Special | Goed passende fietsschoenen – Deel 2: Inlegzolen

Tekst: Lars Vogelenzang // Foto’s: Arjan Kruik

Waarom speciale inlegzolen?

Inlegzolen zijn vaak een ondergewaardeerd onderdeel van fietsschoenen. Goede inlegzolen ondersteunen de voeten en verspreiden zo de druk die je met je voeten uitoefent op de pedalen. Bovendien helpen ze bij het creëren van stabiliteit bij het staan op de pedalen.

Vaak geven de standaard inlegzolen in je fietsschoenen nauwelijks ondersteuning. Dat kan allerlei problemen veroorzaken, van drukplekken tot pijntjes of slapende voeten, maar ook onbalans in de trapbeweging, zijdelingse bewegingen van de knieën, of klachten elders in het lichaam.

De fietswereld kent een breed aanbod van al-dan-niet op maat gemaakte inlegzolen. Voor sommige fietsers is een combinatie van goede fietsschoenen en dergelijke inlegzolen een prima oplossing. Wil je maximaal presteren of heb je een voeten (en/of benen) die wat meer afwijken, en/of heb je klachten, dan kun je terecht bij een specialist als VSO.

Het VSO netwerk

Jules van de Veen, registerpodoloog en sportfysiotherapeut, richtte VSO ooit op uit onvrede van wat er aan sportsteunzolen te koop was. “Sporten is bewegen. Daar moet je rekening mee houden bij metingen en ontwerp”, is zijn devies. VSO rekent dan ook met andere digitale modellen dan de statische podologische modellen. Ze kijken vanuit beweging, en naar de hele keten (dus ook sportartsen en dergelijke.)

Ondertussen is het een landelijk netwerk van veertig sportfysiotherapeuten die hetzelfde concept én dezelfde apparatuur gebruiken. Het hoofdkantoor op Sportcentrum Papendal bezit de meeste kennis, bij specifieke vragen of klachten zal een eerste consult dan ook vaak daar plaatsvinden.

Naar eigen zeggen komt 45 procent van VSO’s klanten binnen via mond op mond reclame, 45 procent via de huisarts, en 10 procent op eigen intiatief. En dan alles varieert dan van de top-baanwielrenner die een meetbaar vermogensverschil ziet met of zonder VSO-zolen, tot een lang en smal gebouwde journalist op middelbare leeftijd die gewoon lekker wil fietsen, tot een operazanger die mét steunzolen vaster op de grond stond en beter ging zingen…

Inlegzolen voor fietsers: complexer dan je denkt

Inlegzolen voor fietsen zijn anders van opbouw van die voor loopsporten en dagelijks gebruik. De laatste twee moeten namelijk een beetje kunnen inveren en afrollen. Ze hebben ook een lichte kuipvorm. Steunzolen voor loopsporten kun je dan ook ook gebruiken in je dagelijkse schoenen.

Fietszolen zijn anders: Die moeten hard zijn en mogen de volledige voet (dus ook de voetboog) ondersteunen. Zo voorkomen ze drukplekken. Maar nog belangrijker: een voet die bij het trappen inzakt, is verloren energie. Met een goede inlegzool kun je dus beter kracht zetten.

Wat veel ‘confectie-inlegzooltjes’ daarbij missen, is een compensatie voor ‘voorvoet-varus’, oftewel een voorvoet die naar buiten gekanteld is ten opzichte van de hiel. Zo’n 80 procent van de mensen heeft dat. Vanaf zo’n 4 tot 6 graden is het zinvol na te denken over correctie, een en ander afhankelijk van de bewegelijkheid van de middenvoet. En dat kan op twee manieren: een wigje tussen zool en schoenplaat die de hele schoen kantelt, of een inlegzool met compensatie. VSO propageert compensatie ín de inlegzool, maar in mijn geval alleen onder de mid-voorvoet! Bij het duwen op het pedaal moet de hiel volgens hen – anders dan je wellicht verwacht – namelijk iets naar binnen kunnen zakken (pronatie), terwijl hij bij het trekken aan het pedaal naar buiten kantelt (supinatie). Die kanteling wil je hebben, want dan kan kunnen je bilspieren beter vermogen leveren, is de genoemde reden. Een tweede voordeel is dat je de varuscompensatie dan wat sterker kan maken zonder dat je het gevoel hebt dat je hele schoen kantelt. Er moet in de schoen wél genoeg ruimte zijn natuurlijk. Nu dan de vraag: Wat heb ik allemaal nodig?

Dat ik nog kan lopen…

…is de gedachte die me bekruipt als ik Jules’ diagnose hoor. Slecht buigbare grote tenen, als gevolg van artrose, daarom botvorming bovenop. Dat kan op termijn problemen geven met hardlopen. Een bijzondere combinatie van smalle voorvoet en hoge wreef. Terzijde: een hoge wreef vormt vooral bij belaste duursporten – zoals duurlopen – een blessurerisico. De enkelbuiging gaat ook wat stug. De voorvoet is wel flexibel. Dan is de rechtervoet 9 millimeter langer dan de linker, waarvan circa 6 millimeter in de grote teen zit. Én ik heb een paar graden voetvoet-varus.

Ik heb ook duidelijk onbalans bij het staan op één been en heb een – door overbelasting veroorzaakte – naar binnen vallende rechter knie.

Dan mijn loopprofiel: de holle middenvoet draagt niks, dat veroorzaakt veel druk op voorvoet. De druk in de hiel zit wat meer aan de binnenzijde in plaats van de buitenzijde. Er is ook een hoge druk onder de teen door de stijfheid van het gewricht. Nu is een loopbeweging natuurlijk niet gelijk aan een fietsbeweging, maar het beeld ondersteunt wel de conclusie dat de ondersteuning en druk op de voet gelijkmatiger moeten.

Klein lichtpuntje: er is weinig verschil met mijn meting van 11 jaar geleden, zo toont een vergelijking. Er is dus in ieder geval iéts stabiel. Desondanks is de conclusie dat ik echt toe ben aan nieuwe goede inlegzolen.

Mijn specifieke inlegzolen: ‘alle opties aangekruist’

De metingen zijn voorbij, de diagnose is duidelijk. VSO gaat een paar zolen voor me maken, met een bak aan specifieke aanpassingen. Ze krijgen behalve een behoorlijke voetboogsteun, een ingebouwde voorvoet-varuscompensatie in de mid-voorvoet. Vanwege mijn vanwege hoge wreef, stugge tenen en smalle voeten wil ik dat zéker, wordt me verzekerd.

Dan over het voetlengteverschil: omdat dat lengteverschil zeker grotendeels in de teen zit, is het beter om géén on-paar schoenen te nemen. Ik kies vanwege mijn smalle voeten wel vaak voor bewust een maat die rechts wat krap is in de lengte. VSO laat de inlegzool onder de grote tenen daarom zo nodig schuin naar beneden afsluipen, zodat die teen dan niet tegen door voor/bovenzijde van de fietsschoen drukt.

Tot slot krijgen mijn inlegzolen wat kuipvorm aan de hiel, en een in zijn geheel wat grotere dikte, om te compenseren voor mijn extreem smalle voeten.

En daar zijn ze dan. Testen maar!

De diagnose is gesteld, de bestelling gedaan. Binnen de beloofde twee weken levertijd krijg ik mijn inlegzolen voor mijn nieuwe fietsschoenen thuisgestuurd. Uit ervaring weet ik dat de VSO zolen lang meegaan. Ook de nieuwe maken een solide indruk. Opvallend: de glimmende, gladde toplaag. En het feit dat ze in de hele lengte een stuk breder zijn dan mijn oude zolen. Ze passen bijvoorbeeld goed in mijn nieuwe fietsschoenen, maar niet in mijn oude extra smalle Sidi wegschoenen. Maar ik stop ze in mijn nieuwe Lakes en ga testfietsen. In deel drie van deze special lees je alles over mijn ervaringen en komen we tot conclusies en aanbevelingen.