, de instelling van de RockShox Deluxe Ultimate RCT op de Top Fuel is gelijk goed. Oppompen tot 25% sag en klaar. Dat instelgemak geldt ook voor de demping van de ingaande slag, de compressiedemping. Je kunt de RS Deluxe met een hendeltje dicht of open zetten, waarbij de open stand op zijn beurt ook weer drie posities heeft. Op de gladde Nederlandse parkoersen kies ik voor het algemeen voor de open stand met maximale compressiedemping. Daarmee is de demper zo goed als wipvrij, terwijl oneffenheden wel goed worden geabsorbeerd.

Dalen: beuken en blazen

Dan het dalen. Is het klimmen zeer goed, het dalen is nog beter. Het is niet zozeer de pure snelheid waarmee je naar beneden kunt knallen, maar vooral de controle deze bike biedt als je ’m flink laat gaan. Downcountry? Die term is een understatement. De Top Fuel geeft je namelijk het gevoel dat je op een dikke trailbike zit! Deze mountainbike maakt dat je je een betere biker voelt, zo makkelijk en gecontroleerd kun je afdalen. Stoïcijns beukt-ie over de remknippen aan het begin van de bocht, waarna je er vol gas doorheen kunt blazen, om er met net zoveel, zo niet meer snelheid weer uit te komen. Secties waar ik normaal altijd in de ankers ga, rol ik nu zonder te remmen door. Hier vormen de moderne geometrie, de centrale zitpositie, het responsieve onderstel en de volumineuze, gripzekere banden van de Top Fuel een onverslaanbare combinatie.

“Ehh, ja, maar hoe lastig zijn die Nederlandse afdalingen nu eigenlijk?” Je hebt gelijk, die stellen, op wat remknipppen en een verdwaalde wortel na, inderdaad niet zo veel voor. Maar ook op ruige Ardennenpaadjes, met keien, geulen en wortels, etaleert de Top Fuel op overtuigende wijze z’n downhillskills. Opvallend daarbij is dat, als het gaat om de schokdemping, de achtervering meer in z’n mars heeft dan de voorvering. Heb je achteraan het gevoel met meer veerweg dan 120 mm onderweg te zijn, de 120 mm aan de voorkant voelt gewoon aan als 120 mm. Toch is niet de pure veerweg van de RockShox SID 35 een beperking, maar eerder z'n demper. Omdat deze Charger Race Day demper-cartridge licht en klein is, moet-ie het stellen met een relatief klein olievolume. Hierdoor is de demping in lange afdalingen niet zo consistent als bij bijvoorbeeld een RockShox Pike met dezelfde hoeveelheid veerweg en een grotere Charger-demper. Ik meld dit even voor de volledigheid, want in de praktijk zal je het verschil buiten de Alpen echt niet merken. En al helemaal niet op de Nederlandse parkoersen.

Voor bossencrossers en trailtijgers

Snel omhoog, snel omlaag, zeer comfortabel, extreem goed controleerbaar, relatief licht, alles carbon, alles draadloos; op veel punten blinkt de 2022 Top Fuel 9.9 XX1 AXS echt uit. Okay, zie ik je denken, dat mag ook wel voor dat geld. Klopt, voor € 12.099,- verwacht je niet minder dan perfectie. En perfect, dat is de Top Fuel 9.9 XX1 AXS helaas toch niet. Dat ligt denk ik vooral aan het feit dat Trek met deze bike iedereen te vriend wil houden. Bossencrossers in het laagland en trailtijgers in de bergen. En dat leidt ertoe, dat sommige onderdelen niet echt met elkaar in harmonie zijn. Zoals het kleine 30-tands voorblad en vooral de brede en grof genopte bergbanden zoals je die ook op de Fuel EX vindt. Met daar tegenover een lichtgewicht SID-voorvork en een klein 160 mm achterremschijfje dat je eerder op een bike á la Supercaliber zou verwachten. Een beetje alsof Dr Jekyll halverwege in z’n transformatie tot Mr Hyde is blijven hangen.

Conclusie

Ik weet dat ik nu in herhaling val, maar toch benadruk ik nog even dat beslist ik niet blasé wil overkomen. Dat je die indruk wekt je als je een kritische rijimpressie schrijft over een bike die zoveel kost als de Top Fuel 9.9 XX1 AXS, is namelijk niet ondenkbeeldig. Kritiek leveren op dit soort extreem prijzige bikes klinkt immers al snel naar dwangmatig spijkers op laag water zoeken. Naar klagen om het klagen. Dat is echter nadrukkelijk niet mijn intentie. Ongeacht de prijs van een bike benoemen we hier op Velozine wat goed is, maar ook wat in onze ogen anders of beter kan.

“De Top Fuel 9.9 XX1 AXS is een bizarre bike. En dan doel ik niet op de prijs, maar op de rijeigenschappen. Er zijn namelijk niet veel andere bikes die er zó goed in slagen de kloof tussen crosscountry en trail te dichten.”

Om maar even met dat eerste, het goede, te beginnen: de Top Fuel 9.9 XX1 AXS is een bizarre bike. En dan doel ik niet op de prijs, maar op de rijeigenschappen. Er zijn namelijk niet veel andere bikes die er zó goed in slagen de kloof tussen crosscountry en trail te dichten. Wat dat betreft echt thumbs up voor Trek! Echter, wie het grootste deel van z’n offroad-kilometers in Nederland maakt, zal in ieder geval een paar snellere en lichtere banden willen hebben. En rij je veel in het buitenland, dan ontkom je niet aan een grotere achterremschijf, zeker als je meer weegt dan 75 kg. Details? Ja, dat is zo. Maar wie claimt “het beste van twee werelden” te brengen, moet ook de details voor elkaar hebben.