Test | Specialized Diverge STR Comp: Gravelen met stuur- en zadelvering

Tekst: Mark Klompenhouwer // Foto’s: Arjan Kruik

Met speciale dank aan het Duitse Saarland voor de gastvrije ontvangst en de goede routetips en AGU voor de fijne fietskleding.

Specialized: “Op een gravelbike hoef je alleen maar de rijder af te veren.”

Al sinds er zoiets als een gravelbike bestaat, proberen fabrikanten het comfort naar een hoger plan te tillen. Soms door leentjebuur te spelen bij de eigen mountainbike-afdeling, zoals de Lefty-voorvork die je op sommige uitvoeringen van de Cannondale Topstone vindt. En soms geïnspireerd op ontwikkelingen in de wielrennerij, zoals de Checkpoint van Trek. Bij de Diverge STR, de dubbelgeveerde gravelbike van Specialized, zie je hetzelfde. De Future Shock-vering aan de voorkant is namelijk oorspronkelijk bedacht voor Specializeds Roubaix. En de achtervering is een doorontwikkeling van de After Shock op diezelfde kasseienkraker. Ik ga hieronder dieper op de werking in, maar kort gezegd gaat het om een lange, verende carbon zadelpen met daaraan een demper die voorkomt dat die pen ongecontroleerd aan het wippen slaat.

Zowel aan de voor- als achtervering geeft Specialized de naam Future Shock. De basis van het Future Shock-concept is dat niet de gehele fiets (minus uiteraard de wielen) is afgeveerd, zoals bij een mountainbike, maar uitsluitend de berijder. Volgens Specialized – en ook volgens andere constructeurs die min of meer dezelfde redenering volgen – kan dat omdat een gravelfiets over minder veerweg hoeft te beschikken dan een mountainbike. En bovendien minder weegt, waardoor de onafgeveerde massa in vergelijking met het gewicht van de berijder relatief gering is.

Om te kijken of het concept opgaat heb ik afgelopen voorjaar een Diverge STR meegenomen naar het Duitse Saarland. Hoewel de naam Saarland behoorlijk lijkt op het welbekende Sauerland, is het iets totaal anders. Het Saarland grenst aan Frankrijk en Luxemburg en is de op één na kleinste deelstaat van Duitsland. Maar klein is in dit geval ook fijn, want het is in dit groene en glooiende gebied heerlijk gravelbiken. En het ligt nog op maar nét iets meer dan vier uur rijden van Nederland. Aanrader dus.

Lichtgewicht carbon frame met kofferbak

Het frame van de Specialized Diverge STR is gemaakt van Fact 11r-carbon, de op één na lichtste carbonconstructie die Specialized in huis heeft. Volgens Specialized weegt het frame 1.100 gram. Merk op: dat is zónder de demper in de bovenbuis. Met 10,2 kilo zit het totaalgewicht van onze testfiets, de Diverge STR Comp, nét aan de verkeerde kant van de tien kilo. Ter vergelijking: het bijna drie keer zo dure S-Works-topmodel doet 8,9 kilo.

In de onderbuis is een bagageluikje aangebracht, zoals je dat ook ziet op een aantal mountainbikes van Specialized. Frame en vork zijn rondom royaal uitgerust met nokjes voor het monteren van bidonhouders en tasjes. In montagepunten voor een spatbord en bagagedrager op de achterbrug is echter niet voorzien. Wie met de Diverge STR wil gaan bikepacken is dus aangewezen op een zadeltas.

Frame en vork bieden volgens Specialized plaats aan banden tot 47 millimeter, maar af fabriek hangt er 42 millimeter breed rubber in de Diverge STR. Framebescherming is ruimschoots voorhanden, zowel op de liggende achtervork als op de onderbuis. De kabels lopen voor de verandering niét door het bovenste balhoofdlager, maar gaan ‘ouderwets’ via een kabelpoort aan de zijkant van de balhoofdbuis het frame in. Het vernieuwen van de kabels is dankzij de interne kabelgoten kinderspel.

Veersysteem

Zoals ik hierboven al aangaf heeft Specializeds Future Shock-vering niet als doel de fiets af te veren, maar uitsluitend de fietser. Volgens Specialized is dat zinvol, aangezien bij gravelfietsen de massa van de fiets relatief gering is in verhouding tot het gewicht van de berijder. Die redenering gaat volgens mij niet volledig op; zoveel zwaarder zijn moderne dubbelgeveerde mountainbikes immers niet. Een ander argument van Specialized, dat een veersysteem zoals je dat op mountainbikes ziet, met gelagerde draaipunten en luchtvering, de complexiteit verhoogt, snijdt wel hout.

Vering op de contactpunten met de rijder is overigens geen mindblowing nieuw idee; ook veel andere fabrikanten van gravelbikes volgen deze weg. De manier waarop Specialized dit idee in de Diverge STR heeft geïmplementeerd is echter wel uniek. Om dat duidelijk te maken begin ik met de Future Shock-achtervering. Wie het absolute naadje van de kous wil weten kan ook het artikel dat collega Jeroen over de Diverge STR en Future Shock schreef er even bijhalen.

Future Shock-achtervering

Op het eerste gezicht lijkt de Future Shock-achtervering ingewikkeld, maar als je beter kijkt is het eigenlijk supersimpel. Het gaat in de basis om een hele lange, tweedelige carbon zadelpen die helemaal onderin in de zitbuis is vastgeklemd. Het bovenste deel is een reguliere carbon zadelpen, de onderste carbon buis wordt door Specialized frame post genoemd. Ik vind die term wat verwarrend, aangezien het onderste deel géén deel uit maakt van het frame, maar juist een mechanische eenheid vormt met de reguliere zadelpen. Ik gebruik daarom liever het begrip ‘onderzadelpen’

Boven de onderzadelpenklem is er in de zitbuis zoveel ruimte, dat de zadelpen ongehinderd naar achteren kan bewegen, tot aan een totale ‘veerweg’ van drie centimeter. Ik zet ‘veerweg’ bewust tussen aanhalingstekens, want de achterwaartse beweging van de zadelpen kan je niet vergeleken met de opwaartse beweging van de achteras bij een dubbelgeveerde mountainbike. Vanwege de grote afstand tussen de onderzadelpenklem en het zadel gaat dat veren overigens tamelijk makkelijk. Om te voorkomen dat de fiets in een wipkip verandert – een notoir probleem bij lange en buigzame carbon zadelpennen – heeft Specialized een demper aangebracht in de bovenbuis.

Demping en souplesse zijn instelbaar

Deze demper houdt de buigende zadelpen in toom. Door middel van een knopje aan het eind van de bovenbuis is de mate van demping in drie standen instelbaar, van weinig tot bijna geheel gesloten. De rebound is eveneens in te stellen, alhoewel je daar een inbussleuteltje voor nodig hebt. Ook de souplesse van de vering is aan te passen. Dat kan door de onderste helft van de tweedelige zadelpen een kwartslag te verdraaien. Doordat dan de oriëntatie van de carbonvezels ten opzichte van de belastingsrichting verandert, wordt de pen stugger. Als dat niet volstaat, dan is het onderste deel van de tweedelige zadelpen te vervangen voor een nog stugger of juist soepeler exemplaar. Iedere Diverge STR-koper krijgt twee ‘onderzadelpennen’ geleverd, elk met z’n eigen stijfheid. In combinatie met de mogelijkheid de onderzadelpen een kwartslag te draaien, beschik je dus over vier stijfheden.

Future Shock-voorvering

Alhoewel de Future Shock-vering aan de voorkant ook uitsluitend de berijder afveert, is het werkingsprincipe compleet anders. Feitelijk gaat het om een verende  stuurpen, waarbij de stuurpen en het daaraan gemonteerde stuur kunnen veren op een in de stuurbuis ondergebrachte spiraalveer. Specialized brengt de spiraalveer in drie hardheden, af fabriek is op framemaat 56 de middelste gemonteerd. De veer levert twee centimeter veerweg, waarbij een hydraulische demper de veerbeweging onder controle houdt. Helaas heeft de Diverge STR Comp niet de Future Shock 3.3, maar de meer eenvoudige 3.2-uitvoering, waarbij het niet mogelijk is de compressiedemping tijdens het fietsen te verstellen.

Geometrie: wel stabiel, niet log

Op een paar millimeter hier en daar na, leunt de geometrie van de Diverge STR sterk op die van de gewone Diverge. Dat wil zeggen dat ook bij de STR-uitvoering nadruk gelegd wordt op stabiliteit. De relatief lange bovenbuis – 570 millimeter bij framemaat 56 – in combinatie met een stuur met een korte reach, zorgt ervoor dat het zwaartepunt centraal in de fiets ligt. Daarnaast is de trapas met 85 millimeter flink lager geplaatst dan bij veel andere gravelbikes, waardoor je ook dieper in de fiets zit. Dat komt de stabiliteit ten goede. Onder andere dankzij de relatief steile balhoofdhoek en de korte achterbrug – respectievelijk 71,25 graden en 429 millimeter in maat 56 – biedt Diverge STR toch een scherp stuurgedrag.

De zitbuishoek van 74 graden lijkt steil. Echter: als je op het zadel plaatsneemt, zakt dit onder je gewicht een beetje naar achteren, zodat de effectieve zitbuishoek richting 73 graden gaat. Specialized adviseert om het zadel enigszins naar voren te schuiven en om de neus een tikkie naar beneden te richten. De balhoofdbuis lijkt met 130 millimeter sportief kort, maar bedenk wel dat de 20 millimeter van de Future Shock-vering plus de rubber afsluitkap daar nog bovenop komen. Tel daar het omhoog gebogen stuur bij op en je snapt dat het stuur comfortabel hoog staat.

Onderdelen

Mix van Shimano GRX 820 en Shimano XT

Terwijl de overige Diverge STR-modellen allemaal draaien op een elektronische 12-speed groep van Sram, moet je het op de Specialied Diverge STR Comp stellen met een mechanisch systeem van concurrent Shimano. Maar dat is eerlijk gezegd helemaal geen straf, tenzij je een batterij-fetish hebt. Specialized heeft namelijk gebruik gemaakt van een combinatie van gravel- en mountainbike-onderdelen uit de catalogus van Shimano. GRX 820 voor de derailleur, de verstellers en het crankstel, XT voor de cassette en de ketting. Zo ontstaat een transmissie met 12 kransen achter, van 10 tot 51 tanden, en een 40-tands voorblad. Subliem. Het hele gebeuren schakelt feilloos en geeft met een versnellingsbandbreedte van 510 procent bij zowel dalen als klimmen geen enkele reden tot klagen.

De gemonteerde Shimano GRX 820-remmen en -remgrepen zijn inmiddels beproefde klassiekers. Je kunt zowel van vanaf de kappen als vanuit de beugels goed bij de remgrepen en de stopkracht en doseerbaarheid zijn prima. Specialized heeft rondom 160 millimeter remschijven gemonteerd. Op de Saarlandse heuvels kom ik er niks aan te kort.

Wielen en banden: DT Swiss en huismerk

Specialized heeft in het frame van de Diverge STR Comp een paar wielen gehangen met velgen van DT Swiss, die gespaakt zijn rond huismerk naven. De wielen zijn niet superlicht, maar lijken stevig zonder al te stug te zijn. De hoogte van de velg bedraagt 25 millimeter, de binnenbreedte 24 millimeter. Niet de grootste breedte in de huidige markt, maar breed genoeg om de 42 millimeter banden mooi te laten vallen. Hier gaat hier om de Tracer Pro van Specializeds huismerk.

Alhoewel in het frame ook 47 millimeter banden passen, kiest Specialized bewust voor een maatje smaller. Ja, brede banden zijn comfortabeler. En ja, brede banden rollen lichter in het terrein. Maar op asfalt hebben smallere banden weer een streepje voor. En omdat de Future Shock-vering een deel van de comforttaken van de banden heeft overgenomen, denkt Specialized met 42 millimeter rubbers een beter compromis te kunnen bereiken. Dat wil zeggen: snel op asfalt, comfortabel offroad.

In het Saarland, met een voortdurende afwisseling van asfalt, gravel en onverharde bos- en veldwegen, gaat deze filosofie beslist op. Als de Diverge STR Comp mijn eigen fiets was, zou ik dus zeker op de Specialized Tracer-banden blijven rijden.

Hoe rijdt-ie?

Future Shock werkt

De eerste meters op de Specialized Diverge STR Comp voelen gelijk goed. De contactpunten zitten voor mij precies op de goede plaats. En, om gelijk maar de belangrijkste vraag te beantwoorden, de Future Shock-achtervering werkt. Door te spelen met de lock-out merk je direct wat het systeem doet. Bij maximale demping, dus met de lock-out geactiveerd, komen oneffenheden harder door. Terwijl mijn lichaam met het systeem ingeschakeld veel meer is geïsoleerd van de ondergrond. Dat gaat overigens ook op voor de vering onder het stuur,

Het is in eerste instantie vreemde gewaarwording, dat comfort. En het is niet dat ik zelf van een knalharde fiets kom… Integendeel, mijn eigen gravelfiets is een Checkpoint. En de Isospeed-zadelpenvering op deze Trek lijkt globaal op de Future Shock-vering, met een zadelpen die eveneens naar achteren kan bewegen. Toch is het gevoel echt anders. Haalt Isospeed alleen de ruwe randjes uit de ondergrond, met Future Shock ervaar ik echte vering. Ik denk dat het de  combinatie is van de superlange zadelpen en de daaraan gekoppelde demper die het verschil maakt. Door de buiging van de carbon zadelpen met een hydraulische demper te temmen, kon Specialized de veerweg ongestraft vergroten.

Ook de Future Shock aan de voorkant doet z’n werk ronduit goed. Zó goed dat het systeem in eerste instantie niet eens opvalt. Daar bedoel ik mee, dat er geen zwaarwegende nadelen aan zitten. Als je er in een klim flink aan trekt en sleurt, geeft het stuur geen krimp. Het is net alsof je op een conventionele, starre gravelbike zit. Maar ondertussen is de voorvering gewoon voor je aan het werk. Oneffenheden in de ondergrond worden onmerkbaar glad gestreken. Hoé glad, dat merk je pas als je weer overstapt op een gravelbike zónder Future Shock-voorvering en alle oneffenheden ineens ongefilterd je handen bereiken.

Meer tractie en controle?

Specialized claimt met de Future Shock-vering ook meer grip en controle te brengen. Daar ben ik eerlijk gezegd niet zo zeker van, met name als het om de achtervering gaat. De Future Shock-achtervering werkt namelijk uitsluitend als je op het zadel zit. Zodra je gaat staan doet het systeem niks meer. Dat is een voordeel als je volle bak een berg op wilt beuken; de fiets geeft dan geen krimp. Maar de consequentie is dat het systeem bij staand afdalen niks bijdraagt een grip en controle. In die zin is het Future Shock-systeem inferieur aan de vering van een mountainbike. Maar dat is niet erg, want de Diverge STR is ook helemaal niet bedoeld als mountainbike. Het is een blijft een gravelbike. En in die hoedanigheid is het de meest comfortabele waarop ik tot nu toe gereden heb.

Nog wel even het puntje controle. Of je nu zit of staat, de Future Shock-vering aan de voorkant van de Diverge STR is in tegenstelling tot de achtervering wél altijd actief. Helaas zijn de afdalingen in het Saarland niet lang genoeg om het echt te kunnen ervaren, maar ik kan me voorstellen dat de Future Shock onder de stuurpen in lange afdalingen met een ruwe ondergrond – denk aan ellenlange alpiene schotterpfade – de handen, armen en schouders langer fris houdt. Ik denk meer nog dan bredere banden dat zouden doen. En wie langer fris blijft, heeft meer controle. Maar allebei kan natuurlijk ook. Én vering én volumineus rubber. Wie 47 millimeter bandjes omlegt, de breedste die in het frame passen, heeft het beste van twee werelden.

Conclusie

Wie z’n fietsen puur op basis van het uiterlijk kiest, zal de Specialized Diverge STR waarschijnlijk laten staan. Tenminste, dat zou ík doen. Want als je het mij op de man af vraagt wat ik van het uiterlijk vind, dan zou ik zeggen dat ik de Diverge STR er niet vindt uitzien. Het lijkt toch alsof er iets geamputeerd is. Maar gelukkig kies ik mijn fietsen niet op het uiterlijk, maar om hoe ze rijden. En als het dáár om gaat ben ik zeer positief over de Diverge STR. Niet alleen doet de Future Shock-vering precies wat Specialized belooft – het leveren van een ‘smooth ride‘ – maar ook de rest van de fiets overtuigt volledig. Let wel: binnen het beoogde toepassingsgebied, want ondanks z’n vering is de Diverge STR geen mountainbike. Bij lange na niet.

“Niet alleen doet de Future Shock-vering precies wat Specialized belooft – het leveren van een ‘smooth ride’ – maar ook de rest van de Diverge STR weet volledig te overtuigen.”

Dus ja, ik ben enthousiast over de Specialized Diverge STR Comp. Volgt natuurlijk de vraag: zou je ‘m zelf kopen? Dat dan weer niet. Dat heeft niets met de fiets te maken, maar alles met waar ik zelf m’n graveltochten rij: over de Brabantse zand- en gravelpaden. En daar heeft de Future Shock-vering niet zoveel toegevoegde waarde. Dat wil zeggen: ten opzichte van mijn eigen Checkpoint. De Isospeed-zadelpenvering op deze Trek levert weliswaar minder comfort dan de Future Shock-vering, maar voor de relatief gladde en gepolijste routes die ik overwegend rij, is het ruim voldoende. Echter, zou ik vaker in de gelegenheid zijn om wat ruigere buitenlandse gravelroutes te rijden en zou ik op zoek gaan naar een daarbij passende gravelbike, dan zou de Specialized Diverge STR heel hoog op mijn verlanglijstje eindigen.

Specialized Diverge STR Comp 2024 | Prijs, specificaties en geometrie

Onderdelen, gewicht en prijs

Frame	FACT 11r-carbon
Vork	FACT-carbon
Achterderailleur	Shimano GRX 820, 12-speed
Schakelaar	Shimano GRX 820, 12-speed
Crankset	Shimano GRX 820, 40t, 172,5 mm
Cassette	Shimano XT M8100, 12-speed, 10-51t
Ketting	Shimano XT M8100
Remmen	Shimano GRX 820
Remschijven	Shimano RT-CL800, 160/160 mm (v/a)
Velgen	DT Swiss G540, 25 mm hoog, 24 mm breed (intern)
Wielnaven	Specialized
Banden	Tracer Pro 2BR, 700×42
Stuur	Specialized Hover, 420 mm breed
Stuurpen	Future Stem, 90 mm
Zadel	Body Geometry Power Sport
Zadelpen	S-Works FACT-carbon, Ø 27,2 mm
Gewicht	10,2 kg (framemaat 56)
Prijs	€ 5.000,00
Garantie	Levenslange op het frame
Extra	Twee jaar garantie voor tweede eigenaar (vanaf de datum van aankoop door de oorspronkelijke koper)

Geometrie

Website fabrikant: specialized.com