Test | Trek Procaliber 9.7 Gen 3: Geen Isospeed, wel Isobow

Tekst: Arjo Vos // Foto’s: Arjan Kruik

Met speciale dank aan de Belgische Oostkantons voor hun gastvrijheid.

Procaliber 9.7 Gen 3: evolutie of revolutie?

Hoe begin je aan een fietstest? Gewoon zonder voorkennis gaan rijden en dan maar zien wat dat oplevert? Of eerst kijken naar wat de fabrikant met een bepaald model voor ogen heeft en vervolgens de rijervaring daarnaast leggen? Alhoewel voor beide benaderingen wel wat valt te zeggen, neig ik toch het meest naar de laatste. Daarom nu eerst even de tekst waarmee Trek op z’n website de nieuwe Procaliber presenteert: “De Procaliber is een baanbrekende crosscountry-machine die de efficiëntie van een klassieke hardtail combineert met een veelzijdige geometrie. Het resultaat is een fiets die popelt om vanaf de startlijn te demarreren en de bergen op te stuiven. De Procaliber is een xc-mountainbike die de snelheid en het vermogen levert om zowel tijdens shorttrack-races als marathons vooraan in het peloton te rijden. Bovendien is hij geschikt voor Worldcup-rijders én beginnende mountainbikers.”

Van de drie beschikbare uitvoeringen van de nieuwe Procaliber – door Trek aangeduid met de toevoeging ‘Gen 3’ – heb ik de afgelopen maanden kunnen rondrijden op het duurste model, de Procaliber 9.7. Ik heb er niet alleen in Nederland mee gereden, maar ben ook de grens overgestoken naar de Belgische Eifel, waar de mountainbikepaden veel veeleisender zijn dan onze eigen gladgestreken polderparkoersen. Zo heb ik me een goed beeld kunnen vormen van de rijeigenschappen en kwaliteiten van de derde generatie Procaliber. Wat voor beeld dat is? Het korte antwoord is dat Trek in de bovenstaande reclametekst verrassend genoeg nauwelijks overdrijft. Het lange antwoord vind je hieronder.

Frame

Van Isospeed naar Isobow

Het frame van de Procaliber Gen 3 is gemaakt van OCLV Mountain-carbon. De afkorting staat voor optimum compaction low void-carbon. Of anders gezegd: voor carbon met zo min mogelijk hars tussen de afzonderlijke vezels, de heilige graal bij het werken met carbon. De toevoeging mountain geeft aan dat een vezeltype is gebruikt dat beter is bestand tegen puntbelasting dan de carbon vezels op Treks wegfietsen. In maat M weegt het frame 1.135 gram. Ondanks de lange afkorting is dat niet heel erg licht; menig modern hardtail-frame zit op minder dan een kilo.

Desondanks weegt de Procaliber Gen 3 mínder dan z’n voorganger, zo’n 150 gram bij framemaat M, aldus Trek. Het grootste deel van deze gewichtsbesparing komt op het conto van een nieuw comfortsysteem: Isobow. Ja, je ziet het goed, dit systeem stelt het zónder het prominent aanwezige kogellager op de verbinding van zitbuis en bovenbuis, waarop bij Ispospeed letterlijk en figuurlijk alles draait. In plaats daarvan loopt bij de nieuwe Procaliber een extreem dunne staande achtervork door tot voorbíj de zitbuis. Volgens Trek fungeert deze constructie als een bladveer die een achterwaartse buiging van de zadelpen mogelijk maakt. Als dat wat abstract klinkt, lees dan het artikel dat collega Jeroen over de introductie van de Procaliber Gen 3 schreef even. Daarin staat een animatie die duidelijk laat zien hoe Isobow werkt.

Verrassend: Trek claimt niét dat Isobow net zo goed werkt als Isospeed. De Amerikaanse constructeur geeft aan dat het comfort dat Isobow kan genereren op tachtig procent ligt van het niveau dat Ispospeed weet te bereiken. Of anders gezegd: met Isobow lever je twintig procent comfort in ten gunste van 150 gram gewichtsvoordeel en – voor zover dat relevant is – een veel eenvoudigere, volledig onderhoudsvrije constructie.

Goede afwerking, doordachte detaillering

Het is 2024 en dus lopen ook bij de nieuwe Procaliber de kabels door het bovenste balhoofdlager naar binnen, toch? Nee, toch niet! Trek doet namelijk niet mee aan die trend en voert de kabels ‘gewoon’ via onopvallende openingen in de balhoofdbuis het frame in. Fraai en functioneel. Dat laatste geldt ook voor de framebeschermers die Trek royaal op alle relevante plekken heeft aangebracht. Hier kunnen veel andere fabrikanten nog een puntje aan zuigen. Een ander heugelijk feit is juist de afwezigheid van een onderdeel: de knockblock. Deze onbeminde stuuruitslagbegrenzer in de balhoofdbuis is verdwenen. Kan ook prima, want doordat de bovenbuis zo laag staat loop je niet langer het risico dat de shifters of remhendels bij een valpartij een gat in de bovenbuis slaan.

Tot slot het puntje banden: het frame heeft geen enkel probleem met banden tot 2.4 inch breed. Sterker: dat is de maat die Trek af fabriek op alle uitvoeringen van de Procaliber Gen 3 monteert. En zélfs met zulke breed rubber is er rondom nog volop vrije ruimte. Bang voor blubber? Met deze hardtail is die angst ongegrond.

Geometrie en zitpositie

Langer, luier en lager

Ook bij Trek krijgen nieuwe xc-bikes de langer-luier-en-lager-behandeling. De carbon Procaliber volgt qua geometrie de aluminium versie die Trek vorig jaar introduceerde. Oftewel: ten opzichte van de oude carbon Procaliber een luiere balhoofdbuishoek, een ruimere reach en een langere wielbasis. In de maat M gaan deze respectievelijk van van 69 graden naar van 67 graden en van 420 millimeter naar 430 millimeter. Die luiere balhoofdbuis resulteert in een toename van de wielbasis: van 1.100 millimeter naar 1.135 millimeter. De zitbuis staat op 74,5 graden, wat een halve graad meer rechtop is.

De balhoofdbuis is net zo lang gebleven. Of beter, net zo kort: 90 millimeter. Maar omdat de nieuwe Procaliber maar liefst 120 millimeter veerweg meekrijgt, is de stack toch hoger: van 600 millimeter 614 millimeter. De lengte van de liggende achtervork is met 430 millimeter onveranderd. Opvallend: binnen de maatreeks groeit de liggende achtervork nu mee. Maat S en M hebben een liggende achtervork van 430 millimeter, de ML en de L komen op 435 millimeter en de XL heeft 440 millimeter.

Gaat je huidige hardtail alweer een klein decennium mee, dan lijken sommige maten van de nieuwe Procaliber tamelijk radicaal. Maar naar de huidige maatstaven valt dat reuze mee. Ja, de Procaliber Gen 3 is qua geometrie absoluut modern. Maar grensverleggend, zoals bijvoorbeeld de de Rose PDQ waarmee ik nog niet zo lang geleden nog reed, is de nieuwe Procaliber niet. Gelukkig niet, zeg ik er gelijk bij, want ondanks dat die radicale Rose ook in Nederland heerlijk rijdt, merk ik toch dat z’n progressieve maten een afschrikwekkend effect hebben op de gemiddelde Nederlandse bosbeuker.

Maatkeuze

Trek biedt de Procaliber Gen 3 aan in vijf maten, van S tot en met XL. De maat M van de testfiets is gekozen op basis van het maatadvies op de website van Trek. Met mijn 170 centimeter is die maat preciés goed. De zit is sportief, maar zonder het gevoel op een strekbank te zitten. Vanwege de omlaag gebogen stuurpen en de korte balhoofdbuis komt het stuur zonder vulringen onder de stuurpen weghaal naar mijn smaak wat té laag te staan. Ik kan stevig doorrijden, al zeg ik het zelf, ben maar geen twintig meer. Uiteindelijk ben ik daarom uitgekomen op zo’n twee centimeter aan spacers onder het stuur. Niet mooi, maar wel een prettig compromis tussen efficiënt gas geven, controle in lastige secties en het sparen van m’n rug en nek.

Onderdelen en afmontage

Voorkvork: middenklasse Rockshox SID

Trek heeft de basisuitvoering van de Rockshox Sid 35 120 in de Procaliber gehangen. De gebruikte rush-demper is eenvoudiger en vooral ook zwaarder dan de raceday-demper op het topmodel. Dat meergewicht geldt, onder andere vanwege de minder intensief bewerkte kroon, overigens ook voor de vork als geheel. De Sid 35 is verkrijgbaar vanaf het stuur verstelbare compressiedemping in twee óf in drie standen. Gelukkig kiest Trek niet voor de laatste optie. Voor mij zijn twee standen namelijk genoeg; open als het kan, dicht als het nodig is. Een derde stand daartussen geeft in mijn ogen alleen maar verwarring. Ondanks dat het hier de goedkoopste Sid betreft, is het qua rijeigenschappen geenszins behelpen: de vork pakt oneffenheden goed op, reageert gevoelig op wortels en kuilen en geeft aan het eind van de slag voldoende tegendruk.

Transmissie: GX Eagle AXS Transmission

Op de Procaliber 9.7 Gen 3 zit Srams GX Eagle AXS Transmission. Collega Jeroen was daar afgelopen zomer niet onverdeeld enthousiast over. Hij miste “de verbinding met wat er achteraan aan de fiets gebeurt”, zo schrijft hij in zijn testverslag. Ik begrijp wat hij daarmee bedoelt, maar ik ervaar dat niet als een nadeel. Ja, de interactie tussen de input van de rijder en de reactie daarop van het systeem is minder direct. Maar de schakelacties verlopen echt ongeëvenaard precies. Zeker het vermogen van Transmission om onder zware belasting soepel en stil op te schakelen is indrukwekkend. Wel iets om rekening mee te houden: de batterij die de Transmission-derailleur aandrijft is eerder leeg is dan die van de reguliere Sram AXS-derailleur op mijn eigen bike. Het kan daarom geen kwaad om altijd een extra batterijtje bij je te steken. Beter mee verlegen dan om verlegen.

Remmen: doseren top, stopkracht flop

De hydraulische remmen komen eveneens bij Sram vandaan: Levels in de Stealth Bronze-uitvoering. Dat stealth in de modelnaam staat voor de kabelrichting: niet van het stuur áf gericht, maar juist naar het stuur toe. Dat moet in combinatie met een geïntegreerde kabeldoorvoer een strakkere cockpit opleveren, maar eerlijk gezegd is eerder het omgekeerde het geval: de voorremkabel toucheert het peperdure carbon stuur. Los van de twijfelachtige optiek blinken de Levels ook niet uit in remkracht en ausdauer. Voor gebruik in de Dutch Mountains is dat geen probleem, maar wie z’n bike regelmatig over de grens uitlaat moet er wel rekening mee houden.

Roterende massa: lichte wielen met relatief trage rubbers

Trek hangt in het frame van de Procaliber 9.7 een set Kovee Elite 30’s van huismerk Bontrager. Met 1.585 gram niet de lichtste carbon wielset van dit Amerikaanse merk, maar als het gaat om betrouwbaarheid en sterkte zit je beslist goed. Bovendien hebben ze een royale binnenbreedte van 29 millimeter, waardoor de 2.4 inch brede Scorpions van Pirelli mooi vallen. Merk op: de productiemodellen van de Procaliber 9.7 staan niet op Pirelli’s, maar op Sainte-Anne’s van Bontrager. Gelukkig, zeg ik er gelijk bij, want ondanks dat geel een supersnelle kleur is, zijn de crosscountry-sloffen van Pirelli veel minder snel dan je op basis van het minimalistische profiel zou verwachten. De rubbers op mijn eigen bike, een combinatie van Schwalbe’s Thunder Burt en Racing Ray, gaan écht vlotter vooruit.

Hoe rijdt de Trek Procaliber 9.7 Gen 3?

Brabantse Wal

Ik heb de Trek Procaliber voornamelijk gereden op de Brabantse Wal en omstreken, met een mix van rechte oldskool-routes en slingerende singletracks. Wie bang is dat de derde generatie Procaliber vanwege z’n gemoderniseerde geometrie minder geschikt is geworden voor dit soort typisch Nederlandse omstandigheden, kan opgelucht ademhalen. Ouderwets rechte secties met haakse bochten zijn geen probleem. Je hoeft aan het eind van zo’n bocht maar te denken aan accelereren en de lichtvoetige Trek schiet al vooruit. En sturen doet-ie op de vierkante centimeter.

De bochtenbarrage op singletrackroute van Huijbergen is helemaal een feest. Links, rechts, links en dan volle bak een bult op. Het gewicht is mooi over beide wielen verdeeld en van onder- of overstuur is geen sprake. Met chirurgische precisie volgt de Procaliber de ingezette lijn, waarbij de voorvork het voorwiel als de neus van een bloedhond aan de grond houdt. Hier is de nieuwe Procaliber, ondanks z’n luiere balhoofdbuishoek en langere voorvork, dus nog steeds helemaal op z’n plaats.

Het comfort dat de nieuwe Isobow-constructie levert is wel een dingetje. Helaas was het niet mogelijk de oude en de nieuwe Procaliber een-op-een met elkaar te vergelijken. Ik moet het dus doen met m’n herinnering aan eerdere ritten op de Procaliber van de tweede generatie. Desondanks heb ik sterk de indruk dat die oude Procaliber comfortabeler is. Niet dat de nieuwe Procaliber óncomfortabel is. In tegendeel, zolang je in het zadel blijft, voelt de Procaliber Gen 3 duidelijk minder hard aan dan de gemiddelde carbon hardtail. In dat opzicht doet de Isobow wat het moet doen. Het voor een hardtail baanbrekende comfort dat Trek met het Isospeed-systeem wist te bieden ontbreekt echter. Aan de andere kant: van een wippende zadelpen, een probleem waarvan de Procaliber-met-Isospeed bij een hoge trapfrequentie last kon hebben, is bij de nieuwe Procaliber geen sprake.

Belgische Eifel

In de Belgische Eifel, waar ik ook drie dagen met de Procaliber doorbreng, valt hetzelfde op: als het gaat om comfort heeft Isobow zeker toegevoegde waarde, maar het niveau van het Isospeed wordt niet bereikt. Of dat erg is? Dat hangt van je verwachtingen af. Ondanks dat Isobow mínder comfort weet te genereren dan Isospeed, is de Procaliber Gen 3 absoluut comfortabeler dan de doorsnee carbon hardtail.

Ook beter dan gemiddeld is de controle die de nieuwe Procaliber biedt als de paadjes steiler en technische worden. Ik kwalificeer mijzelf absoluut niet als een trailtijger. Integendeel. Maar juist daardoor valt op dat de Procaliber van de derde generatie heel veel vertrouwen biedt. In lastige afdalingen plaatsen de lange reach en de luie balhoofdbuishoek m’n zwaartepunt comfortabel achter de vooras, waardoor het onaangename gevoel van bijna over de kop gaan achterwege blijft. Sterker: de capabele geometrie, de lange voorvork, de volumineuze banden en zéker ook de dropperpost moedigen me aan om steeds sneller af te dalen. Wat dat betreft is de nieuwe Procaliber duidelijk superieur aan z’n voorganger. Alleen jammer dat de remmen het laten afweten; vanwege hun matige stopkracht moet ik telkens eerder en harder in de remhendels knijpen dan strikt genomen noodzakelijk zou moeten zijn.

Conclusie

Is vernieuwing altijd vooruitgang? In het geval van de Trek Procaliber Gen 3 hangt het er sterk van af waar je je prioriteiten legt. De geometrie van de nieuwste Procaliber is veel capabeler, met dank ook aan de voorvork met 120 millimeter veerweg. Daarnaast is het frame iets lichter. Dat eerste – die geometrie en voorvork – is veel belangrijker voor het rijgevoel dan het lagere gewicht.

Sterker: de 150 gram die Trek heeft weten te besparen door het relatief complexe Isospeed-systeem overboord te gooien ten faveure van de lichtere en veel eenvoudigere Isobow-constructie, vinden gewichtsfetisjisten niet terug in de complete fiets. Ondanks dat onze testfiets bovenaan de prijslijst staat, is Trek namelijk niet tot het gaatje gegaan om ‘m zo licht mogelijk te maken. Logisch, want met 4.499 euro is de testfiets al duur genoeg. Maar met onder andere lichtere wielen en een lichtere voorvork zou je deze carbon hardtail makkelijk onder de tien kilo kunnen brengen. En dat is toch wat wedstrijdrijders willen.

Helaas was het niet mogelijk de Procaliber met Ispospeed en de nieuwe variant met Isobow een-op-een met elkaar te vergelijken. Desondanks heb ik sterk de indruk dat die oude Procaliber comfortabeler is. Niet dat de nieuwe Procaliber óncomfortabel is. Integendeel; zolang je op het zadel blijft zitten is de Procaliber Gen 3 onmiskenbaar minder hard dan een gewone carbon hardtail. In die zin doet Isobow wat het moet doen. Maar de voor een hardtail grensverleggende comfortbeleving die Trek met het Isospeed-systeem wist te realiseren, blijft bij de Isobow-constructie achterwege.

“Het frame van de Trek Procaliber Gen 3 is veel capabeler dan dat van z’n voorganger en bovendien iets lichter. Maar de voor een hardtail grensverleggende comfortbeleving die Trek met het Isospeed-systeem wist te realiseren, blijft bij de Isobow-constructie achterwege.”

Terug naar het begin van deze conclusie: is de nieuwe Procaliber beter dan z’n voorganger? Ik denk dat dit een term is die in een context als deze niet past. De derde generatie van de Trek Procaliber is gewoon een andere bike. Niet per se sneller, zeker ook niet comfortabeler, maar beslist veel meer capabel en veelzijdig. Zoals-ie uit de winkel komt is de Procaliber Gen 3 op de snelle Nederlandse slingerroutes als een vis in het water. En neem je ‘m mee naar het buitenland, dan zal je er versteld van staan wat deze carbon hardtail allemaal aankan. Al helemaal als je de moeite neemt om een paar grovere banden te monteren en eventueel een hoger en breder stuur. Trailhardtail? Dat is overdreven. Maar het komt dan in de buurt.

Procaliber 9.7 Gen 3 | Prijs, specificaties en geometrie

Onderdelen, gewicht en prijs

Frame	OCLV Mountain-carbon
Vork	Rockshox Sid met Rush RL-demper, 120 mm veerweg
Achterderailleur	Sram GX Eagle AXS Transmission, 12-speed
Schakelaar	Sram AXS Pod Controller, 12-speed
Crankset	Sram GX Eagle Transmission, 170 mm, 34t
Cassette	Sram XS-1275, 10/52t
Ketting	Sram GX Eagle Transmission
Remmen	Sram Level Bronze
Remschijven (v/a)	Sram Centerline, 180/160 mm
Wielen	Bontrager Kovee Elite 30, carbon, 24 spaken
Voorband	Bontrager Sainte-Anne RSL XR, Dual Compound, 29 x 2.4″
Achterband	Bontrager Sainte-Anne RSL XR, Dual Compound, 29 x 2.4″
Stuur	Bontrager RSL, 750 mm breed
Stuurpen	Bontrager RSL, 75 mm lang
Zadel	Bontrager Verse Short Elite, 145 mm breed
Zadelpen	Bontrager Line Dropper, Ø 31,6 mm, 150 mm verstelbereik
Gewicht	10,49 kg (framemaat M)
Prijs	€ 4.499,00
Garantie	Levenslange garantie op frame voor eerste eigenaar, drie jaar voor opvolgende eigenaren

Geometrie

Website fabrikant: trekbikes.com