Test | Bosch ABS: Anti-blokkeersysteem voor e-bikes

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Bosch ABS: nu ook anti-blokkeersysteem voor fietsers

In de fietswereld is het Duitse Bosch natuurlijk vooral bekend vanwege z’n middenmotoren voor e-bikes. Wat heet: Bosch domineert die markt. Maar hoe groot Bosch ook is als het om trapondersteuning gaat, het is peanuts als je ziet wat dit bedrijf in de autoindustrie doet. Brandstofinjectiesystemen, stuur- en rembekrachtiging, katalysatoren en – het product waar dit stuk om draait – anti-blokkeersystemen of ABS.

De eerste productieauto met ABS kwam in 1978 op de markt. De fabrikant van dat anti-blokkeersysteem? Bosch. Was ABS toen een luxe optie waarvoor kopers diep in de buidel moesten tasten, inmiddels heeft zo’n beetje iédere auto ABS. En als het aan Bosch ligt, gaat de e-bike dezelfde ontwikkeling doormaken, want sinds dit seizoen rijden er ook e-bikes met een anti-blokkeersysteem van Bosch rond.

Ja, ‘e-bikes’ en niet ‘bikes’. Want je vindt ABS uitsluitend op fietsen met elektrische trapondersteuning. Reden: het systeem heeft stroom nodig en die wordt betrokken van dezelfde accu die de motor aandrijft. Omdat Bosch ABS qua marktpenetratie nog in de opbouwfase zit, wordt het door Bosch vooralsnog aan maar een klein aantal Duitse en Oostenrijkse fietsfabrikanten aangeboden. De Duitse gigant Cube is er daar één van. Het merk monteert het systeem op een aantal elektrische trekking- en mountainbikes. Met een model uit die laatste categorie, de dubbelgeveerde Stereo Hybrid 140 HPC ABS, zijn wij op pad geweest.

Bosch ABS voor e-bikes: hoe werkt het?

Niet slippen maar rollen

ABS dus. Of anti-blokkeersysteem. Op een e-mountainbike doet een anti-blokkeersysteem hetzelfde als in een auto: voorkomen dat wielen blokkeren bij te bruusk remmen. Want of je nu vier of twee wielen hebt, zodra er een wiel blokkeert en gaat glijden is gedaan met de controle. ABS zorgt er daarom voor, dat de wielen niet kunnen blokkeren, maar blijven rollen. Want wielen die rollen, die behouden grip en blijven bestuurbaar. Om dat voor elkaar te krijgen zijn basaal drie zaken nodig: sensoren op de wielen, een extra oliereservoir met kleppen en een elektronische regelunit.

De sensoren meten en controleren continu de snelheid van de wielen. Wanneer één of meerdere wielen dreigen te blokkeren, wordt de remkracht op deze wielen verminderd door het anti-blokkeersysteem. Hoe? Door te remmen wordt in het remsysteem oliedruk opgebouwd en bewegen de remzuigers naar de remschijf. Echter; het anti-blokkeersysteem heeft een eigen, extern oliereservoir met supersnel werkende magneetkleppen. Zodra de sensoren signaleren dat een wiel dreigt te blokkeren, openen de kleppen van dat oliereservoir zich, waardoor de druk op de zuigers van de rem afneemt. Dat proces gaat supersnel, de kleppen openen zich meerdere keren per seconde.

E-bike ABS: alleen op het voorwiel

In het geval van Bosch ABS op een e-bike, dus ook op onze op de Cube Stereo Hybrid 140 testfiets, beschikt alléén de voorrem over een ABS-unit. Daarvoor zijn twee redenen. De eerste is dat je op een fiets vooral niet wilt dat het voorwiel blokkeert. Want blokkeren van een voorwiel staat veelal gelijk aan wegglijden of over de kop gaan. Met een geblokkeerd achterwiel loop je dat risico niet, dat is relatief makkelijk te controleren. En zou je daar óók ABS willen, wat in theorie kan, dan wordt het systeem nóg zwaarder en ingewikkelder.

Want dat is óók wat ASB doet; het maakt je e-bike zwaarder en ingewikkelder. Nou is dat gewicht nog het minste. Het systeem weegt zo’n 400 gram meer dan een conventionele remmenset. Bij een e-mountainbike van ruimschoots meer dan twintig kilo maken die extra grammen niet veel uit. Maar gecompliceerder, dát wordt je e-bike zeker, met extra kabels, leidingen, sensoren, een extra oliereservoir en speciale remhendels met een grotere zuiger.

Alleen ABS dus op het voorwiel. De vraag is dan wel, waarom Cube óók op het achterwiel een sensor heeft gemonteerd. Het antwoord: als die sensor registreert dat het achterwiel tijdens een remactie loskomt van de grond, zoals bij een noodstop kan gebeuren, dan wordt automatisch het anti-blokkeersysteem op het voorwiel geactiveerd. Bosch ABS voorkomt dus niet alleen dat het voorwiel slipt, maar gaat tevens tegen dat je over de kop gaat. En dat is een niet te onderschatten kwaliteit.

Dit seizoen alleen met Magura-remmen

Alhoewel Bosch verantwoordelijk is voor het ontwerp van het anti-blokkeersysteem voor e-bikes, zijn ze voor het remsysteem een samenwerking aangegaan met het eveneens Duitse Magura. Die levert de remhendels, remklauwen en remschijven. Vanwege het oliereservoir op de voorvork moet de zuiger in de remhendel meer olie verplaatsen dan een conventionele remhendel. De zuiger in de ABS-remhendel van Magura is daarom ook wat groter, waardoor deze een beetje lomp oogt.

De samenwerking tussen Bosch en Magura is overigens niet exclusief. In de toekomst zullen ook andere remmenmakers gebruik gaan maken van de ABS-technologie van Bosch. Zo zijn de eerste ABS-remmen van de Taiwanese fabrikant Tektro/TRP al gesignaleerd.

En hoe rijdt ABS?

Veel meer controle, slechts iets kortere remweg

Okay, Bosch ABS maakt een e-bike zwaarder en ingewikkelder. Echter; vooralsnog wordt Bosch’ ABS vanwege de benodigde stroom uitsluitend toegepast op e-mountainbikes. En die zitten sowieso al propvol elektronica, dus waarom niet wat extra erbij? Het gaat er uiteindelijk om, dat je met ABS veiliger kunt vertragen. Ik schrijf bewust ‘veiliger’ en niet ‘sneller’. Want met ABS wordt de remweg – in tegenstelling tot wat je zou denken – niet ineens heel veel korter. Het gaat er niet om hoe snél jouw e-bike vertraagt, maar om de manier waaróp.

Even een voorbeeld. Op een gravelweg, in een een-op-een vergelijking met een gewone e-mountainbike zonder anti-blokkeersysteem, hebben we gekeken wat er gebeurt als je volle bak in de remmen knijpt. Opmerkelijk: hoé hard je bij de Stereo Hybrid 140 de remhendels ook naar het stuur trekt, het voorwiel blijft gewoon rollen. Bijkomend voordeel: je krijgt niét het gevoel dat de bike over de kop wil. Bij de referentiebike zonder ABS gebeurde het allebei wel. Dus het voorwiel blokkeerde én het achterwiel kwam omhoog. Dat laatste is op zich geen probleem, je kunt het opvangen door je gewicht verder naar achteren te verplaatsen. Maar het opvallende is dus, dat dat bij de Stereo Hybrid 140 ABS gewoon niet nodig is. De remweg is bij de Cube-met-ABS iets korter dan bij de referentiebike zónder ABS, maar het scheelt niet veel.

O ja, wie bij het Bosch ABS dezelfde bruuske schokken verwacht als bij het anti-blokkeersysteem op z’n auto, zal aangenaam verrast zijn; er is weliswaar sprake van een licht pulserend gevoel, maar dat is bij lange na niet zo hard als bij een anti-blokkeersysteem op een auto. Sterker, na enige gewenningstijd valt het niet eens meer op.

Andere rem- én rijstijl noodzakelijk

Maar desondanks het anti-blokkeersysteem wél wennen, vooral op trails. Je moet de voorkant van je bike méér belasten dan je op een bike met gewone remmen zou doen. Dat is in het begin wel even een mentaal dingetje. Maar doe je dat, dan rijd je met de Stereo Hybrid 140, met dank aan het anti-blokkeersysteem, secties die je vooraf misschien niet voor mogelijk had gehouden.

Naast de andere houding is ook de verdeling van de remkracht tussen voor en achter een punt van aandacht. Omdat op het achterwiel geen ABS actief is, moet je de remkracht hier bewuster doseren. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, als je al decennia gewend bent vooral de voorrem niet te hard in te knijpen. Doordat ik intuïtief de achterrem tóch steeds weer stevig inknijp, heb ik op de Stereo Hybrid 140 ABS veel vaker last van een slippend achterwiel dan op de referentiebike zonder anti-blokkeersysteem. Overigens, het feit dat de achterband van de Cube een hardere, minder stroeve compound heeft dan de voorband, zal hier ook een rol spelen.

Eveneens opvallend: m’n handen en onderarmen zijn eerder vermoeid. Ik heb hier eigenlijk geen goede verklaring voor. Ligt dat alleen maar aan het feit dat de lange remhendels niet dicht genoeg bij het stuur kunnen, waardoor m’n vingers niet efficiënt genoeg kan gebruiken? Of speelt het systeem zélf hier een rol in? Ik kan me eerlijk gezegd niet aan het gevoel onttrekken, dat ik de remgrepen met meer kracht moet inknijpen dan bij Magura MT5-remmen zónder anti-blokkeersysteem. Het feit dat de zuiger in de remhendel iets groter is om een groter olievolume te kunnen verplaatsen – wat op zijn beurt weer noodzakelijk is vanwege de ABS-module op de voorvork – zou een verklaring kunnen zijn.

Geur en damp

Tot slot een ander toch wel opvallend fenomeen: de ontwikkeling van stank en damp bij de voorrem. Rokende remmen zie je op andere bikes ook wel, maar dan vrijwel nooit op de voorrem maar juist op de achterrem. Dus hoe zit dat? Belast ABS de remschijf zwaarder? Of heeft het te maken dat ik de voorrem méér gebruik juist omdát deze vanwege het anti-blokkeersysteem zo effectief vertraagt? Of is het een combinatie van beide? Ik blijf je het antwoord schuldig, maar trek alvast wel de conclusie dat je op een ABS-bike de voorste remblokjes beter in de gaten moet houden dan op een bike met een conventioneel remsysteem.

Conclusie

Het anti-blokkeersysteem heeft me volledig verrast. Oprecht. Als je er eenmaal aan gewend bent, geeft het systeem namelijk zo’n enorme hoeveelheid vertrouwen, dat je je een betere biker voelt dan je eigenlijk bent. Echt, het gemak waarmee je met de Stereo Hybrid 140 HPC ABS steile en lastige passages met keien, wortels en rotsblokken overmeestert is verbazingwekkend!

Natuurlijk, voor moeilijke afdalingen heb je in de eerste plaats een capabele bike nodig, want een slechte geometrie laat zich met ABS niet wegpoetsen. Maar goed, op dat punt is deze dubbelgeveerde Cube helemaal up-to-date. In combinatie met de luie, lage en relatief lange geometrie rijd ik op de Stereo Hybrid secties naar beneden waarvan ik vooraf toch even twijfel of die wel aankan. De massa van deze e-mountainbike speelt daarbij natuurlijk ook een rol, maar ik moet ook zéker credits geven aan het anti-blokkeersysteem.

Ook in snelle passages biedt deze elektrische Cube Stereo volop vertrouwen. Z’n vering slokt kleine en grote brokken probleemloos op en dankzij het anti-blokkeersysteem durf ik later te remmen dan ik op een gewone e-mountainbike zou doen, waardoor de sensatie van snelheid en dynamiek nog groter is.

“Echt, het gemak waarmee je op de Cube Stereo Hybrid 140 HPC ABS steile en lastige passages met keien, wortels en rotsblokken overmeestert is verbazingwekkend!”

Rest de vraag: zou ik zelf een e-mountainbike met ABS kopen? Ondanks alle kwaliteiten waarover het anti-blokkeersysteem van Bosch beschikt, zou mijn antwoord toch ontkennend zijn. Ik zit al té lang op een mountainbike met gewone schijfremmen en ik kan daarmee – ondanks de beperkingen die zo’n systeem eigen zijn – lezen en schrijven. En het aanleren van een andere rijstijl – wat eigenlijk wel nodig is wil je maximaal te profiteren van alle voordelen die ABS biedt – kost me redelijk wat moeite. Het is lastig om oude, diep ingesleten reflexen af te leren.

Ik blijf dus bij de ouderwetse hydraulische stoppers zonder elektronica. Echter, als je jezelf nog niet zo lang als (e-)mountainbiker bestempelt en je bent er vanwege gebrek aan ervaring huiverig voor om op avontuur te gaan in de bergen, dan kan de Bosch ABS je nét dat stukje zelfvertrouwen geven dat je nog nodig hebt.