Test | Verbrande remschijven op je gravelbike? Ga voor grotere!

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Gravelbiken in de Alpen? De achterste remschijf is de achilleshiel

De schijfremmen van gravelbikes die voor een test of een reisreportage zijn meegeweest naar de Alpen hebben na afloop vrijwel altijd een onderhoudsbeurt nodig. Niet alleen vanwege de versleten remblokjes, maar ook omdat vaak de remschijven zelf aan het eind van hun Latijn zijn. Met name opvallend: de schroeisporen op de achterste schijven, een teken dat ze heter zijn geworden dan goed voor ze is. Voor de goede orde: het gaat hier om remschijven met een diameter van 160 millimeter, min of meer de standaard disc-maat voor gravelbikes. Zeker, schijven met een diameter van 180 millimeter worden door sommige fabrikanten ook toegepast. Maar zeer zelden en dan nog uitsluitend bij het voorwiel.

Groot remt beter dan klein

Dat zet me aan het denken. Immers: vrijwel alle mountainbikes hebben inmiddels vooraan een 180 millimeter remschijf of groter. En als het bikes zijn die expliciet bedoeld zijn voor gebruik in de bergen, dan zit er aan de achterkant eveneens een remschijf van minstens 180 millimeter. Daar zijn meerdere redenen voor. De meest voor de hand liggende is dat grote remschijven beter remmen dan kleine. Het verschil in remkracht tussen een remschijf van 180 millimeter en eentje van 160 millimeter is zo’n tien procent. Heb je geen behoefte aan meer pure stopkracht? Bedenk dan dat je met grotere remschijven ook minder hard in de remhendels hoeft te knijpen om dezelfde stopkracht te genereren als met kleine remschijven.

Naast pure remkracht hebben grotere remschijven bovendien nog een andere belangrijke troef achter de hand: een betere warmteafvoer. Een essentieel punt, want remmen is niets anders dan het omzetten van snelheid in warmte. En vanwege de grotere hoeveelheid materiaal kan een grotere remschijf nou eenmaal meer warmte absorberen en afvoeren dan een kleine. Lang verhaal kort: hoe groter de remschijf, hoe later het punt bereikt waarop de remschijf te heet wordt en de rem kracht begint te verliezen.

Tot slot het punt slijtage: een grotere schijf gaat langer mee dan een kleinere. De remblokjes leggen er grotere afstand over de schijf af voordat ze weer bij het beginpunt zijn zijn. Dat alles brengt me op de vraag, waarom zou je in de Alpen op een gravelbike geen remschijven met een diameter van 180 millimeter gebruiken?

Rondom grotere remschijven

Mijn gravelbike, een Conway GRV 6.0, is uitgerust met Shimano GRX-remmen met romdom 160 millimeter remschijven, waarvan de achterste na een tweetal Alpentripjes flink is geblakerd. Voor een nieuwe zomerse trip naar de Alpen zou ik daarom op beide wielen graag grotere 180 millimeter remschijven willen hebben. Waarom niet alleen op het voorwiel? Op de momenten dat grip de ondergrond het toelaat vertraag je met de voorrem weliswaar sneller en effectiever, maar zeker op wegen en paden met een ondergrond van losse gravel wordt de achterrem van een gravelbike noodgedwongen vaker en vooral ook langer gebruikt. Als de betere warmteafvoer van een grotere remschijf dus érgens van belang is, dan is het dus wel bij de achterste rem van een gravelbike.

Ombouw naar grotere remschijven is simpel, mits je de juiste adapters hebt. De flatmount-montagepunten op de voorvork en op de liggende achtervork van m’n Conway GRV zijn geconcipieerd voor kleine 140 millimeter remschijven. Omdat je op een gravelbike aan z’n minischijfje helemaal niks hebt, heeft Conway er af fabriek al adapters opgezet om meer bruikbare 160 millimeter remschijven te kunnen monteren. Maar dat betekent dus wel dat ik adapters nodig heb die een afstand overbruggen van 140 millimeter framenokken naar 180 millimeter remschijf.

Op zoek naar adapters

Maar waar vind je zulke adapters? Een rondje googlen levert niet veel op, behalve frustratie. De benodigde adapters blijken namelijk wel te bestaan, maar zijn vanwege de naweeën van de coronacrisis nergens leverbaar. Tot ik op de website mtb-brakepads stuit, die remonderdelen van Cyclotech Components verkoopt. Dit Limburgse bedrijf doet niks anders dan remblokken, remschijven en alles dat daaromheen hangt. Flatmount-adapters van 140 naar 180 millimeter? Hebben ze gewoon op voorraad, zowel voor de voor- als voor de achterrem.

Een order is zo geplaatst: naast de flatmount-adapters bestel ik ook twee 180 millimeter remschijven en een set nieuwe remblokjes. Het monteren van de grotere achterste remschijf plus adapter is appeltje-eitje. Adapters omruilen, schijven wisselen, nieuwe rem blokjes afstellen, klaar. Aan de voorkant heb ik meer tijd nodig. De flatmount-montagepunten op de carbon voorvork van m’n Conway staan een heel klein beetje uit het lood, maar omdat deze onnauwkeurigheid als gevolg van de niet bepaald kleine adapter uitvergroot wordt, krijg ik de 180 millimeter remschijf lastig aanloopvrij. Alleen al wat dat betreft mag 160 millimeter van mij de standaard worden voor gravelbikes, dan heb je minder snel last van dit soort tolerantieproblemen.

180 millimeter beter dan 160 millimeter? Ja!

M’n Conway gaat mee op reportage naar het Noord Italiaanse Lago di Caldaro en het Tiroolse Tannheimer Tal. Alles bij elkaar krijgen we bijna zesduizend hoogtemeters voor onze kiezen, waarvan het merendeel over gravel- en bospaden. Hier is het even van belang mijn gewicht te vermelden: met m’n cameratas op m’n rug kom ik op zo’n 85 kilo. Sebastiaan en Mark zijn ook van de partij tijdens het tripje. De eerste weegt nog geen 65 kilo, de tweede bijna 90. En allebei rijden ze op gravelbikes met 160 millimeter remschijven.

Eerst maar even mijn ervaring met de nieuwe, grotere 180 millimeter remschijven. Na afloop van het weekje gravelen door de Alpen zijn die natuurlijk niet nieuw meer. Maar zelfs de achterste schijf toont geen enkel spoor van oververhitting. Dan de 160 millimeter remschijven op Marks gravelbike: de achterste remschijf heeft het zichtbaar zwaar gehad; het staal van de schijf is helemaal rood uitgeslagen. Bij lichtgewicht Sebastiaan daarentegen is niks aan de hand. Natuurlijk, de gebruikelijke slijtsporen. Maar te heet zijn Sebastiaans remschijven niet geworden. Gewicht speelt dus een grote rol bij het al dan niet heetlopen van remschijven. Hoe zwaarder je bent, hoe meer nut grote remschijven hebben.

Maar ook remtechniek speelt een rol

En dan is er natuurlijk nog de remtechniek. Verkeerd remmen versnelt de slijtage en vergroot de kans op oververhitting. Maar wat is de juiste techniek? In ieder geval niet de achterrem langdurig laten slepen. Dat is namelijk hét recept voor heetlopen. Beter is het om ook de voorrem te gebruiken. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, zeker op gravelwegen. Immers, de grip van een relatief smalle en karige geprofileerde gravelband is niet bepaald geweldig, zeker niet in vergelijking met mountainbikebanden. En dat betekent dat de voorband van een gravelbike de stopkracht van een 180 millimeter remschijf niet altijd goed kwijt kan op de ondergrond; de grens tussen vertragen of wegglijden is kleiner.

Bij de voorrem is goed doseren dus essentieel. Maar dat valt in eerste instantie niet mee. Omdat de stopkracht vanwege de grotere remschijf is toegenomen, hoef ik minder hard in de remhendels te knijpen voor hetzelfde resultaat. Dat betekent dat de grens tussen slippen en blijven rollen iets is verschoven. Op zich geen probleem, na een paar keer remmen weet je waar het omslagpunt ligt. Maar je moet je er vooraf wel even van bewust zijn dat je remmen vanwege de grotere remschijven anders aanvoelen.

Aan de achterkant van de fiets is een slippende band veel minder risicovol. Toch is goed doseren ook hier belangrijk. Doseren én remmen op de juiste momenten. Op een typische alpine haarspeldbochtenafdaling met een ondergrond van gravel is het zaak om op de relatief veilige rechte stukken het teveel aan snelheid kwijt te raken, zodat je in de gevaarlijke, gladde bochten de remmen minder hoeft aan te spreken.

Conclusie

Heb je met 160 millimeter remschijven op je gravelbike in de Alpen niks te zoeken? Dat is overdreven. Zo heeft collega Sebastiaan met zijn vlieggewicht van nog geen 65 kilo geen enkel probleem met die kleine schijfjes. Maar weeg je meer, zoals ik, dan kom je met 160 millimeter remschijven al snel in de gevarenzone, zo is mijn ervaring. Immers: keer op keer stellen onze testers tijdens Alpenritten vast dat met name de achterste remschijf van testgravelbikes oververhit raakt. Het kan dus geen kwaad om rondom grotere remschijven te monteren. Althans, als de fabrikant van je fiets dat toe laat. Controleer dat dus zeker. EN ja, grotere remschijven wegen iets meer (26 gram bij de gebruikte Cyclotech-schijven). Maar daar krijg je meer stopkracht, meer veiligheid en een lange levensduur van je schijven en remblokjes voor terug.

Nawoord

Los van de vraag of je grotere remschijven op je gravelbike zou moeten monteren als je naar de bergen gaat, is het belangrijk vast te stellen dat een gravelbike intrinsiek minder goed remt dan een mountainbike. Dat komt omdat de remklauwen en -blokjes van gravelbikeremmen – dus ook van de op gravelbikes dominante Shimano GRX-remmen – in principe identiek zijn aan die van racefietsremmen. En bij racefietsremmen ligt focus niet op het genereren van zoveel mogelijk stopkracht, maar op een zo laag mogelijk gewicht. Dat is jammer voor gravelbikers die naar de bergen willen, want hoe kleiner de remklauw en de remblokjes, hoe slechter de prestaties. Niet alleen als het gaat om pure remkracht, maar vooral ook op het vlak van warmteregulering. Oftewel: óók met 180 millimeter remschijven remt een gravelbike nog steeds niet zo goed als een mountainbike met remschijven van dezelfde grootte.