Test | Shimano EP801: meer kracht, maar net zo ‘natuurlijk’ als z’n voorganger

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Shimano: “Natuurlijk rijgevoel heeft bij EP801 prioriteit”

Je een fietswereld voorstellen zonder Shimano is ondenkbaar. Pak een willekeurige fiets en de kans is groot dat er iets van Shimano opzit. Een derailleursysteem, remmen, naven, een naafdynamo. Niet voor niets is Shimano ook een pionier op het gebied van e-bike-aandrijvingen. Nee, de Japanse multinational heeft op dat vlak niet de marktdominantie heeft die het met zijn versnellingssystemen wel heeft. Desondanks vind je motoren van Shimano op een grote hoeveelheid e-bikes. De nieuwste is Shimano EP801. Nou ja nieuw, hij werd al eind 2022 geïntroduceerd als opvolger van de EP800. Maar pas nu vind je ‘m terug op mountainbikes die in de winkels staan. De EP801 is het vlaggenschip binnen Shimano’s motorenportfolio, met daaronder de goedkopere, maar nagenoeg identieke en even krachtige Shimano EP600. Vanwege een goedkopere aluminium behuizing is die iets zwaarder dan de magnesium EP801.

De EP801-motor is gebaseerd op de beproefde Shimano EP800, maar beschikt over vernieuwde soft- en hardware. Deze updates zorgen voor een hoger piekvermogen en een verbeterde ondersteuning, waarbij met name de prestaties binnen een breder toerenbereik van belang zijn.”Het realiseren van een zo natuurlijk mogelijke rij-ervaring was het belangrijkste streven van onze ingenieurs”, zo vertelt Shimano’s Rik Looijen voorafgaand aan deze test. “Het gaat dus nadrukkelijk niet om het creëren van de hardste duw in de rug.” Op onze vraag of het opschroeven van het piekvermogen ten opzichte van de oude EP800 daarmee niet in tegenspraak is, meldt Looijen dat een natuurlijk rijgevoel “makkelijker is te realiseren met een wat hoger piekvermogen.” Maar,” zo legt hij verder uit, “het uitgangspunt is altijd dat goed fietsen wordt beloond. Alsof je benen een stuk sterker zijn geworden.”

Shimano EP801 compatibel met Autoshift en Freeshift

De nieuwe EP801 is de eerste Shimano-motor die compatibel is met de nieuwe Shimano XT Di2-aandrijving. Op die elektrische groep onder andere de tamelijk revolutionaire functies Autoshift en Freeshift, termen die staan voor respectievelijk automatisch schakelen en schakelen terwijl je de cranks stil houdt (!). We hebben de Shimano EP801-motor afgelopen zomermaanden aan de tand gevoeld op een Merida eOne-Sixty 850, een dikke endurobak met 170 millimeter veerweg voor en achter. Omdat deze bike is uitgerust met een mechanische variant van Shimano’s Linkglide-schakelsysteem, hebben we de functies Autoshift en Freeshift niet kunnen proberen. Die werken namelijk alleen met een Shimano Di2-schakelsysteem.

Maar ook zonder fancy elektronische transmissie is de EP801-motor absoluut de moeite waard. Althans dat is onze ervaring nadat we er afgelopen zomer een kleine 10 duizend hoogtemeters mee verschalkt hebben op diverse plekken in de Alpen. Wat precies die ervaring is lees je in ons testverslag hieronder.

Vrije accukeuze voor fietsfabrikanten

Hoewel het van buitenaf lastig is om het verschil te zien tussen de Shimano EP801 en zijn voorganger EP800 – op beide staat de naam EP8 –, is het binnenwerk grondig vernieuwd. Shimano heeft niet alleen de elektronica volledig herzien, maar ook het piekvermogen verhoogd van 500 naar 600 watt. Met een koppel van 85 newtonmeter concurreert de EP801 op papier met de populaire Bosch CX-motor. Met een gewicht van 2,65 kilo is hij lichter dan z’n Duitse tegenstrever en net zo zwaar als zijn voorganger, waarmee de EP801 tot de lichtere zogenaamde full-power motoren behoort.

Shimano levert bij de EP801 eigen accu’s van 500 of 630 wattuur. Fietsfabrikanten kunnen er echter ook voor kiezen om de motor te combineren met accu’s van derden. Hoewel Shimano’s 630 wattuur accu een prima compromis biedt tussen gewicht en capaciteit, is het ontbreken van zwaardere accu’s toch een gemis. Immers, een deel van de markt vraagt om groter, verder en hoger. Het is niet voor niets dat Merida een dikke 750 wattuur accu van het mij onbekende merk Trendpower in de onderbuis van de eOne-Sixty 850 hangt. Hoe meer wattuur, hoe meer hoogtemeters. Maar let op: ook hoe hoger het gewicht. Zo tikt de weegschaal bij de accu in de Merida ruim vier kilo aan!

Nu ook geïntegreerde bovenbuisdisplay

De EP801 maakt gebruik van dezelfde displays en afstandsbedieningen als de Shimano EP800. De meest gangbare combinatie, eentje die ook Merida op eOne-Sixty 850 toepast, bestaat uit de naast de stuurpen gepositioneerde kleurendisplay SC-EM800 en de minimalistische afstandsbediening EM800 naast het linker handvat. De knopjes van deze remote voelen prettig aan, met een duidelijke tegendruk. De display naast de stuurpen is ook in direct zonlicht goed leesbaar. Het schermpje toont de gekozen ondersteuningsstand, de dynamiek van de motor, de rijsnelheid en het batterijniveau.

Dat laatste door middel van vijf blokjes. Dat is weinig concreet. Want heb je met twee streepjes nog 39 procent accucapaciteit over? Of slechts 21 procent? Voor wie nauwkeurige percentages wil zien is er trouwens een simpele oplossing: je kunt het systeem met Bluetooth makkelijk aan een Garmin, Wahoo of Sigma koppelen. Deze fietscomputers laten dan de inhoud van de accu in procenten zien. Daarnaast wordt ook de snelheid weergegeven zoals die door de sensor in het achterwiel gemeten wordt.

Vanwege de compatibiliteit met fietscomputers biedt een aantal merken de EP801-motor aan zónder kleurenschermpje op het stuur. In plaats daarvan passen ze de minimalistische EW-SW310-afstandsbediening toe, die is geïntegreerd in de bovenbuis. Dit bedieningselement bestaat uit 6 LED’s die basisinformatie tonen, zoals de batterijstatus en de huidige ondersteuningsmodus. Je vindt deze bovenbuisdisplay verrassend genoeg óók op de eOne-Sixty, waardoor sommige functies zowel via de bovenbuisdisplay als via de display op het stuur afleesbaar  zijn.

Afschrikwekkende diagrammen

De meeste ritten met de Merida eOne-Sixty 850 heb ik gereden met de ondersteuning in de fabriekinstelling. Echter, wie dat wil kan met Shimano’s E-Tube Project-app vrijwel alle instellingen personaliseren. Nadat je de app heb heb gedownload en je jouw bike hebt gekoppeld aan je telefoon, kies je uit het menu eerst ‘aanpassen’ en vervolgens ‘rijhulp’. In het venster ‘rijhulp aanpassen’ vind je per ondersteuningsniveau – dus eco, trail en boost – drie schuifknoppen waarmee je de hoeveelheid ondersteuning, het koppel en de snelheid waarmee de ondersteuning erin komt kunt afstellen.

In de fine-tune-modus kun de ondersteuningsmodi nog verder afstemmen op je persoonlijke voorkeuren. Als je die optie voor het eerst gebruikt kan het aantal curves en grafieken nogal gimmicky overkomen. Althans, dat is zoals ik het ervaren heb. Deze modus stelt je in staat om tot vijftien verschillende ondersteuningsmodi te activeren en te configureren. Fijn speelgoed voor de connectiviteits-aficionado die graag met diagrammen en cijfers speelt om z’n motorinstellingen tot in detail te verfijnen. Maar dat het kan, betekent niet dat het moet. Voor de meeste gebruikers, inclusief mijzelf, is de basismodus meer dan voldoende.

Klein nadeel: het duurt soms tamelijk lang voordat de fiets en m’n telefoon elkaar ‘gevonden’ hebben, zelfs als beide al meerdere malen gekoppeld zijn geweest.

Keuze uit twee gepersonaliseerde profielen

Terug naar de E-Tube-app: Shimano biedt tevens de mogelijkheid twee verschillende profielen creëren. Zo zou je bijvoorbeeld een profiel kunnen aanmaken voor lange tochten met de focus op energiebesparing en een ander profiel voor korte ritten in technisch terrein, waar maximale kracht en dito koppel juist van belang zijn. Met de display op het stuur kies je vervolgens het profiel dat past bij het terrein waar je op dat moment wilt gaan biken.

Makkelijke motor met veel kracht

De EP801 weet in het terrein vooral met zijn toegankelijke karakter te overtuigen. De motor is eenvoudig te doseren en de mate van ondersteuning is voorspelbaar, zelfs in de krachtige boost-modus. Bij het wegrijden reageert de Shimano EP801 wat soepeler en subtieler dan de Bosch CX, die op dit punt iets directer is. De EP801-motor biedt onder vrijwel alle omstandigheden de juiste mate van ondersteuning en vangt schommelingen in de trapfrequentie goed op. Dit maakt deze Japanse motor gemakkelijk en intuïtief te rijden, vooral voor onervaren e-mountainbikers die niet verrast willen worden door plotselinge uitbarstingen van kracht.

Zelfs bij lage trapfrequenties levert de motor voldoende vermogen en reageert hij voorspelbaarder dan zijn voorganger. Die EP800 voelde significant minder krachtig aan dan de Bosch CX. Maar dankzij het hogere piekvermogen verkleint de nieuwe EP801 de kloof met de Bosch-motor aanzienlijk. Al levert deze laatste in boost-modus nog steeds merkbaar meer ondersteuning dan de EP801, ondanks de vergelijkbare specificaties.

De EP801 is niet geruisloos. Maar een herriemaker is het ook niet. Op vlakke paden zoemt de Shimano EP801 niet onaangenaam, moet de motor in beklimmingen wat meer aan de bak, dan neemt het geluid toe. Storend wordt het echter ook dan niet. Maar zodra de zwaartekracht de overhand krijgt, laat de motor het klakgeluid horen dat de ook oude Shimano EP800 kenmerkte. Ook bikes met Bosch CX-motor hebben een gelijksoortige rammel in het vooronder. Blijkbaar is dat inherent aan  het mechanisme waarmee de motor en de trapas kunnen worden losgekoppeld. Hoe dan ook, het klakgeluid is minder dan bij de EP800 en ook bij die motor was het voor mij geen dealbreaker.

Shimano EP8 versus Bosch CX

Nauwelijks verschil in de dynamische modi

Bij een motortest kom je er niet omheen: een vergelijking met de veelgebruikte Bosch CX-motor. Op papier zijn die Bosch CX-motor en de Shimano EP801 gelijkwaardig, met beide een koppel van 85 newtonmeter, een piekvermogen van 600 watt en ondersteuning tot maximaal 400 procent. In het terrein met de ondersteuning in de dynamische trail- respectievelijk de emtb-modus ontlopen beide motoren elkaar niet of nauwelijks. Echter, in de boost- respectievelijk de turbo-stand voelt de Bosch CX-motor nog steeds krachtiger aan. Maar goed, Shimano of Bosch, boost of turbo, ik gebruik die standen toch vrijwel nooit. Ik weet het, sommige mensen rijden nagenoeg uitsluitend met maximale ondersteuning. Maar persoonlijk ervaar ik daarmee de fietsbeleving als te artificieel. Op welke e-mountainbike ik ook rij, ik gebruik voornamelijk de dynamische ondersteuningsstanden.

Alhoewel ik hierboven schrijf dat er tussen de Bosch CX en de Shimano EP801-motor noch op papier noch in de praktijk grote verschillen bestaan, is er toch wel een onderscheid. Alhoewel de EP801 over een veel groter toerenbereik ondersteuning levert dan z’n voorganger, gaat-ie aan de kant van de hoge toeren minder ver dan de Bosch CX. Bij meer dan zo’n honderd omwentelingen per minuut is het bij de EP801 wel klaar, terwijl de Bosch CX dan nog even doorgaat. Niet dat je op een e-mountainbike heel vaak de pedalen zó snel laat rondgaan, maar het kan in lastige secties toch nodig zijn. Daar staat dan weer tegenover dat de EP801-motor in de lágere toerentallen wat meer ondersteuning uit de kast trekt, waardoor de Japanse motor op zulke momenten gevoelsmatig wat juist krachtiger overkomt dan z’n Duitse evenknie.

Extended assist versus extended boost

Een ander voor het rijgevoel belangrijk verschil is dat de Shimano-motor, zodra je de cranks stil houdt, eerder de ondersteuning afbreekt dan de Bosch-motor. Ja, in tegenstelling tot de EP800 duwt de EP801, in navolging van Bosch en andere merken, eveneens nog even door zodra je stopt met trappen. Shimano noemt dat extended assist, terwijl Bosch voor die functie de term extended boost gebruikt. Hoe je het ook noemt, in beide gevallen kan deze naloop van de motor je helpen om bijvoorbeeld over boomstronken of rotsblokken heen te komen. Maar waar je bij de EP801 tenminste nog de illusie hebt dat je het zelf doet, daar geeft de Bosch CX-motor  je een dusdanig krachtige zet, dat je je eerder passagier dan bestuurder waant.

Ik vind dat enorm afbreuk doen aan de fietsbeleving. Natuurlijk, dankzij krachtigere en langere naloop van de Bosch CX-motor kan je wellicht doorfietsen op plekken waar je met de EP801 moet stoppen. Wie veel in technisch uitdagend terrein rijdt, zou om die reden voor Bosch kunnen kiezen. Maar aan de andere kant: je kunt ook gewoon je rijtechniek gaan werken, waardoor je dit soort ‘valsspelen’ niet meer nodig hebt. Voor mij persoonlijk geldt: als ik zónder te trappen omhoog zou willen, dan neem ik wel een motorfiets.

Conclusie

Ondanks dat ik de EP800 van Shimano bepaald geen beroerde motor vond – eerder andersom, ik was er erg van gecharmeerd toen ik er twee jaar terug een test mee deed – is de nieuwe EP801-motor toch wel een verbetering. Door het vermogen op te schroeven en het toerenbereik waarbinnen ondersteuning geleverd wordt te vergroten, heeft de de EP801 merkbaar meer pit. Maar met die extra kracht is het natuurlijke rijgevoel dat de EP800 tot zo’n fijne motor maakte niet verdwenen.

Wellicht is dat voor een apparaat met een accu en een motor niet helemaal een passend woord, “natuurlijk”, maar ik bedoel ermee te zeggen dat rijden met de EP801 in de buurt komt van normaal mountainbiken zonder trapondersteuning. Bij wijze van spreken dan, want onze testbike weegt dik 26 kilo. En dat voelt nou eenmaal anders dan een spierfiets van ruim tien kilo minder. Maar desondanks geeft de nieuwe EP801-motor je niet het gevoel dat je een passieve passagier bent, maar een actieve berijder. Eentje met goede benen. En dat voelt fijn.

“Door het vermogen op te schroeven en het toerenbereik waarbinnen ondersteuning geleverd wordt te vergroten, heeft de EP801 merkbaar meer pit. Maar met die extra kracht is het natuurlijke rijgevoel dat de EP800 tot zo’n fijne motor maakte niet verdwenen.”

En dan is er nog de uitstekende instelbaarheid. Je kunt de ondersteuning, de snelheid waarmee deze ingrijpt en het koppel eenvoudig laten zoals de fietsfabrikant het heeft ingesteld, maar je kunt alles ook volledig afstemmen op je eigen rijstijl, de afstand die je wilt afleggen, het soort terrein en het type e-mountainbike dat je rijdt. Kortom, dat heeft Shimano uitstekend gedaan, zeker omdat het relatief lage gewicht, de compacte afmetingen en de connectiviteit met externe fietscomputers ook veel toegevoegde waarde hebben.

Wie Shimano zegt, zegt ook zekerheid. Het merk beschikt over een fijn vertakt netwerk met Shimano Service Centers die dienen als het eerste aanspreekpunt voor eindgebruikers voor onderhoud, service of reparaties. Bijzonder: Shimano biedt ook ondersteuning aan de accu’s van derden, die sommige fietsfabrikanten gebruiken als alternatief voor Shimano’s eigen accu’s. Dat alles resulteert in een aantrekkelijk totaalpakket dat moeiteloos de concurrentie met de andere grote merken aan kan.