Test | Shimano EP8: soepele motor voor e-mountainbikes

Shimano EP8: e-bike-motor uit Japan

Wie in de markt is voor een e-mountainbike heeft het tegelijkertijd makkelijk én moeilijk. Het modellenaanbod is inmiddels overweldigend, dus keus genoeg. Maar áls je dan hebt afgebakend voor welk type e-mtb je gaat – hardtail, trailbike of enduro – dan moet je óók nog een merk kiezen. En dan niet alleen het merk dat groot op het frame staat – de naam van de fabrikant dus – maar tevens het motormerk. Immers: iedere e-bike-motor is anders en met een keus voor een specifiek merk motor maak je tegelijkertijd een keus voor specifieke rijeigenschappen. Niet voor niets geven sommige fabrikanten je de keus om binnen één modelreeks te kiezen voor twee verschillende motoren. Zoals bijvoorbeeld Stevens Bikes, dat ons een E-Inception AM leende om Shimano’s EP8-motor te proberen. Diezelfde E-Inception AM is, in een andere afmontage, tevens verkrijgbaar met CX-motor van Bosch.

Het is mijn eerste ervaring met de Shimano EP8-motor, maar collega Jeroen was eerder al onderweg om de voorganger van deze e-bike-motor: de Shimano E8000. Die hing onderin een Merida eOne-Forty 8000 en Jeroens ervaringen met deze e-mtb waren niet bepaald slecht. Ik ben dus benieuwd wat de vernieuwde versie gaat brengen.

Relatief licht en compact

Fabrikanten kunnen overigens ook voor het ene of andere motormerk kiezen vanwege afmetingen van de motor, het gewicht en de beschikbaarheid van accu’s. De EP8 e-bike-motor is relatief licht; 3,8 kg weegt-ie. Ter vergelijking: een actuele Bosch CX-motor doet 4,35 kg. En omdat de Shimano-motor bovendien relatief compact is, worden constructeurs in staat gesteld e-mountainbikes te maken met een kortere liggende achtervork dan bijvoorbeeld bij bikes met motor van Bosch of Yamaha mogelijk is. Alhoewel, dat moet gezegd, Stevens dát aspect bij z’n E-Inception AM niet uitbuit; zowel de uitvoering met Shimano- als die met Bosch-motor hebben een relatief lange liggende achtervork van 45 cm.

Een ander voordeel dat Shimano fabrikanten van e-mountainbikes biedt is de vrijheid bij de keuze van accu’s. Zelf biedt Shimano twee inbouwaccu’s met respectievelijk 504 Wh en 630 Wh, maar wil een fabrikant een andere accu gebruiken, dan is dat ook goed. Vandaar dat je op de Stevens E-Inception AM een inbouwaccu van Darfon vindt, met een ‘inhoud’ van 725 Wh. Hoe meer wattuur, hoe groter de actieradius. Maar let op: ook hoe hoger het gewicht. Zo tikt de weegschaal bij de Darfon-accu in de Stevens 3,78 kg aan.

Gecompliceerde techniek

Hedendaagse e-mountaibikes zijn behoorlijke gecompliceerde apparaten. Niet alleen is de hardware van belang – motor, accu, display, sensoren – ook speelt de software een belangrijke, zo niet bepalende rol. Dus als je een e-mountainbike gaat kopen moet je naar méér kijken dan alleen maar naar het vermogen, het koppel van de motor en de inhoud van de accu. Het gaat er namelijk ook om, hoé de kracht die de motor genereert op het achterwiel wordt overgebracht. En om dat goed te reguleren zijn sensoren nodig die snelheid, pedaaldruk, trapfrequentie en hellingshoek meten. En software die op basis van van al die metingen de juiste mate van trapondersteuning levert. Bij de Shimano EP8 e-bike-motor is de mate van ondersteuning in vier standen instelbaar: walk, eco, trail en boost. Ik kan hier nu dieper induiken, maar ik denk dat het beter is om eerst even een stukje te gaan rijden…

Trails rijden boven het Comomeer

Rijden dus. Ik heb de Stevens E-Inception AM afgelopen zomer meegenomen naar het Italiaanse Comomeer. De bergen rond dat meer liggen bezaaid met eeuwenoude mulattierri, muilezelpaden, waarmee vroeger de dorpen in de bergen waren verbonden met het dal. En dan liggen er ook nog oude strada militare, militaire wegen, die in de Eerste Wereldoorlog zijn aangelegd om de grenzen te beveiligen. Volop mogelijkheden dus voor avontuurlijke mountainbikers, zeker als je nagaat dat het meer op 200 meter ligt en sommige militaire wegen in het achterland ruimschoots boven de 2.200 meter komen. Lees: twee verticale kilometers klimmen! Dat is niet alleen een uitdaging voor gewone mountainbikers, maar zeker ook voor e-bikers.

Maar voordat ik me aan zo’n lange tocht waag, ga ik eerst wat spelen op de mulattierri in de bergen direct aan de oevers van het meer. Ik kom daar namelijk al heel mijn leven, maar het is me nog nooit gelukt zo’n pad helemaal ophoog te fietsen. Ze zijn simpelweg te steil. En mijn benen zijn niet sterk genoeg, ook dat. Ik verlaag de druk in de banden zoveel mogelijk af, zet de trapondersteuning in de trail-stand en begin met malen. Het resultaat is verbluffend; de motor in de Stevens E-Inception AM maakt het onfietsbare fietsbaar. Overdreven? Check de de route die ik gereden heb even op onze Komoot-pagina. Echt next-level steil. Overigens komt deze prestatie niet alleen op het conto van de motor; ook de dikke 2.6 inch banden van Schwalbe met zachte, gripzekere rubbercompound doen een duit in het zakje.

Rijgevoel Shimano EP8: zeer natuurlijk

Wat me tijdens het klimmen het meest opvalt is hoe natuurlijk de ondersteuning van de Shimano EP8-motor in de trail-stand aanvoelt. Dat begint al bij het vanuit stilstand wegrijden in steile secties; de motor reageert direct, maar de ondersteuning komt er vloeiend en goed gedoseerd in. Niet teveel, waardoor je bij wegrijden uit balans zou kunnen raken of de achterband wegslipt, maar zeker ook niet te weinig, zodat je wel vlot kunt wegrijden. En heb je in lastige secties meer ondersteuning nodig, dan hoef je niks anders te doen dan harder trappen. In de trail-stand beloont de motor extra inspanning van je benen namelijk automatisch met meer ondersteuning. Niet bruusk en hard, maar soepel en organisch, waardoor het systeem je het gevoel geeft dat deze prestatie zelf levert. Wat bij die beleving overigens ook een rol speelt is de zeer geringe geluidsproductie van de EP8-motor.

Rumoerige vrijloop?

Even een punt tussendoor: journalisten van andere mountainbikemedia maken nogal een punt van een rammelend geluid dat zou optreden op het moment dat de motor bij snelheden hoger dan 25 kilometer per uur automatisch wordt losgekoppeld van de trapas. Niet in het vlakke, maar in afdalingen. En ja, ook ik heb gerammel gehoord. Het treedt uitsluitend op als je de cranks stil houdt. En zodra je begint met trappen is het weer weg. Niet ideaal, want hoe stiller een bike, hoe beter. Maar om nou te zeggen dat ik dat als storend heb ervaren? Niet echt. Bovendien, ook bikes met Bosch CX-motor hebben een gelijksoortige rammel in het vooronder. Blijkbaar is dat inherent aan een mechanisme waarmee de motor en de trapas kunnen worden losgekoppeld. Hoe dan ook, ik heb het geluid niet als problematisch ervaren en het zou voor mij beslist geen dealbreaker zijn…

Trail-modus volstaat

Terug naar het fietsen. Wordt in de trail-stand het maximale koppel van 85 Nm alleen maar vrijgegeven als je hard trapt, in de boost-stand is het voortdurend beschikbaar. Ik heb dat ondersteuningsniveau nauwelijks gebruikt. Reden: de fietsbeleving is met maximale ondersteuning heel erg artificieel. Anders gezegd: de boost-ondersteuning is voor mij gewoon teveel van het goede. Datzelfde ervaar ik overigens ook met de turbo-stand op Bosch-motoren: ook te heftig. Waarschijnlijk een persoonlijk dingetje, want er zijn hele volksstammen die niks liever doen dan met maximale ondersteuning omhoog beuken. Maar met of zonder boost ingeschakeld, er zitten in mijn steile Italiaanse uphill-trail ook een paar secties die ik zelfs mét ondersteuning niet red. Hier komt de loopstand van pas, waarbij het achterwiel aangedreven wordt terwijl ik zelf naast de fiets loopt. Fijn, want dat betekent dat ik niet helemaal op eigen kracht 23 kilo aan bike omhoog hoeft te duwen.

Hoogtemeters maken

De natuurlijke ondersteuning van de Shimano EP8-motor maakt bij het beklimmen van technische trails dus echt indruk. Maar hoe zit dat bij een veel traditioneler gebruik van een e-bike: ouderwets hoogtemeters maken over grindwegen? Tijd voor een grote tocht; omhoog naar de Passo San Jorio, een bergpas op 2.012 meter op de grens van Italië en Zwitserland. Aantal hoogtemeters tussen het Comomeer en de Passo San Jorio: ruim 1.800! De eerste 1.000 hoogtemeters lopen relatief gematigd stijgend over asfalt, daarna bestaat de ondergrond uit grind en keien. Om met één acculading zo hoog mogelijk te komen, rijd ik in de eco-stand. Vanzelf gaat het klimmen daarmee niet, maar altijd nog gemakkelijker en vooral sneller dan op een mountainbike zonder trapondersteuning.

De laatste 300 hoogtemeters tot de pashoogte zijn niet alleen stenig, maar met stijgingspercentages tussen 12 en 22% ook gemeen steil. Hier is het belangrijk bijtijds terug te schakelen, de EP8-motor voelt zich het best bij zo’n 70 tot 90 omwentelingen per minuut. Maar nadat ik naar een lichter verzet ben gegaan, schakel ik toch over naar de trail-stand, met name om makkelijker over de grote keien te kunnen rollen. Die zuigen namelijk kracht; niet alleen uit m’n benen, maar ook uit de accu. Die extra ondersteuning heeft daarom wel een prijs; al na 250 hoogtemeters zakt de inhoud van de accu van drie naar twee streepjes. Maar goed, de rest volstaat om helemaal boven te komen en nog wat reservesap over te houden ook. Ruim 1.800 hoogtemeters op één acculading; dat had ik niet verwacht.

Stroomstreepjes

De opmerking hierboven over ‘streepjes’ brengt me naar een kritiekpunt op de display. Shimano geeft door middel van streepjes de inhoud van de accu aan. Vijf is vol, nul is leeg. Deze weergave vind ik te onnauwkeurig, zeker als de accu leeg begint te raken. Want als de display bijvoorbeeld twee streepjes aangeeft, kan de resterende inhoud van de accu net zo goed 39% zijn als 21%. En dat maakt nogal wat uit, vooral ook omdat de door het systeem geschatte resterende afstand behoorlijk arbitrair is. Overigens: de Purion-display van Bosch werkt op dezelfde manier, dus ook bij de concurrentie valt er op dit vlak wel wat te verbeteren. Wat dat betreft doet Trek het met de TQ-display op de nieuwe Fuel EXe beter: hier staat de inhoud van de accu in procenten aangegeven.

Tunen van de ondersteuning

Alle bovenstaande ritten met de Stevens E-Inception AM heb ik gemaakt met de fiets in de fabriekinstelling. Echter, wie dat wil kan met Shimano’s E-Tube-app vrijwel alle instellingen personaliseren. Nadat je de app heb heb gedownload en je je bike hebt gekoppeld aan je telefoon, kies je uit het menu eerst ‘aanpassen’ en vervolgens ‘rijhulp’. In het venster ‘rijhulp aanpassen’ vind je per ondersteuningsniveau – dus eco, trail en boost – drie schuifknoppen waarmee je de hoeveelheid ondersteuning, het koppel en de snelheid waarmee de ondersteuning erin komt kunt afstellen.

Zinvol, die extra instelbaarheid, of gewoon de zoveelste gimmick? Ik denk dat het antwoord afhangt van je verhouding tot elektronica in het algemeen en je persoonlijke mountainbikewensen in het bijzonder. Ik ben content met de fabrieksinstellingen, dus voor mij heeft zo’n app niet veel toegevoegde waarde. Maar dát instelbaarheid van de verschillende modi zinvol kan zijn, staat buiten kijf. Zo kan ik me voorstellen dat je de ondersteuning in de trail-stand terugdraait om zodoende de actieradius te vergroten, zónder in te leveren op de variabele ondersteuning die de trail-modus biedt. Of dat je het koppel in de boost stand wat reduceert, zodat je de bike in steile secties minder snel achterover trekt. Alles kan, maar juist dát maakt het instellen redelijk complex. Het lijkt me daarom niet onverstandig, eventuele aanpassingen pas door te voeren als je je EP8-e-bike goed hebt leren kennen. En verander dan maar één variabele per keer.

Keuze uit twee gepersonaliseerde profielen

Shimano biedt eveneens de mogelijkheid twee verschillende profielen creëren. Zo zou je bijvoorbeeld een profiel kunnen aanmaken voor lange tochten met de focus op energiebesparing en een ander profiel voor korte ritten in technisch terrein waar maximale kracht en dito koppel juist van belang zijn. Met de display op het stuur kies je vervolgens het profiel dat past bij het terrein waar je op dat moment wilt gaan biken.

Shimano EP8 versus Bosch CX

Bij een motortest kom je er niet omheen: een vergelijking met de veelgebruikte Bosch CX-motor. En bij de Stevens E-Inception, onze EP8-testfiets, al helemaal niet, want die wordt ook met CX-motor geleverd. Om te beginnen is die Bosch-motor op papier krachtiger, zo’n 600 watt versus nog geen 500 watt voor de Shimano-motor. In de praktijk kom je met de EP8-motor niets tekort, zeker niet als je de krachtigste boost-stand niet gebruikt. En die heb ik, om redenen die ik hierboven beschrijf, nauwelijks gebruikt. Een voor het rijgevoel wezenlijker verschil is dat de Shimano-motor, zodra je de cranks stil houdt, eerder de ondersteuning afbreekt dan de Bosch-motor. Die draait nog even door, wat sommige e-bikers in technische secties als prettig ervaren. Het helpt ze bijvoorbeeld over boomstronken of rotsblokken heen. Maar ik vind dat afbreuk doen aan de fietsbeleving. Als ik ondersteuning wil zonder te trappen neem ik wel een motorfiets.

Dat ‘echte’ fietsgevoel is bij Shimano EP8 absoluut de rode draad. Zo is het bij de Japanse motor noodzakelijk om wat hogere trapfrequenties aan te houden, zoals je ook op een normale mountainbike ook zou doen als het pad steiler wordt. De Bosch CX-motor blijft ook bij lagere toerentallen goed ondersteunen. Op zich niks mis mee, maar komt wel artificiëler over. Ik wil hiermee niet zeggen dat de Bosch CX-motor minder goed is – uiteindelijk is de Duitse motor niet voor niets zo populair – maar als het gaat om een natuurlijk, organisch rijgevoel staat de EP8-motor op een nóg hoger niveau dan de Bosch CX. En dan is er natuurlijk nog de instelbaarheid van de ondersteuning. Los wat je daar van vindt en of je daar wat mee doet; de EP8-motor biedt die optie in ieder geval wel en Bosch niet.

Conclusie

Mijn ervaring met de Bosch CX-motor is veel ruimer dan die met de EP8 van Shimano. Sterker: ik had er nog nooit mee gereden. Maar gelukkig nu wel, want deze Japanse motor is indrukwekkend goed. Ook in steil terrein krachtig genoeg en vooral prettig natuurlijk als het gaat om de ondersteuning. Wellicht voor een apparaat met een accu en een motor niet helemaal een passend woord, “natuurlijk”, maar ik bedoel ermee te zeggen dat rijden met de EP8 behoorlijk in de buurt komt van normaal mountainbiken zonder trapondersteuning. Bij wijze van spreken dan, want alhoewel onze testbike, een Stevens E-Inception, super-de-luxe is uitgevoerd met zo’n beetje alles carbon, weegt-ie toch nog bijna 23 kilo. En dat voelt nou eenmaal anders dan een biobike van een kleine 10 kilo minder. Maar los daarvan geeft de EP8-motor je toch sterk het gevoel dat je altijd superbenen hebt. En dat voelt supergoed!

“De Shimano EP8 e-bike-motor geeft je het gevoel dat je altijd superbenen hebt. En dat voelt supergoed!”

En dan is er nog de instelbaarheid van de EP8 e-bike-motor. Je kunt de mate van ondersteuning, de snelheid waarmee de ondersteuning inzet en het koppel probleemloos laten zoals de fietsfabrikant het voor je heeft ingesteld, maar je kunt er ook een geheel eigen draai aan geven, afhankelijk van je rijstijl, de afstand die je wilt afleggen, het soort terrein en het type e-mountainbike dat je rijdt. Kortom; dat heeft Shimano prima gedaan. Voeg daaraan toe het relatief lage gewicht en de compacte afmetingen van deze Japanse e-bike-motor en je hebt een totaalpakket te pakken dat de gezamenlijke Duitse concurrentie probleemloos aankan.