Test | Canyon VCLS 2.0 carbon flex-zadelpen

Betere toepassing van eigenschappen van carbon

Met de opkomst van carbon zijn meer en meer productontwikkelaars de materiaaleigenschappen steeds beter gaan toepassen in en als functionele aspecten. Zo ook Ergon; zij introduceerden in 2012 de CF3 Pro carbon zadelpen, een zadelpen gemaakt uit twee carbon bladveren waaraan je je zadel bevestigt. Een jaar eerder toonde Canyon exact diezelfde zadelpen al eens op de EuroBike als concept. Raar? Nee, niet als je weet dat Canyon’s oprichter Roman Arnold de broer is van Franc Arnold, de man achter Ergon…

De twee reeds genoemde bedrijven ontwikkelden samen de zadelpen, waarbij Ergon hem heel bewust alleen neerzet als een racefietsproduct. Ergon’s CF3 Pro heeft een setback zadelmontage en is er alleen in een diameter van 27,2 mm. Bij Canyon heet hij VCLS 2.0. Dat staat voor Vertical Compliance Lateral Stiffness. Canyon biedt hem in meerdere varianten aan. De VCLS S14 en S15 zijn met hun 27,2 mm diameter en lengte van 350 mm bestemd voor de weg- en/of gravelfiets. De S14 is de quasi ‘rechte’ variant, waarbij je je zadelklem tot 10 mm naar achteren kunt monteren. De S15 is de ‘setback’ versie, waarbij je je zadelklem 13 of 25 mm naar achteren zet. Beide wegen 220 gram. De S25 is de mountainbikeversie, waarmee ik op pad ging. Deze is er alleen met een diameter van 30,9 mm en een lengte van 400 mm. Canyon claimt dat hij 235 gram weegt; onze weegschaal toonde 251 gram. De S25 is ook ‘recht’. De ‘Flip Head’ zadelklem is omkeerbaar en daarmee bereik je een setback van -2 of 10 mm.

Canyon VCLS: zadelpen met carbon bladveren

Zoals gezegd bestaat de VCLS uit twee bladveren. Onderaan zijn ze beide halfrond, zodat ze op elkaar geklemd een “ronde” zadelpen vormen. Bovenaan is een slimheid toegepast; de zadelklem is afzonderlijk aan beide bladveren gemonteerd via bouten die dienst doen als scharnieren. Zo kunnen de bladveren vrij naar achteren buigen en veert het zadel alsof het (bijna) op een parallellogram zit. De hoek van het zadel verandert daarom tijdens het veren nauwelijks.

Lastig afstellen zadelhoek

Door bovengenoemde constructie is afstellen van de zadelhoek wél omslachtig. Onderaan, waar de twee pen-helften samenkomen, trek je beide helften samen met een inbusbout. Het boutgat hiervoor is langgerekt en door de helften ten opzichte van elkaar te verschuiven, kantel je het zadel. Om de zadelhoek te verstellen, moet je de zadelpen dus telkens uit je frame halen. Niet bijster handig, maar tegelijkertijd is het iets dat je niet vaak doet. Alhoewel; als je – net als ik – in het begin wat zuinig bent met carbonpasta, dan wil het zadel wel eens kantelen en de pen zakken in het frame.

20 mm ‘veerweg’

Canyon claimt dat de kop van de VCLS zadelpen maximaal 20 mm kan bewegen in een achterwaartse boog. Ik heb het niet kunnen nameten, en eerlijk gezegd doet de hoeveelheid ‘veerweg’ er ook niet zo toe, in mijn optiek. Je vergelijkt deze zadelpen dan ook niet zozeer met een geveerde telescopische zadelpen, want het werkingsprincipe is simpelweg anders. Als het op comfort aankomt werkt de VCLS ook echt véél beter. Net als bij de Lauf voorvork gebruik je niet snel de maximale veerweg, maar de beweging die de zadelpen het merendeel van de tijd maakt wanneer je je achterste óp het zadel hebt, geeft daadwerkelijk méér comfort. Nee, je ervaart niet méér tractie van je achterwiel zoals bij een full suspension en grote klappen komen écht wel door, maar de bladveerconstructie haalt de scherpte van de klappen er heel duidelijk af. Hij werkt daarbij – dus ook nét als bij die Lauf – door het ontbreken van afdichtingen en bewegingsmechanismen véél fijngevoeliger.

Zijn er dan géén andere geveerde zadelpennen met dit comfort? Jawel. De CaneCreek Thudbuster LT (Long Travel) en ST (Short Travel) zijn in mijn optiek de enige zadelpenpen die in de buurt kúnnen komen.

Bij de Thudbuster beweegt je zadel óók in een achterwaarts georiënteerde baan; de richting die het meest natuurlijk is als je kijkt naar hoe je gewicht verplaatst tijdens het opvangen van een klap vanuit je achterwiel. Om die reden hebben de glijlagers, waarmee de parallellogramconstructie bij de Thudbusters zijn uitgevoerd, weinig last van wrijvingsverlies en is zodoende eveneens redelijk fijngevoelig. Bovendien zijn ze naar persoonlijke voorkeur in te stellen. Er zijn elastomeren verkrijgbaar met verschillende stijfheden en bij de LT variant kan je ook nog de voorspanning veranderen. Zowel de ST als LT zijn vervolgens ook nog eens in een veelvoud aan diameters verkrijgbaar en zodoende nagenoeg altijd passend te krijgen in je fiets.

Onderhoudsvrij

Toch gaat een één op één vergelijk van een CaneCreek Thudbuster met de Canyon VCLS carbon flex-zadelpen scheef. Door die scharnierpunten zijn ze namelijk niet onderhoudsvrij. CaneCreek adviseert zelfs haar neopreen Thudglove of een spatbord wanneer je in smerige omstandigheden rijdt. Ze zijn dus meer complex en… wegen vooral ook méér: De ST met 33 mm ‘veerweg’ is er vanaf 454 gram. De LT met 76 mm ‘veerweg’ is er vanaf 540 gram. Dat is dus al snel ruim het dubbele van de elegant eenvoudig uitgevoerde carbon zadelpen van Canyon en Ergon.

Ze bewegen ook méér en ze nutten hun ‘veerweg’ veel vaker. Een Thudbuster zou je dan ook eerder (moeten) overwegen wanneer je een redelijk passieve rijder bent. Het is dus vooral een goede optie als je je achterwerk liefst niet van het zadel licht bij zelfs de grootste boomwortels of een greppel, maar de hogere prijs, het gewicht en het onderhoud van een full-suspension weer niet de moeite vindt.

De Canyon VCLS carbon flex-zadelpen geeft je – bovenop de filtering van je niet-al-te-hard-opgepompte banden – extra comfort zonder extra onderhoud of een meergewicht. Wat ik bovenal een groot voordeel vind ten opzichte van de Thudbuster, is dat je niet op een wipkip zit. De VCLS is dermate stijf dat je zelfs bij een hoge trapfrequentie niet snel als een kangoeroe door het bos stuitert. Iets waar reguliere geveerde zadelpennen, en dus ook de Thudbuster, meer last van hebben.

Alles flex?

Alles flex dus met en aan de Canyon VCLS carbon flex-zadelpen? Nee. Eerder in dit verhaal trok ik al parallellen met de Lauf voorvork. Daar is er nog één aan toe te voegen: ook bij de Canyon VCLS-zadelpen kun je dus niks afstellen aan het veergedrag. De lengte die de pen uit je frame steekt, heeft slechts enige invloed op hoeveel de zadelpen veert. De lengte van de opening tussen de twee afzonderlijke zadelpen-helften is echter dermate dat het gedrag niet noemenswaardig zal variëren, zolang je zitbuis niet uitzonderlijk lang of kort is.

De zadelpen is met 400 mm ruim lang genoeg om voor vrijwel iedereen met een goed passend frame te werken. In mijn geval stak de zadelpen 245 mm uit het frame, gemeten vanaf de top van de zitbuis tot het hart van de zadelrails. Met mijn gewicht van 64 kg was er (al) genoeg demping om daadwerkelijk comfortverhogend te werken. Hij is dan niet afstelbaar, maar gezien het progressieve karakter van de bladveerconstructie hebben zowel uitsteeklengte als het rijdersgewicht geen gigantische invloed: hij zal dus voor een grote groep rijders ‘goed’ voelen en ook niet snel een wipkip worden wanneer je anderhalf keer zo zwaar bent als ik.

Door de constructievorm van de twee bladveren ontstaat er een opening. Daar komt dus ook troep in. Alhoewel ik géén gekraak ervaren heb gedurende de lange testperiode, loopt er wél meer water het frame in dan bij een ‘normale’ zadelpen. Heb je een open verbinding tussen zitbuis en trapas (zeker bij carbon frames vrijwel de regel in plaats van de uitzondering), dan hoopt het water zich daar op. Een trapaslagerset met een tussenbus -die de lagers van binnenuit afschermt tegen water- is dan geen overbodige luxe. Heb je niet zo’n bus, dan is het aan te bevelen om een flinke rand vet aan de achterkant van je lagers te ‘plamuren’ als extra waterkering. Dat werkte in het geval van mijn Rotor press-fit trapaslagers ruimschoots voldoende; alles draait na een jaar gebruik nog prima.

Conclusie

Canyon heeft met de VCLS in mijn optiek dé meest comfortabele, maar toch lichte, zadelpen op de markt. Ik heb in de voorbije jaren verschillende zadelpennen met ‘enige mate van comfort’ uitgeprobeerd. Van dunne titanium versies tot carbon pennen met een afgeplat gedeelte zoals Cannondale’s Save zadelpen: géén van dié onderhoudsvrije pennen bood de mate van comfort die deze VCLS biedt.

Er valt misschien niets af te stellen, maar zelfs met gewicht van 64 kg was er genoeg demping om daadwerkelijk comfortverhogend te werken. Ook wanneer je anderhalf keer zo zwaar bent zal de VCLS dankzij zijn progressieve karakter niet snel tot een wipkip worden. Het is zodoende de meest effectieve manier om comfort te creëren op je hardtail, zonder dat je het meergewicht van een Thudbuster hebt, of je frame moet wisselen voor een BMC Team Elite of een Trek Procaliber met IsoSpeed.

Ondanks de opening in de zadelpen waar vuil tussen kan komen, bleef hij gedurende de hele testperiode kraakvrij. Vocht dat je frame in loopt, is wel een écht punt van kritiek. Evenals de beperkte keuze in afmetingen: Canyon biedt de pen voor de mountainbike jammer genoeg alleen aan in 30,9 mm. Gelukkig is dat (nog wel) een veel voorkomende maat, maar een 27,2 mm x 400 mm mountainbikeversie zou ideaal zijn als tweede optie. Op nieuwe lichtgewicht cross country hardtails zien we namelijk de trend naar de kleinere diameter. Canyons bestaande 27,2 mm racefietsversie heeft een lengte van 350 mm, maar Canyon raadt mountainbikegebruik voor deze pen af.

De VCLS heeft mij dermate overtuigd dat ik hem niet alleen permanent in mijn cross country hardtail wil hebben, maar ook sterk overweeg voor mijn gravelbike in-wording, waarbij ik dus de zitbuisdiameter af zal stemmen op de verkrijgbare afmetingen van de zadelpen.

Tekst & foto’s: Jeroen van den Brand