Licht uit, spot aan! – Your guide through the night

Gedurende de wintermaanden wil je tijdens je drukke werkweek ook nog wel eens op de fiets stappen, alleen het gebrek aan daglicht steekt daar vaak een stokje voor. Goede verlichting kan dan het verschil maken tussen plezier van een effectieve avondtraining of frustratie omdat je geen f…, euh obstakel ziet en daarom geen tempo kunt maken of last krijgt van je ogen van het voortdurend turen. En als die donkere wintermaanden voorbij zijn, dan staan de 24-uurs wedstrijden weer voor de deur. Ook daar is goede verlichting een must, je eigen energie heb je immers nodig om te fietsen, niet om in het duister te tasten…

Goede verlichting is dus essentieel, maar voor een duurtraining van 2+ uur op de weg of een flinke singletrack-rijke avondrit van 60 minuten is de term ‘goede verlichting’ anders uit te leggen. Hoeveel licht heb je eigenlijk nodig in het bos? En op de weg? En heb je dan een zelfde soort verlichting nodig? In dit artikel zullen we dieper ingaan op deze vragen en geven we je hulp tot het komen van de juiste antwoorden.

In de komende periode zullen we ook een selectie acculampen belichten (…get it..?) met een diversiteit in prijs en eigenschappen om je wegwijs te maken in het brede marktaanbod van lampen.

Hoeveel licht heb je nodig?
De traditionele gloeilamp is nagenoeg verdwenen uit onze huizen en heeft plaats gemaakt voor lampen die op LED techniek gebaseerd zijn. Vanwege de efficientie van LED’s zijn tegenwoordig alle fietslampen ook op deze Light Emitting Diodes gebaseerd. Hoe effectiever de LED’s energie omzetten in bruikbaar licht hoe meer licht een lamp kan geven en hoe kleiner de accu kan worden die mee moet. Lumen is een waarde voor de hoeveelheid licht die een lichtbron kan produceren. De hoeveelheid lumen voor een lamp kan duiden op de gemeten hoeveelheid van de complete lamp of de waarde die de fabrikant van de gebruikte LED als maximum op geeft, wat dus nog niets hoeft te zeggen over de lichtopbrengst die je effectief als gebruiker ervaart! Het verschil tussen deze twee getallen kan dus groot zijn. Staar je dus niet blind (…) op de geclaimde lumens!

Als je je snel beweegt op de weg (woon/werk) wil je in het drukke verkeer niet alleen gezien worden, je wil zelf ook wat kunnen zien. Op de weg en het fietspad zijn er weinig onvoorzien obstakels en daardoor heb je meestal voldoende aan een compacte lamp met 1 LED; vergelijkbaar met de huidige dynamo aangedreven LED lampen van stadsfietsen. Bij dit type lampen is de accu geïntegreerd of op jaszak formaat (ter grootte van ongeveer 2 AA batterijen).

Zodra je van de geasfalteerde wegen af gaat merk je al snel dat je je aandacht, die voorheen uit ging naar het verkeer, nu hard nodig hebt om obstakels en oneffenheden te onderscheiden. Voor dit soort omstandigheden wil je ongeveer 2 tot 3 keer meer licht. Hiermee verlicht je een groter oppervlak en krijg je meer overzicht. Dit vertaalt zich in lichtvermogens van circa 750 tot 1000 theoretische werkelijke lumen van de totale lamp. Een lamp met deze opbrengst verbruikt meer stroom, dus kun je een grotere accu verwachten. Typisch bestaan deze dan uit 2 of meer grotere cellen.

Op een singletrack heb je het meeste licht nodig, een simpele kleine lamp is niet voldoende. Hierdoor kom je al snel in het high-end segment terecht. Dit soort lampen heeft vaak 2 LED’s en in een enkel geval zelfs 4 of meer, al dan niet als losse lampen of geïntegreerd in één omhulsel.  Theoretisch zal dit ongeveer 1400 tot 3000+ lumen betekenen. De werkelijk gemeten lumen ligt echter eerder rond 1000 tot 1200 lumen. Dit is vergelijkbaar met de koplampen van je auto. Voor dergelijke ‘grote’ lampen heb je logischerwijs ook de grootste accu’s. Ze bestaan dan ook al snel uit 4 of meer cellen.

Spot versus flood
Op de weg, waar je snelheid hoger ligt, is een lamp met een smalle lichtbundel die ver schijnt (spot) gewenst. Op een singletrack wil je vooral overzicht hebben en heb je niets aan een smalle bundel licht 20 meter voor je. Je wil echter ook niet teveel verstrooit licht (flood). Je schijnt er de uilen mee uit de boom, maar je ziet er de overstekende muizen op je pad niet meer door. Een goed gedefinieerde lichtbundel is dus zeker zo belangrijk en verschilt dus per type rit. Als stelregel kun je zeggen dat hoe smaller en technischer het pad, hoe breder de bundel. Daar tegenover staat dat hoe hoger je snelheid en eenvoudiger het pad of weg, hoe smaller en meer gefocust de bundel mag zijn.

Spot:

Flood:

Kleur van het licht
Je ogen gaan het beste om met neutraal wit licht. Sommige LED’s kleuren eerder blauwig, waardoor je bij eenzelfde lichtopbrengst bij een blauwige tint toch eerder neigt meer lichtopbrengst te verlangen. Je zult met een neutralere witte bundel eerder tevreden zijn. Vooral in het bos, met veel aardetinten, merk je het verschil. Neutraal witte LED’s zijn echter duurder en geven in de regel ook wat minder licht. In goedkope lampen zitten daarom ook vaak LED’s met een blauw getinte lichtopbrengst.

Op het stuur of op op je helm
De positie van de lamp bepaald mede in hoeverre het licht effectief is. Een stabiele positie is dus voornaam en daarbij denk je in eerste instantie aan het stuur. Bij de compacte lampen met geïntegreerde accu werkt dit doorgaans goed en ook de lampen die middels een draad verbonden zijn met hun accu passen qua formaat nog altijd goed op het stuur. Op de weg is de lichtbundel daarmee altijd de juiste richting op gericht en geeft het een rustig, stabiel beeld.

Zodra je de singletracks induikt merk je echter dat het stuur niet altijd de beste keus blijkt. De lichtbundel schijnt niet altijd daar waar je naar toe rijdt en in combinatie met het stuiteren ontstaat een onrustig en onoverzichtelijk lichtbeeld. Modder kan ook makkelijker op de lens terecht komen waardoor poetswerk onderweg nodig is om de het licht vrij baan te geven.

Voor serieus offroad gebruik is een helmmontage vaak de betere keus. De accu’s kun je dan weer in je achterzak of rugzak plaatsen. Doordat de lamp op je helm ook hoger geplaatst is en de lamp dus een grotere hoek het pad verlicht, verkorten en verdwijnen deels de schaduwen op de grond. Dit geeft als gunstig neveneffect het idee dat je meer licht ervaart. De helm dient echter goed op je hoofd te passen en stevig te zitten. Het extra gewicht van de lampen, zeker de meervoudige LED modellen zul je goed merken. Je zult ook meer op moeten letten voor laaghangende takken…! Klein extra voordeel; zodra je van de fiets stapt heb je ook nog altijd voldoende zicht, je neemt immers het licht mee.

Achterlicht: €3 lampje voldoende? 
De achterlichten van gerenommeerde merken zijn door ons als erg fel en door sommigen zelfs als te fel ervaren. Daar hoef je zelf niets om te geven, maar als je een groupride doet is het wel iets om over na te denken. Aan de andere kant van het spectrum zijn de lichtjes van een paar euro, welke soms wel erg minimaal zijn. Ons advies is om iets daar tussen in te zoeken. Als richtlijn kun je uit gaan van de verlichtingsopbrengst van een goede stadsfietslamp. Dit is voldoende om gezien te worden in het verkeer en dat is eigenlijk de enige functie van een achterlicht. In het bos zal menigeen je vooral zien aan de enorme lichtbundel die je voor je hebt.

Denk er echter wel aan dat je bij het verlaten van het bos de achterlamp aan de zadelpen nog even schoon veegt. Een mooi rood opkleurend modderomhulsel kijkt weliswaar kunstig, maar is vanaf een afstand snel niet meer zichtbaar.

DIY
Ook wij hebben respect voor huisvlijt en de voorbije jaren hebben we op internet diverse voorbeelden voorbij zien komen van indrukwekkende thuisbouwsels. Maar gezien het huidige marktaanbod is het nut van eigenbouw wat kosten betreft wel zo’n beetje verdwenen. De losse onderdelen kosten tegenwoordig al heel snel meer dan een complete lamp. Echter, de voldoening van het bouwen en gebruiken van een lamp die specifiek is afgestemd op je eigen behoefte is ongetwijfeld niet in euro’s uit te drukken…

Made in China; certificaten
Net als zoveel producten komen er ook talloze lampen uit China en wordt het merendeel van de ‘merklampen’ ook daar geproduceerd. Het aanbod via diverse internetkanalen van ‘merkloze’ lampen is echter ook enorm en de meegeleverde certificaten zijn veelbelovend. Over de juistheid van de claims op die certificaten betreffende lichtopbrengst, brandduur, accu levensduur en niet te vergeten, productveiligheid, tast je in het duister (…) totdat je het probeert… Waarna terugsturen ook een uitdaging op zich kan worden. Wees hierin alert en onthoudt; if it sounds too good to be true…. it probably is...

Een greep uit het grote marktaanbod
Dat er een momenteel een groot aanbod is op de markt zal menigeen al opgevallen zijn. Dat duurder niet altijd beter hoeft te zijn, of nog niets zegt over het beoogde gebruik, blijkt ook uit de selectie die wij maakten. In de komende periode zullen we een diversiteit aan lampen nader bekijken. Van compacte lampjes voor de woon/werk-fietsrit tot lampen van type ‘bouwlamp’ voor het op hoge snelheid rijden van singletracks in het holst van de nacht.

…wordt dus vervolgd!

Tekst & Foto’s: Jeroen van den Brand, Coen de Jongh & Niels Gisbertz