Tekst: Frank van de Ruit // Foto’s: Arjan Kruik
Macina Scarp SX
KTM’s eerste lichtgewicht e-mountainbike
KTM’s interpretatie van het thema e-bike light, de Macina Scarp, is gebouwd rondom de nieuwe SX-motor van Bosch. Die motor weegt circa 2 kilo, de 400 wattuur accu min of meer hetzelfde. Na de Cube AMS Hybrid One44 waarmee Arjan in februari gereden heeft, is dit de tweede Bosch SX-bike die op de redactie van Velozine langskomt.
En eerlijk gezegd: ik zat er met smart op te wachten. De kunstknie die ik vorig jaar heb gekregen slaat niet goed aan, waardoor het fietsen op een gewone mountainbike eigenlijk niet meer gaat. Dus toen de KTM Macina Scarp SX kwam binnenrollen heb ik er gelijk mijn kaartje opgeplakt. Dié bike wil ik wel proberen. Alleen al omdat ik al een paar jaar een KTM Scarp in m’n garage heb staan, het model zónder motor dus. Echt een superfiets. Dus ik ben benieuwd naar hoe de uitvoering met trapondersteuning rijdt.
Inzetbereik volgens KTM: crosscountry en gematigde trails
Naast de familieverwantschap is er natuurlijk het gegeven dat de Macina Scarp veel lichter is dan een reguliere e-mountainbike. Ik heb de afgelopen winter de meeste kilometers afgelegd op een Radon Render met Bosch CX-motor en een grote, 750 wattuur accu. Niks mis mee in het buitenland, maar met 25 kilo voor de Nederlandse mountainbikeroutes echt veel te zwaar, te lui en te lang. De Macina Scarp SX-testfiets, de zwaarste in een modelreeks van drie, weegt bijna zeven kilo minder: 18,1 kilo. En om ook dát gewicht even in perspectief te plaatsen: mijn eigen KTM Scarp weegt maar 9,5 kilo.
Maar kan je mijn Scarp-spierfiets eigenlijk wel vergelijken met z’n elektrische naamgenoot? Ik bedoel: mijn Scarp heeft maar 100 millimeter veerweg aan de voorkant en zelfs maar 95 millimeter achteraan. Terwijl de e-Scarp een royale 140 millimeter rondom heeft. Desondanks is volgens KTM het inzetbereik vergelijkbaar: crosscountry en gematigde trails. Dat klinkt in eerste instantie vreemd, maar in het terrein blijkt dat KTM toch geen onzin verkondigt. Maar voordat ik daar verder op in ga loop ik hieronder eerst even de fiets met je door.
KTM Macina Scarp SX 2024: programma en prijzen
KTM brengt drie verschillende uitvoeringen van de Macina Scarp SX, allemaal met een carbon frame en 140 millimeter veerweg rondom. Het topmodel, de Macina Scarp SX Exonic van 11.099 euro, is uitgerust met alles dat licht en duur is en weegt daardoor slecht 16,5 kilo. Het model daaronder, de Macina Scarp SX Prime, doet voor 8.399 euro 17,3 kilo. Onze testfiets, de Macina Scarp SX Master, is met 6.299 euro en 18,1 kilo het instapmodel. Alle KTM Macina Scarp SX-modellen zijn uitgerust met veerelementen van Fox. Het topmodel heeft een Sram XX AXS Eagle-derailleursysteem, de Macina Scarp SX Prime draait op een mix van Shimano XTR en XT en ‘onze’ Macina Scarp SX Master heeft een combinatie van Shimano XT, SLX en Deore aan boord.
Meer info op ktm-bikes.at
Frame
Lichtgewicht carbon
Onze maat L testfiets weegt 18,1 kilo, inclusief motor en accu. Dat is behoorlijk licht voor een e-mtb met zoveel veerweg. En bedenk dan ook nog dat onze testfiets, de Macina Scarp SX Master, de goedkoopste uitvoering is. Het topmodel Scarp SX Exonic doet zelfs maar 16,5 kilo! Naast de lichte Bosch SX-motor en dito accu – waarover straks meer – komt een belangrijk deel van dat lage gewicht op het conto van het lichte frame. Dat is gemaakt van wat KTM ‘Premium Carbon’ noemt, een zogenaamd hi-mod carbon dat een hoge stijfheid paart aan een laag gewicht.
Een andere manier om gewicht te besparen is het integreren van de accu in de onderbuis. Met “integreren” bedoel ik, dat de accu niét uitneembaar is. Dat spaart gewicht. Een onderbuis zonder opening voor de accu is logischerwijs lichter te construeren dan een buis met opening. Gek genoeg is dit niét de manier waarop KTM het aanpakt. De Oostenrijkers kiezen namelijk bewust wél voor een onderbuis met accubak en toegangsklep. Hier heeft gebruiksgemak meer prioriteit gehad dan een zo laag mogelijk gewicht. Lijkt mij een goede beslissing.
Kabels via de stuurpen
Bij de keuze om gebruik te maken van een speciale ICR-stuurpen van FSA daarentegen lijkt gebruiksgemak geen enkele rol gespeeld te hebben. De letters ICR staan voor integrated cable routing, wat betekent dat de kabels dóór de stuurpen in het frame geleid worden. Oké, dat kan dus tegenwoordig. Maar dat het kan, betekent niet dat het moet. In de eerste plaats ziet het er wat mij betreft niet beter uit dan een doorvoer via het balhoofdbuislager. En het maakt vroeger zo simpele handelingen als het hoger of lager plaatsen van de stuurpen extreem ingewikkeld.
Hoe ingewikkeld? Als je de FSA ICR-stuurpen lager wilt plaatsen, dan moet je de vorkbuis afzagen. Anders past de stuurpen niet. En wil je het stuur daarna weer hoger hebben, bijvoorbeeld omdat je in de Alpen spannende paadjes wilt gaan rijden, dan kan dat niet meer. Ik herhaal: dan kan dat niet meer. Alsjeblieft KTM (en alle andere fietsfabrikanten die het integratie-evangelie verkondigen): mag deze gekkigheid alsjeblieft stoppen!?
Geometrie: actueel maar gematigd
Eén van de redenen om in 2021 een KTM Scarp aan te schaffen – de spierfiets dus, niet de de gelijknamige e-bike – was de geometrie. Die was – of beter is, want de Scarp is sindsdien onveranderd – modern, maar niet grensverleggend. Dat maakt deze Oostenrijkse xc-fully in mijn ogen veel geschikter voor de snelle en technisch eenvoudige Nederlandse mountainbikeroutes dan veel nieuwe, qua geometrie en veerweg op ruige wedstrijdparkoersen afgestemde full-suspensions.
Dezelfde insteek zie je ook terug in de geëlektrificeerde uitvoering van de Scarp. De geometrie van deze Macina Scarp is actueel, maar KTM zoekt de grenzen op het vlak van lang, lui en laag niet op. Zo zijn voor een bike met 140 millimeter veerweg rondom een balhoofdbuis hoek van 66 en een zitbuishoek van 76,5 graden allesbehalve extreem. En met respectievelijk 472 en 620 millimeter is ook aan de reach en de stack van de testbike in maat L niks geks te zien. Wel opvallend is de lengte van de liggende achtervork: die is met 451 millimeter dik anderhalve centimeter langer dan op de meeste dubbelgeveerde spierfietsen. Het is overigens niet zo, dat KTM de achterbrug niet korter zou willen maken. Het is meer dat dat door de ruimte die de Bosch SX-motor inneemt technisch niet mogelijk is.
De trapas staat 33 millimeter lager dan de denkbeeldige horizontale lijn door de wielassen. Ook op een ander punt, de lengte van de zitbuis, is Macina Scarp helemaal van nu. In framemaat L meet die 440 millimeter, zodat er ruimte is voor droppers met een groot verstelbereik. In de testfiets zit een zadelpen met 150 millimeter drop, maar meer zou dus ook kunnen. De wielbasis, tot slot, meet 1.231 millimeter.
Trapondersteuning: Bosch SX
Zoals gezegd is de KTM Macina Scarp letterlijk gebouwd rondom de nieuwe SX-motor van Bosch. Die motor weegt 2.070 gram, de 400 wattuur accu ongeveer hetzelfde. Je kunt deze laatste uitbreiden met een range extender van 250 wattuur. Die met z’n anderhalve kilo natuurlijk het gewichtsvoordeel voor een deel weer teniet doet. De motor heeft een koppel van 55 newtonmeter, een nominaal vermogen van 250 watt, een maximaal vermogen van 600 watt en een maximaal ondersteuningsniveau van 340 procent.
Opvallende cijfers, want hiermee doet de lichtgewicht SX-motor op papier namelijk nauwelijks onder voor z’n – met 2.960 gram veel zwaardere – grote broer CX. Echter: vanwege het lagere koppel is bij de SX-motor een veel hógere trapfrequentie nodig om dezélfde mate van ondersteuning te activeren. Bereik je het maximale vermogen bij de CX-motor al bij zo’n zeventig à tachtig omwentelingen per minuut, de SX-motor vraagt in dat geval om minimaal honderd omwentelingen. Dat wil zeggen dat je de pedalen serieus snel moet ronddraaien!
Over Bosch SX versus CX gesproken: de Q-factor van de SX-motor is met 160 millimeter fors kleiner en ook de trapweerstand en het geluidsniveau zijn minder. De bediening van de SX-motor daarentegen wijkt niet af van die van CX-modellen: de display is in de bovenbuis geïntegreerd, de knoppen voor de bediening zitten naast het linker handvat. Ook de ondersteuningsstanden zijn hetzelfde: eco, tour+, emtb en turbo.
Een ander gedeeld kenmerk is de extended boost-functie. Hierbij blijft de motor nog even ondersteuning bieden nadát je gestopt bent met trappen. Dat kan in technische klimmetjes van pas komen. Je valt dan niet stil als je even terugtrapt om de pedalen juist te positioneren voor het overwinnen van een rots of wortel.
Veersysteem
Eenpuntsvering met flex-stays
Net als de gewone Scarp komt ook de Macina Scarp met maar één gelagerd draaipunt, ter hoogte van de bovenkant van het voorblad. Achterin de achterdriehoek zitten geen draaipunten, hier is het de slanke staande achtervork zélf die vervormt als het achterwiel omhoog komt. Die zogenaamde flex-stays staan in rust onder spanning. En bij 25 procent negatieve veerweg, dus als je op de fiets zit, zit er juist géén spanning in het materiaal. Hierdoor zou de vering volgens KTM beter reageren op kleine oneffenheden. De staande achtervork stuurt de demper direct aan, zonder hefboom die de overbrengingsverhoudingen verandert. De hevel die de achterbrug met de zitbuis verbindt, is er dus alleen maar om de demper te vrijwaren van dwarskrachten.
Naast veersysteem spelen natuurlijk ook de veerelementen een cruciale rol. Voorin hangt KTM een 140 millimeter Fox 34 Float Performance, aan de achterkant vangt een uit de kluiten gewassen Fox Float Performance-demper de klappen op. Beide zijn relatief simpel. Bij de Fox Float aan de achterkant heeft de demping van de ingaande slag, de compressie, maar twee standen: open en dicht. Daarnaast is de rebound, de demping van de uitgaande slag in te stellen. Ook de voorvork heeft een instelbare rebound- en compressiedemping.
Te veel veerweg?
Dan de niet onbelangrijke vraag in hoeverre 140 millimeter veerweg rondom zinvol is op een bike die primair bedoeld is voor crosscountry en gematigde trails. Het antwoord is simpel: in Nederland heb je die 140 millimeter niet nodig. Maar – en ik loop nu alvast wat vooruit op m’n rij-impressie hieronder – het zit zéker niet in de weg. Dat is een essentieel verschil tussen dubbelgeveerde spierfietsen en e-mountainbikes als de KTM Macina Scarp. Is in Nederland op een gewone fully meer dan 120 millimeter veerweg al snel te veel van het goede, bij een lichtgewicht e-mountainbike zit meer veerweg niet echt in de weg. Omdat de motor een belangrijk deel van de inspanning van je overneemt, is maximale efficiëntie gewoon minder belangrijk. En daardoor kun je ongestraft profiteren van de voordelen die meer veerweg biedt. Voordelen als meer grip en tractie, meer controle en meer comfort.
Onderdelen: doordacht en degelijk
Ondanks dat de 6.299 euro die KTM voor de Macina Scarp SX Master vraagt geen koopje is, krijg je wel waar voor je geld. Zo bestaat de transmissie op deze e-mountainbike uit een doordachte mix van Shimano XT en SLX. Plus, en dat zie je niet vaak als er gemixt wordt, óók een Shimano XT-shifter. De remmerij is met een set superkrachtige MT5-vierzuigerremmen in handen van Magura. Met, en ook dát zie je zelden, de tweedelige, extra dikke MDR-P remschijven. Oké, het is een wat opvallende keuze gezien de overige, meer op crosscountry afgestemde onderdelen op de Macina Scarp. Maar als het om remkracht gaat zeg ik altijd: beter mee verlegen dan om verlegen!
Ook met de overige onderdelen is niks mis. Neem de KTM Comp Trail-wielen, die volgens KTM door DT Swiss gebouwd worden. Deze wielen zijn relatief licht, hebben lekker brede velgen en vanwege hun Zwitserse afkomst mag je ervan uit gaan dat ze betrouwbaar zijn. De 2.4 inch brede Maxxis Rekon-banden passen er goed bij. Ja, op een spierfiets zou ik in ieder geval aan de achterkant een minder grof genopte Rekon Race omleggen. Maar vanwege de trapondersteuning is de iets hogere rolweerstand van de Rekons geen enkel probleem. Terwijl je wél volop profiteert van de grip waarover deze banden beschikken.
Hoe rijdt de KTM Macina Scarp SX?
Slalommen op Drieluik Dorst
Ik probeer de Macina Scarp eerst op Drieluik Dorst, de Brabantse bochtenbonanza. Het licht-maar-krachtig-concept werkt daar goed. De compacte Bosch SX-motor sleurt er hard aan. Zó hard, dat je in de emtb-stand zelfs moet oppassen dat je er in krappe bochten niet uit vliegt. Heb je eenmaal in de gaten hoe je de ondersteuning het best kunt doseren, dan is de KTM op Dorst in z’n element. Van alle e-mountainbikes die ik tot nu toe op deze knikkerbaan heb gereden is de e-Scarp het fijnst.
De zithouding is sportief, de gewichtsverdeling prettig neutraal en de geometrie stabiel zonder in te boeten op levendigheid. Ook de vering is in balans. Comfortabel als het moet, maar stevig waar nodig. Natuurlijk, vanwege de trapondersteuning hoéft het onderstel niet superefficiënt te zijn. Maar desondanks is het fijn te merken dat er via de vering maar weinig spier- en motorkracht verloren gaat. Daarnaast komt de stevigheid van de vering in het midden van de slag ook in snelle kuipbochten van pas; door de tegendruk houdt je beter je momentum bij het uitsturen van de bocht.
E-bike versus spierfiets
Natuurlijk, de Macina Scarp is onvergelijkbaar met mijn eigen superlichte Scarp. Logisch, met ruim achttien kilo is de e-Scarp bijna dubbel zo zwaar. Maar de voor een lichtgewicht e-bike verrassend krachtige trapondersteuning heft dat nadeel voor een belangrijk deel op. Het verschil tussen ‘e’ en niet ‘e’ manifesteert zich daardoor niet zozeer bij aanzetten en accelereren, maar vooral bij het sturen. Vooral in snelle, opeenvolgende kuipbochten smijt je de Macina Scarp minder makkelijk van de ene naar de andere bocht dan mijn eigen lichtgewicht Scarp.
Ik zou daarom wel, als deze Macina Scarp mijn eigen fiets was, een breder stuur monteren. Ik snap de keuze voor een stuur van 740 millimeter. De veronderstelling is dat een smaller stuur een levendiger karakter geeft. En op een lichtgewicht xc-bike gaat dat ook op. Het stuur op mijn eigen Scarp, dat maar 720 millimeter breed is, biedt weliswaar minder controle, maar stuurt wel superdirect. Maar op de Macina Scarp, hoe licht die voor een e-bike ook is, zou een breder stuur meer op z’n plaats zijn. Achttien kilo is toch achttien kilo. Met een breder stuur zouden de stuureigenschappen en controle er op vooruit gaan. Liefst gecombineerd met een iets kortere stuurpen om alles in verhouding te houden. Maar goed, ga dat geïntegreerde spul maar eens wisselen…
Hoge trapfrequentie noodzakelijk
Een ander verschil met een spierfiets is de manier waarop je bulten en heuveltjes te lijf moet gaan. Normaal kies ik er meestal voor om niét terug te schakelen, maar m’n momentum te behouden door op de pedalen te gaan staan en stevig te beuken. Op de Macina Scarp werkt die methode niet. Omdat de Bosch SX-motor pas vanaf zo’n honderd omwentelingen per minuut z’n maximale ondersteuning vrijgeeft, is blijven zitten en naar een lichter verzet schakelen het devies. Dat is tevens een groot verschil met Bosch’ zwaardere CX-motor: die blijft er ook bij veel lagere trapfrequenties goed aan sleuren. Lang verhaal kort: als je optimaal wil profiteren van de trapondersteuning van de Bosch SX-motor, dan zal je veel moeten schakelen.
Even terug naar het rijgevoel: bij zijn test van de AMS Hybrid One44 schreef Arjan dat hij deze Duitse Bosch SX-bike, die ongeveer hetzelfde weegt als de KTM Macina Scarp, qua gevoel en beleving meer op een spierfiets vind lijken dan op een full-power e-mountainbike met zware motor en dikke accu. Dat kan als je, zoals hij doet, een dikke endurobike als vergelijkingsmateriaal neemt. Maar als je de superlichte KTM Scarp of zelfs de iets zwaardere KTM Scarp MT als referentie neemt, dan blijft de KTM Macina Scarp toch gewoon wat het is: een e-bike die de last torst van een motor en een accu. Dat is helemaal niet erg, het fietsen op de e-Scarp is echt dikke fun, maar een lichtgewicht xc-fully is het natuurlijk niet.
KTM Macina Scarp in het buitenland
Op Nederlandse knikkerbanen is de Macina Scarp dus een fijne e-bike. Maar deze KTM heeft méér in zijn mars dan polderparkoersen; je kunt er ook in het buitenland mee aan de slag. Ik ben zelf niet verder gekomen dan een weekendje Ardennen, maar ook voor Alpentochten draait de Macina Scarp zijn hand niet om. Je moet dan nog wel iets doen aan de uitrusting: naast het bredere stuur en de kortere stuurpen waarover ik het hierboven al had, moeten er dan ook potentere banden onder. En, als je zwaarder bent dan 85 kilo, een grotere remschijf aan de voorkant. Maar meer dan dat is niet nodig, want zowel de geometrie als de vering zijn Alpen-proof. In die zin haal je met deze e-Scarp twee fietsen voor de prijs van één in huis.
Blijft natuurlijk het puntje actieradius. Met de 400 wattuur accu zijn duizend hoogtemeters makkelijk haalbaar, maar is de berg hoger, dan wordt het spannend. Met de los verkrijgbare range-extender van 250 wattuur is dit probleem op te lossen. Echter, met z’n anderhalve kilo doet deze externe accu het gewichtsvoordeel deels weer teniet. Aan de andere kant: bij een full-power e-bike ben je, korte of lange rit, áltijd met een zware accu aan het zeulen. Dan is het lichtgewicht concept van Bosch veelzijdiger; je rijdt je korte ritten met de standaard accu en je hangt een range-extender in het frame als je serieus kilo- en hoogtemeters wilt maken. Ook op dit punt kan je beargumenteren dat je bij de Macina Scarp dus twee bikes voor de prijs van één krijgt.
Conclusie
Is de KTM Macina Scarp – zoals de naam suggereert – een passend geëlektrificeerd alternatief voor mijn eigen KTM Scarp-spierfiets? Ja en nee. Om maar even met de “nee” te beginnen: ondanks z’n voor een e-mountainbike zeer lage gewicht van 18,1 kilo, weegt de e-Scarp ruim tien kilo meer dan mijn motorloze Scarp. En van die extra massa ben ik me voortdurend bewust. Niet zozeer bij het versnellen, daar vangt de krachtige motor veel, zo niet alles op. Maar wel bij het sturen. Met name in de transitie van de ene kuipbocht naar de andere levert de hogere massatraagheid van de Macina Scarp een ander gevoel op. Anders als in minder dynamisch en minder flitsend.
“Tegenover m’n ‘nee’ staat ook een ‘ja’, want in vergelijking tot een full-power e-mountainbike met 750 wattuur accu is de Macina Scarp SX veel lichter en levendiger. En daardoor ook veel leuker.”
Maar tegenover m’n “nee” staat ook een “ja”, want in vergelijking met een full-power e-mountainbike met 750 wattuur accu is de Macina Scarp SX juist wel veel lichter en levendiger. En daardoor in mijn beleving ook veel leuker. Natuurlijk hoop ik dat ik m’n knie weer aan de praat krijg en dat ik m’n geliefde Drieluik Dorst weer op een spierfiets kan rijden. Maar tot die tijd is de KTM Macina Scarp SX het fijnste alternatief waarop ik tot nu toe gereden heb.
KTM Macina Scarp SX Master | Prijs, specificaties en geometrie
Onderdelen, gewicht en prijs
| Frame | Premium Carbon SLL |
| Vork | Fox 34 Float Performance, Grip-demper, 140 mm veerweg |
| Achterdemper | Fox Float Performance, 2 pos., 140 mm veerweg |
| Motor | Bosch SX, 55 Nm, 600 watt |
| Accu | Bosch Compact Tube, 400 Wh |
| Range extender | Bosch Power More 250, 250 Wh, € 500,- extra |
| Bediening en display | Bosch Mini-remote 3 en Bosch System Controller |
| Achterderailleur | Shimano XT, 12-speed |
| Schakelaar | Shimano XT, 12-speed |
| Crankset | KTM e-Team II, 34t, 170 mm |
| Cassette | Shimano SLX M7100, 10/51t |
| Ketting | Shimano Deore M6100 |
| Remmen (v/a) | Magura MT5 |
| Remschijven (v/a) | Magura MDR-P, 180/180 mm |
| Wielen | KTM Comp Trail 29 CL |
| Voorband | Maxxis Rekon EXO TR, 2.4 inch |
| Achterband | Maxxis Rekon EXO TR, 2.4 inch |
| Stuur | KTM Team II, 740 mm breed |
| Stuurpen | FSA ACR, 75 mm |
| Zadel | Selle Royal SRX |
| Zadelpen | KTM Comp II-dropperpost, 150 mm drop |
| Gewicht compleet | 18,15 kg (framemaat L) |
| Prijs | € 6.299,- |
| Garantie | Drie jaar garantie op frame voor eerste eigenaar, 2 jaar garantie op motor en accu |
Geometrie
 |
 |
Website fabrikant: ktm-bikes.at
