Test | Sram Eagle 90 Transmission: superscherp schakelen zonder batterijen

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Sram Eagle 90 Mechanical Transmission

Zonder batterijen

De meeste bikers in mijn omgeving zijn enthousiast over de draadloze elektrische schakelsystemen van Sram. Maar of het nou om de oude AXS-systemen gaat of om het nieuwere AXS Transmission, ik ben nooit volledig van overtuigd geraakt van elektronisch schakelen. Niet dat Sram AXS niet werkt. Integendeel, het werkt top! Maar ik hou niet van batterijen op mijn bike. Want batterijen raken leeg en dat gebeurt bij mij gek genoeg altijd op een moment dat ik daar helemaal niet op zit te wachten. Daarnaast vind ik het afstandelijke gevoel dat inherent is aan elektrische schakelsystemen gewoon niet prettig. Ik prefereer een kabel tussen m’n duim en m’n derailleur, zodat ik precies kan voelen wat er achter me gebeurt. En dan is er nog de obligatoire app, die je nodig hebt om het systeem naar je eigen voorkeuren in te stellen.

Je snapt dus dat ik plezierig verrast ben als Sram een doos op de redactie laat bezorgen met daarin een Transmission-groep zónder batterijen: Eagle 90 Mechanical Transmission. Een groep met dezelfde full-mount-technologie, dezelfde T-type-kettingen en dezelfde cassettes als bij de elektrische Transmission-groepen, maar dan met mechanische bediening. Lees: met een staalkabeltje tussen de schakelaar en de derailleur. Spannend!

Snelle montage

Waarschijnlijk zullen de meeste mountainbikers pas met Eagle 90 kennismaken als ze een nieuwe bike kopen waar deze groep af fabriek al op zit. Maar mocht je na het lezen van deze test de behoefte voelen om direct een order te plaatsen, dan kan ik je melden dat het monteren van de groep redelijk simpel is. Echter, omdat de montage geheel anders verloopt dan je gewend bent, is het niet onpraktisch de online handleiding erbij te houden. Die gidst je stap voor stap door het proces. De juiste de kettinglengte is cruciaal. Daarom heeft Sram in z’n online chain-checker van nagenoeg iedere mountainbike met UHD-derailleurmontage de passende kettinglengte vermeld.

Net als bij de elektrische Transmission-systemen gebruik je voor het instellen van de positie van de derailleur – afhankelijk van je frame – de zesde of zevende krans. Maar als extra instelhulp is in de parallellogram een gat aangebracht, waarin je afhankelijk van de gekozen instelkrans een 4 of 5 millimeter inbussleutel kunt steken. Zo fixeer je de derailleur in de juiste instelversnelling. Vervolgens neem je de inbus uit en laat je de derailleur terugzakken naar z’n startpositie aan de rechterkant van de cassette. Pas dán zet je de versnellingskabel vast. In principe werkt het hele spul vanaf dat moment al goed, maar je kunt door middel van het stelwieltje op de schakelaar de kabelspanning aanpassen om het schakelen te finetunen.

Hoe rijdt Sram Eagle 90 Mechanical Transmission?

Dezelfde voor en nadelen

We hebben al veel geschreven over wat Sram Eagle Transmission anders maakt dan conventionele derailleursystemen. De positieve aspecten, maar zéker ook de negatieve. Je kunt positief en negatief feitelijk uitsplitsen in twee simpele punten. Positief: subliem schakelen onder last. Zélfs met een zware e-mountainbike op een supersteile helling verplaatst de ketting zich feilloos naar een lichtere versnelling. Niet één keer, maar altijd. En dat is fijn.

Negatief: de relatieve traagheid die inherent is aan het Transmission-systeem. Die traagheid – of beter: minder hoge schakelsnelheid – wordt veroorzaakt doordat de cassette zodanig is vormgegeven, dat de ketting pas van krans kan wisselen als de positie ten opzicht van de stijghulpen optimaal is. In de praktijk komt dat erop neer, dat na een schakelinstructie niét altijd direct een schakelactie volgt. En al helemaal niet als je twee kransjes in één keer wilt opschakelen.

Maar toch anders

Is de mechanische Sram Eagle 90 Transmission op die punten anders? Het zou makkelijk zijn om te zeggen dat Eagle 90 Transmission ondanks het ontbreken van een elektronische aansturing niét anders. En grotendeels ís dat ook zo. Want de schakelkwaliteiten zijn namelijk net zo goed. Allereerst het opschakelen naar een lichtere versnelling. Hoé steil de helling ook is, de ketting verplaatst zich stoïcijns naar een grotere krans. Ook het schakelen naar een kleinere kans gaat supersmeuïg. In tegenstelling tot sommige andere mechanische versnellingssystemen, valt de ketting niet met een schokje op de naastgelegen, kleinere krans, maar glijdt hij er stil en soepel op.

Tot zover dus geen verschil met de elektronische Transmission-pendanten. Logisch, want Sram gebruikt voor Eagle 90 Transmission dezelfde cassette en ketting die je ook in de elektronische GX Eagle Transmission-groep vindt. Maar desondanks is Eagle 90 Transmission tóch anders. En dan doel ik niet op het schakelgevoel bij de rechterhand – daar kom ik hieronder nog op terug – maar op de schakelsnelheid. Want het afschakelen, dus naar een zwaardere versnelling, gaat bij het mechanische Eagle 90 Transmission snéller dan bij z’n stalgenoten op batterijtjes. Ja, dat klinkt raar en ik heb er eerlijk gezegd geen verklaring voor. Maar bij een-op-een vergelijkingen tussen Eagle 90 Transmission en AXS Transmission trekken we telkens unaniem weer dezelfde conclusie: het afschakelen gaat bij de mechanische groep sneller.

En de nieuwe schakelaar?

Bij de nieuwe groep komt ook een nieuwe shifter. Het uiterlijk is compleet anders dan je van Sram gewend bent. Minder mooi? Als je het mij vraagt wel, want het is nogal een knoepert. Daarnaast is de hendel voor het schakelen naar een groter kettingblad een stuk langer geworden. En de slag korter. Je kunt twee kransen in één beweging opschakelen. Afschakelen, dus naar een zwaarder verzet, kan maar met één krans per klik. Beide beperkingen vloeien voort uit de fundamentele ontwerpkeuze van Sram die de basis vormt van alle Transmission-systemen: de ketting kan uitsluitend schakelen in de zones op de cassette waar goed ingrijpen in de volgende krans kan worden gegarandeerd.

Hoe pakt dat in de praktijk uit? De grote opschakelhendel werkt prettig licht, maar laat aan terugkoppeling niets te wensen over, met een duidelijke klik als de schakelaar aan het eind van een enkele of een dubbele slag is. De slagen zijn kort, ongeveer een centimeter als je één krans lichter schakelt en twee centimeter als je twee kransen in een keer wilt opschakelen. Voor het kleinere afschakelhendeltje geldt hetzelfde: ook hier een prettig licht gevoel zonder dat dit ten koste gaat van de duidelijkheid.

Nog even terug naar die dubbele schakelslag. Dat is een nogal apart ervaring. Want terwijl je duim al lang en breed klaar is, is er op de derailleur achter je nog van alles aan de hand. Aangezien de ketting uitsluitend en alleen in de voorgeschreven schakelzones van krans kan wisselen, doorloopt de ketting namelijk twee complete schakelcycli. Eerst naar de naastliggende krans en vervolgens naar de tweede. Bij een dubbele schakelslag – dus twee verzetten in één keer – slaat de ketting dus nadrukkelijk géén kransen over. Razendsnel? Niet echt. Bedrijfszeker en effectief? Dat zéker!

Is geringere opschakelsnelheid een probleem?

De hele discussie over de schakelsnelheid van Sram Transmission in het algemeen en Sram Eagle 90 in het bijzonder, is natuurlijk alleen maar relevant als die relatieve traagheid ook een nadeel is. En eerlijk gezegd vind ik deze karakteristiek totaal niet problematisch. Dat komt door het feit dat een eenmaal ingezette schakelactie áltijd zit. En dat je voor de duur van die schakelactie áltijd maximaal vermogen kunt blijven leveren. Dat de ketting er enigszins de tijd voor neemt om zich naar een hoger gelegen krans te begeven, doet er daarom wat mij betreft eigenlijk niet toe.

Echter, wel met een nuancering. Want hoe sneller het achterwiel draait én hoe hoger de kettingspanning, hoe sneller en accurater Sram Eagle 90 schakelt. Omgekeerd betekent dat, dat je bij een heel lage snelheid langzamer schakelt, tot je op een punt komt dat je eigenlijk té langzaam rolt. En dan kan Sram Eagle 90, net als de elektronische Transmission-systemen, wel degelijk falen. Kán, want ik spreek niet uit eigen ervaring. Zolang je goed anticipeert en zoveel mogelijk een passend verzet kiest, is de kans dat het mis gaat in mijn ogen verwaarloosbaar klein.

Conclusie

Er zijn als het gaat om Sram Eagle 90 eigenlijk twee zaken die me verrassen. De eerste is dat Sram überhaupt een mechanisch Transmission-systeem op de markt heeft weten te brengen. Vanwege de grote rol die elektronica speelt bij de Eagle AXS Transmission-systemen, had ik niet verwacht dat dezelfde technologie ook zou werken zónder batterijen, elektromotortjes en algoritmes. Want dat is de tweede verrassing: dat Sram Eagle 90 zo goed werkt. Sommige door elektronica aangestuurde zaken die AXS Transmission kenmerken – zoals de multishift-modus – ontbreken op de mechanische pendant. Maar verder zijn het gevoel en de precisie van de mechanische groep verbazingwekkend in overeenstemming met die van z’n elektronische evenknieën.

Gelijk maar zo’n groepje bestellen? Dat kan je doen, maar het is geen noodzaak. Want ja, Sram Eagle 90 werkt supergoed. Maar ook: Sram Eagle 90 lost een probleem op, dat in het vlakke Nederland niet zo speelt. Schakelen onder last is op onze polderparkoersen nou eenmaal niet zo’n ding en conventionele schakelsystemen volstaan daardoor ook. Aan de andere kant; het Sram Eagle 90-gebeuren op mijn Lapierre is in de plaats gekomen van een mechanische Sram GX-groep. En ik twijfel er ernstig aan of ik dat oude spul ooit nog ga terugzetten. Want het is toch wel erg fijn om een schakelsysteem te hebben dat het altijd doet en dat nooit bijgesteld hoeft te worden.