Reizen | MTB-regio Innsbruck: Cruisen langs de Brenner grenskam

Tekst en foto's: Arjan Kruik

“Met de vlam in de pijp scheur ik door de Brennerpas, met m'n dertig tonnen diesel, ver van huis, maar in m’n sas. Met de vlam in de pijp, door die eindeloze nacht. En dan moet ik even denken aan m’n vrouw die op me wacht.”

Tsja, ik ben nog van de generatie die het niet kan laten de tekst van dit truckerslied te declameren zodra de beroemde Oostenrijks-Italiaanse grensovergang in de buurt komt. Zo heeft iedere generatie heeft zijn eigen dwangcliché’s. Na ruim vier decennia is de hit van de zingende vrachtwagenchauffeur Henk Wijngaard trouwens nog steeds actueel. Vrijwel ieder voertuig dat de Brenner oversteekt doet dat namelijk met het gaspedaal diep ingedrukt, met de blik ongeduldig op het zuiden. Begrijpelijk, maar doodzonde, zéker als je een mountainbiker bent die van avontuurlijke routes houdt. Daar stikt het namelijk van rond de Brenner.

Advies van Bernhard

Hoe we dat ontdekt hebben? Dankzij Bernhard, de baas van bikehotel Seppl in Mutters, een dorp boven de Tiroolse hoofdstad Innsbruck. Als Jeroen, Mark en ik na twee dagen trails rijden in het bikepark van Mutters wel behoefte hebben aan iets anders, komt hij met de tip om de paden boven de Brenner te ontdekken. “Aan de zuidkant van de Brenner liggen militaire wegen en paden die in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw zijn aangelegd door Mussolini, om de nieuwe noordgrens van Italië te beveiligen tegen een eventuele Duitse inval”, vertelt Bernhard. “Perfect voor bikers, want omdat het Italiaanse leger grote kanonnen en zware munitie de berg op moest kunnen slepen, zijn die wegen niet al te steil.”

“Hoe we deze route ontdekt hebben? Dankzij Bernhard, de baas van bikehotel Seppl in Mutters, een dorp boven de Tiroolse hoofdstad Innsbruck.”

“Nieuwe grens?”, vraagt Mark? Ik zie Bernhard denken: “Weten die Hollanders nou echt niks?”. Maar gelukkig neemt hij toch even de moeite ons een klein lesje Alpengeschiedenis te geven. “Toen de Italianen zich in de loop van de Eerste Wereldoorlog na lang wikken en wegen bij de Fransen en de Britten aansloten, hadden ze bedongen dat ze in ruil voor deze inspanning na afloop van de oorlog Zuid-Tirol, dat toen nog Oostenrijks was, mochten innemen. En omdat Duitsland en Oostenrijk in 1918 capituleerden gebeurde precies dat; Zuid-Tirol werd bezet door Italiaanse troepen en in 1920 werd de nieuwe grens tussen Italië en Oostenrijk geformaliseerd. Strategisch gezien een prima zet van de Italianen, want de nieuwe grens loopt precies over de Alpenhoofdkam en is veel makkelijker te verdedigen dan de oude, meer zuidwaarts gelegen grens tussen Italië en Oostenrijk. En de Brennerpas ligt precies op die Alpenhoofdkam, snap je?”

Relaxed klimmen

We snappen het. En al helemaal als we de routes bekijken die Bernhard op z’n iPad tevoorschijn tovert. Ja, dáár willen we wel rijden! Nadat Jeroen Bernhards route in z’n Garmin heeft gezet, stappen we in de shuttlebus van hotel en een klein half uurtje later staan we met onze bikes op een parkeerplaats langs de snelweg. Die heet hier volgens de Garmin niet meer Brenner Autobahn, maar Autostrada del Brennero. Oftewel: we zijn in Italië!

Het vinden van het begin van de route is appeltje-eitje. Gewoon een kwestie van de pijltjes op het scherm volgen. Ondanks z’n leeftijd van dik tachtig jaar ligt de strada militare er nog prima bij. Zwaar is het klimmen vanwege het gering stijgingspercentage en de relatief goede staat van het wegdek niet. Precies zoals Bernhard beloofd heeft! Vanwege ons eerdere bezoek aan Bikepark Innsbruck rijden we op trailbikes, maar met een xc-fully of zelfs een hardtail kom je hier ook goed weg.

“Zo ver als ik kan kijken kruipt de weg langs de bergkam. Eerst nog stijgend, maar verder weg de hoogtelijn volgend. En op regelmatig afstand gesierd door tientallen verweerde militaire constructies. Je kunt hier letterlijk alle kanten op.”

Relaxed verorberen we de ene haarspeldbocht na de andere. Eerst nog door schaduwrijk bos, maar vanaf zo’n 1.700 meter hoogte maken de bomen plaats voor gras en struiken. Weer 300 meter hoger, vlak bij een flinke fortificatie, stuiten we op een tweesprong. De Garmin geeft rechts aan, naar het noordoosten, maar ook de linker route die in zuidwestelijke richting slingert ziet er veelbelovend uit. Zo ver als ik kan kijken kruipt deze weg langs de bergkam. Eerst nog stijgend, maar verder weg de hoogtelijn volgend. En op regelmatig afstand gesierd door tientallen verweerde militaire constructies. Je kunt hier letterlijk alle kanten op.

Wantrouwige dictator

Tijdens het fietsen sta ik er niet zo bij stil, maar eenmaal weer thuis achter m’n toetsenbord vraag ik me toch af waarom de Italianen zoveel geld en tijd hebben gestoken in de aanleg van deze verdedigingswerken. Mussolini en Hitler waren in de Tweede Wereldoorlog toch bondgenoten? Klopt, legt Wikipedia uit. Maar ‘il Duce’ vertrouwde ‘der Führer’ voor geen meter. Vanuit het gezichtspunt van de Italiaanse dictator niet eens zo gek. Hitler was immers onder andere aan de macht gekomen met de belofte, dat hij de gevolgen van de nederlaag van 1918 ongedaan zou maken. Zelfs nadat Hitler en Mussolini elkaar in maart 1940 op de Brennerpas ontmoetten om hun samenwerking te bekrachtigen, bleven de Italianen stug aan hun ‘Vallo Alpino’, hun Alpenmuur, doorwerken. De Italiaanse bevolking noemde dit immens kostbare bouwproject de ‘Linea non mi fido’, de ‘Ik-vertrouw-je-niet-linie’.

“Van die wantrouwige en bouwlustige Mussolini kunnen we nu profiteren. Op maar weinig andere plekken langs de Alpenhoofdkam kom je zo makkelijk zo hoog!”

Pas toen Duitsland in 1942 dreigde de levering van grondstoffen aan hun zuidelijke bondgenoot te staken, kwam een eind aan de constructiewerkzaamheden. Maar goed, van die wantrouwige en bouwlustige Benito kunnen we nu profiteren. Op maar weinig andere plekken langs de Alpenhoofdkam kom je zo makkelijk zo hoog! En zijn er zoveel verschillende mogelijkheden. De noordoostelijke variant die Bernhard voor ons heeft uitgekozen loopt pal boven het Eisackdal. Diep beneden ons slingert de snelweg als een rivier van asfalt naar het zuiden. Als we tijdens het eten van een broodje en een reepje de overkant de berghellingen aan de overkant bekijken, zien we daar dezelfde soort wegen als die waarop we nu rijden. Strada militaire, niet te missen! Ook daar is het Italiaanse leger blijkbaar actief geweest. Onthouden, voor als ik nog eens in de buurt ben.

Uitgesleten voetpad

Bij de Sattelberg/Monte Sella, een kleine 25 kilometer vanaf het startpunt, is de koek op. Letterlijk, want ik eet in de schaduw van een groot militair gebouw m’n laatste mueslireepje, maar ook figuurlijk. De grens tussen Italië en Oostenrijk valt hier namelijk in oostelijke richting kaarsrecht omlaag, naar de Brennerpas, voor ons vanaf hier onzichtbaar helemaal beneden in de diepte. Via de Italiaanse kant loopt er via de Sattelalm een mooie route naar beneden, maar omdat we weer terug moeten naar onze uitvalsbasis Mutters steken we de grens over om aan de noordkant van de Sattelberg af te kunnen dalen.

“Als we bij de berghut Sattelbergalm in de ankers moeten omdat het pad daar stopt, giert de adrenaline door m’n lijf.”

Aan die Oostenrijkse kant geen superstrakke strada militaire en zelfs geen verweerde militärstraße, maar een uitgesleten en rotsig voetpad. Blijkbaar zagen de Oostenrijkers en Duitsers de Italianen helemaal niet als een vijand waartegen je je moest kunnen verweren. Hoe dan ook, ik verwelkom het uitdagende pad als een fijne beloning voor de lange klim omhoog. De hoogtemeters schieten als een malle onder m’n wielen door en als we bij de berghut Sattelbergalm in de ankers moeten omdat het pad daar stopt, giert de adrenaline door m’n lijf. Lekker hoor!

Epiloog

Niet voor lang trouwens, want aan deze tocht zit noodgedwongen een epiloog. De rit met de shuttlebus omhoog naar de Brennerpas moeten we namelijk in omgekeerde richting zelf terugfietsen. Niet over de autobahn natuurlijk, maar over de parallel door het Wipptal lopende provinciale weg. Dertig kilometer bergafwaarts. Klinkt als appeltje-eitje en dat is het eigenlijk ook wel. Dat wil zeggen, tót aan de klim omhoog vanuit het Wipptal naar Mutters. Dat is een hele nare. Met de vlam in de pijp? Mwah, na een lange dag trappen is er niet meer dan een klein waakvlammetje over.

“Met de vlam in de pijp? Mwah, na een lange dag trappen is er niet meer dan een klein waakvlammetje over.”