Test | Shimano Deore M6100 12-speed: Value-for-money koning

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Shimano Deore M6100: 12-speed voor weinig uit Japan

Eerlijk is eerlijk, Shimano sprong pas laat op de 1×12-trein. Maar toen ze er eenmaal op zaten ging het hard. De jongste 12-speed telg – voor mountainbikes althans – is Deore M6100. Nou is jong in dit geval relatief: Shimano introduceerde de groep in 2020. Echter, vanwege de nu alweer bijna vergeten covidtekorten konden we nieuwste Deore-groep toentertijd niet grondig aan de tand voelen. Dat hebben we dit jaar ingehaald. Hoe? Door niet één, maar twee verschillende testbikes uit te rusten met Shimano’s meest betaalbare 12-speed transmissie.

De eerste testbike is een Giant Trance, die na de test van afgelopen voorjaar op de redactie is achtergebleven om te dienen als platform voor het testen van allerhande onderdelen. En de tweede testbike is een Radon Render, zodat we ook in beeld krijgen hoe de Deore-schakelgroep omgaat met de power en het hoge gewicht van een e-mountainbike met middenmotor.

Afwijkende cranksets

Nou schrijf ik hierboven wel “schakelgroep”, maar strikt genomen klopt dat niet. De reden is dat fietsfabrikanten graag onderdelen uit verschillende groepen mixen. Cassette uit de ene groep, derailleur uit de andere, een crank van het huismerk, dat werk. Dat geldt ook voor Giant en Radon. De Trance heeft een crankstel van Praxis, de Render een exemplaar van E*thirteen. Vanwege gedoe met beschikbaarheid van passende Deore-cranks en -kettingbladen hebben we dat maar zo gehouden. Dat wil zeggen dat we ons bij deze test richten op de ketting, cassette, derailleur en schakelaar.

Ik denk dat we de Deore-groep hiermee niet tekort doen. De invloed die een crankset heeft op de schakelkwaliteiten van een groep is namelijk relatief gering. Het samenspel van cassette, ketting, derailleur en niet te vergeten de schakelaar is op dat vlak veel bepalender. Wat dat betreft is de keuze voor de Radon Render een goede: de krachten die op de transmissie van een e-mountainbike inwerken zijn vele malen groter dan die op een spierfiets. Werkt een transmissie soepel op een e-bike, dan werkt-ie over het algemeen ook soepel op een gewone mountainbike. En los daarvan: de zware belasting die de gecombineerde krachten van motor plus berijder op een derailleursysteem uitoefenen, brengt ook eerder de sterkte en slijtvastheid in beeld.

Cassette

Zoals ik al schreef hangt de werking van een derailleursysteem af van het samenspel tussen derailleur, schakelaar, ketting en cassette. Ik begin even met die laatste, de cassette. Het kleinste kransje 10 tanden en de grootste 51, waarmee het totale bereik op 510 procent komt. Voor de volledigheid vermeld ik even de vertandingen van de twaalf verschillende kransen: 10-12-14-16-18-21-24-28-33-39-45-51. Alle kransen zijn van staal. De binnenste acht zitten vastgenageld op een aluminium drager, de kleinste vier zijn los.

Het vernieuwde systeem van stijg- en daalhulpen op de 12-speed Deore-cassette heet ‘Hyperglide+’. Ten opzichte het oude Hyperglide-systeem claimt Shimano sneller en soepeler schakelen. Maar let op: deze verbeterde werking zou uitsluitend optreden als een originele Shimano HG+ ketting gebruikt wordt. Over passend gesproken: omdat het kleinste kransje een 10 is, past een 12-speed Shimano XT-cassette niet op een conventionele Shimano HG-body, maar moet-ie op een zogenaamde Microspline-body.

Ketting

Het kan niet anders of Shimano moet van de Deore-ketting containers vol verkopen. Immers; óók op bikes die enthousiast aangeprezen worden als “compleet Shimano XT!” zit toch vaak een Deore-ketting. Optisch verschilt de Deore-ketting niet of nauwelijks van een XT-exemplaar en ook qua gewicht zijn ze zo goed als gelijk.

Onze praktijktest geeft geen weinig reden om aan te nemen dat een Deore-ketting enorm inferieur is aan een XT-ketting. Ja, deze laatste is voorzien van Shimano’s weerstandverlagende en roestwerende Siltec-coating. Maar desondanks blijkt de Deore-ketting zich in de praktijk kranig te weren. Ja, de schakels vertonen lichte roestvorming als gevolg van iets te weinig liefde en verzorging, maar op zich is de slijtage verrassend gering.

Schakelaar

De shifter heeft als vanouds twee hendels; met de onderste schakel je op, met de bovenste af. Je kunt drie verzetten in één keer opschakelen, maar omlaag gaat de ketting slechts één krans per klik. De multi-release van de Shimano XT-shifter, waarbij je twee kransjes in één keer kunt afschakelen, ontbreekt. Wel kun je net als bij XT afschakelen met zowel duim als wijsvinger. Bij de I-Spec EV-uitvoering is de schakelaar direct verbonden met de klembeugel van de remhendel, maar de exemplaren op onze testfietsen doen het met een eigen klembeugel. Minder fraai, maar qua functionaliteit net zo goed.

Het schakelen zelf verloopt snel en soepel. Zó snel en soepel, dat het oprecht lastig is om het verschil met de veel duurdere XT-groep vast te stellen. Sterker, zo nu en dan vraag ik me af af of ik in een blinde test het verschil zou kunnen aangeven. Ik denk het toch wel; ik heb de indruk dat het gevoel van de Deore-schakelhendels iets lichter en iets minder direct is. Maar dat – toegeven: zeer geringe – verschil in gevoel vertaalt zich in ieder geval niét in langzamer schakelen. Ook de schakelprecisie is erg goed, met name op de Giant Trance is iedere schakelactie raak; er staat me niet bij dat de Deore-transmissie zich op deze bike ooit een keer heeft verslikt. Op routes met veel kleine klimmetjes mis ik wel de multi release van de XT-schakelaar. Die functie is fijn omdat je daarmee veel sneller naar een zwaarder verzet kunt schakelen.

Opletten bij e-mountainbikes

Bij de Radon Render verloopt het schakelen meertijds ook probleemloos. Dat is ook wel logisch, want vanwege de motorondersteuning ligt het tempo altijd wat hoger. En zolang het hele spul lekker draait, wil de ketting maat wat graag naar een hogere of lagere positie op de ketting. Maar let op: duw je op de Render de onderste schakelhendel in één keer helemaal in, dus drie kransen omhoog, dan is de kans groot dat de cassette zich in de ketting verslikt.

Maar goed, dat is niet typisch iets voor Deore, ook op e-mountainbikes met XT doet dit zich probleem zich voor, zo is mijn ervaring. Hou het op een e-mountainbike daarom bij één kransje per schakelactie, dan gaat de ketting altijd en overal onverstoorbaar omhoog, zélfs als je een steil pad aan het opbeuken bent. Niet voor niets kun je op e-bikes met de mechanische schakelaars van Sram, die daartoe speciaal gemodificeerd zijn, niet meer dan één kransje per keer opschakelen.

Derailleur

Zoals ik hierboven al beschreven doet de Deore-transmissie opvallend en probleemloos z’n werk: het verplaatsen van de ketting van links naar rechts en weer terug. Toch vallen een aantal dingen daarbij op. Allereerst het feit dat de Shimano Deore M6100-derailleur weinig gevoelig lijkt voor kleine variaties in kabelspanning. Eenmaal goed afgesteld blijf-ie dus goed afgesteld. Daarnaast is er het instellen van de B-schroef, het boutje waarmee je de afstand tussen het bovenste derailleurwieltje en de cassette bepaalt. Ook dat procedé verloopt tamelijk ongecompliceerd. Heb je hiervoor bij Sram een losse kunststof pasmal nodig, bij Shimano Deore staat de juiste positie aan de binnenkant van de derailleurkooi gedrukt.

De koppeling (‘clutch‘) die in ruw terrein de beweging van de derailleurkooi moet dempen heeft gedurende de testperiode geen last gekregen van een verminderde werking. Wie zo nu en dan mountainbikefora bezoekt weet dat dit euvel bij sommige Shimano-derailleurs wel kan optreden. Maar goed, niet bij de onze. En mocht het wel gebeuren, dan is de koppeling in te stellen. Dat laatste is wel iets meer werk dan bij Shimano XT, aangezien een afsluitbare opening die toegang geeft tot het desbetreffende boutje bij de Deore-derailleur ontbreekt. Je zult het afdekkapje van de koppeling dus even moeten losschroeven.

Sleutelaars kunnen zelfs nog een stap verder gaan: de gehele koppeling is te demonteren, zodat je ‘m schoon kunt maken en op de juiste plekken kunt smeren. Een plus ten opzichte van Sram-derailleurs, waarvan de koppelingen niet instelbaar en niet te servicen zijn.

Conclusie

Eerdere kennismakingen met de Shimano Deore M6100 hadden me er al van bewust gemaakt dat Shimano met deze 12-speed groep iets goeds had gemaakt. De duurtest die we het afgelopen seizoen met deze groep hebben uitgevoerd heeft die indruk alleen maar verder verstevigd. Ja, Shimano Deore is zwaarder en met name qua materiaalgebruik minder verfijnd dan de Shimano XT-groep die op dit punt de referentie is (over het peperdure Shimano XTR hebben we het nu even niet). Sterker, ik verdenk Shimano er van dat ze hun 12-speed instapgroep bewúst saai grijs gemaakt hebben, zodat de hebfactor bij Shimano XT blijft. Maar als imago en kleurstelling je niks interesseren en je ook niet zoveel waarde hecht aan een zo laag mogelijk gewicht, dan is Shimano Deore M6100 waarschijnlijk de beste keus die je kunt maken.

Op beide testfietsen schakelt het hele Deore-spul snel en feilloos, met als enige euvel dat cassette zich op de elektrische Radon zo nu en dan in de ketting verslikt op het moment dat je meerdere kransjes in één keer opschakelt. Maar zoals ik als schreef, dat euvel treft nagenoeg álle versnellingssystemen, ook die van Sram. Alleen Srams nieuwe Transmission-groepen kunnen hiermee omgaan. En misschien ook Shimano’s speciale derailleursystemen voor e-mountainbikes met Linkglide. Maar omdat noch ik noch mijn collega’s hier ervaring mee hebben opgedaan, kunnen we over Linkglide nog geen oordeel vellen.

“Behalve dat Shimano Deore heel goed schakelt hebben we van deze duurtest nog wat geleerd: de groep is ondanks z’n scherpe prijsstelling bovengemiddeld degelijk.”

Behalve dat Shimano Deore heel goed schakelt hebben we van deze duurtest nog wat geleerd: de groep is ondanks z’n scherpe prijsstelling bovengemiddeld degelijk. Okay, de kilometrage van de Giant Trance is wellicht wat te gering om daar sluitende uitspraken over te doen, maar de prestaties op de elektrische Radon Render spreken boekdelen. Ruim duizend kilometer, zes keer zoveel positieve hoogtemeters en dat alles besprenkeld met een flink hoeveelheid regenwater en modder. Desondanks zijn noch de ketting noch de cassette al op hun eind. Terwijl er bij Velozine toch regelmatig bikes langskomen die nog geen duizend kilometer op een ketting en cassette halen.