Reizen | Duitsland: Trail-search in Saarland

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Het Duitse Saarland zat al een tijdje in mijn hoofd als plek waar ik wel eens zou willen mountainbiken. Dat kwam door een artikel in het Duitse Bike Magazine, waarin de trails rond de stad Saarbrücken enthousiast belicht werden. Zag er goed uit daar. En ook goed aan te rijden, maar net iets meer dan vierhonderd kilometer. Dus toen er afgelopen nazomer plotseling een gloed nieuwe Cube Stereo One55 de redactie kwam binnenrollen die in passend terrein getest moest worden, was het optelsommetje snel gemaakt: op naar Saarland!

Maar eerst even met Susanne mailen. Susanne werkt bij de plaatselijke VVV, ik ken haar nog uit de tijd dat ik redacteur was voor een buitensportblad. Of ze nog routetips heeft? Als ik haar wedervraag over het aantal dagen dat we willen komen beantwoord met drie, begint het een beetje uit de hand te lopen. Want niet veel later plopt er een compleet programma in m’n mailbox, met schema’s en afspraken met lokale routebouwers. Tsja, Duitsers hè, die doen niet aan half werk…

Route #1: Die Pur

En dus staan Sebastiaan en ik een week of twee later op een parkeerplaats aan de rand van St. Ingbert, een klein stadje aan de noordoostkant van Saarbrücken. De parkeerplaats is een van de startplaatsen van de lokale mountainbikeroute met de naam die Pur. We hebben een afspraak met Jörg Grünbeck, de bouwer van de route. Omdat Susanne ons gemeld heeft dat Jörg ons vandaag zal begeleiden, verwachten we iemand in een fietsoutfit. Maar in plaats daarvan komt er een oude rocker in een motorjack aangelopen. Wat moet die van ons? Het blijkt Jörg te zijn. “Sorry mannen, ik zou vandaag met jullie gaan fietsen, maar er is iets voor m’n werk tussendoor gekomen waar ik echt niet onderuit kan.”

Het is wat het is. Gelukkig staat er een groot routebord dat Jörg van tekst en uitleg kan voorzien. De Pur blijkt niet één route, maar twee. De groene Pur loopt over een lengte van zo’n 55 kilometer door de heuvels rond St. Ingbert. En de blauwe Pur bestaat uit een lus van 43 kilometer aan de noordkant van het stadje. Groen omvat net iets meer dan duizend hoogtemeters, blauw net iets minder. “Maar welke kleur je ook rijdt, je kunt ook altijd extra uitdagingen aangaan op de erlebnisschleifen“, vertelt Jörg. Als ik hem vragend aankijk legt onze Sjaak Afhaak dat uit: “Ik bedoel extra lussen die we aangelegd hebben om de route voor wie dat wil technisch spannender en uitdagender te maken. Alles bij elkaar voegen die lussen nog eens 14 kilometer aan de route toe.”

Rond St. Ingbert

Met nog veel meer informatie in ons hoofd beginnen Sebastiaan en ik aan de ronde rond St. Ingbert. Volgens Jörg bestaat deze ronde voor meer dan de helft uit singletrack. En omdat de ondergrond bestaat uit het zeer poreuze buntsandstein, is de route het hele jaar door goed te berijden. Dat verkeerd rijden uitgesloten is wordt ook direct duidelijk. Vanaf de parkeerplaats worden we door middel van routebordjes minutieus naar de ingang van de route gedirigeerd. En bij de ingang van de trail staat een bord dat zó groot is, dat zelfs een blinde het niet kan missen.

Wat de route zelf aangaat: Jörg heeft niks teveel beloofd. Dit is zo’n route waarvan je zou willen dat we die in eigen land zouden hebben, met een fijne mix tussen brede en smalle paden en tussen inspanning en ontspanning. Ook de optionele erlebnisschleifen, de ‘belevenislussen’, voegen een smakelijke hoeveelheid dynamiek en uitdaging toe aan het parkoers. Hadden wij die maar op de Nederlandse routes. Niet dat die niet leuk zijn, maar technisch uitdagend is anders. Wat dat betreft biedt een route als de Pur wél de mogelijkheid je grenzen op te zoeken.

Voor herhaling vatbaar

Maar ook zónder de uitbreidingen is de Pur uitdagend genoeg, alleen al vanwege de combinatie van afstand, hoogtemeters en stijgingspercentages. Althans, dat is het voor mij. Want na afloop van de Pur rond St. Ingbert ben ik echt helemaal af. ’s Avonds, op een terras op de gezellige St. Johanner Markt in de altstadt van Saarbrücken, evalueren we de route. Sebastiaan en ik zijn unaniem: dit is een mountainbikeroute volgens het boekje die we zeker nog eens zouden willen rijden. Goed gedaan Jörg!

Route #2: Berghalde Reden

De routebouwer waarmee we de tweede dag hebben afgesproken komt gelukkig wel opdagen in z’n mountainbike-outfit. Zijn naam is Michael Müller, gepensioneerd mijnbouwkundig ingenieur. Minimaal één dag per week besteed Michael aan het onderhouden van ‘zijn’ route: de Berghalde Reden. Ook die naam heeft met mijnbouw van doen; een berghalde is een kunstmatige berg van het puin dat overblijft bij het winnen van kolen. Duitsland ligt vol met dat soort steenhopen, maar in Nederland hebben we ze ook. De bekende Wilhelminaberg bij Landgraaf is bijvoorbeeld ook een halde.

De Berghalde Reden-route ligt onder de plaats Neunkirchen, een half uurtje ten noorden van Saarbrücken. De afstand van de route is een kleine 32 kilometer, het aantal hoogtemeters 550. Net als bij de Pur van gisteren liggen de toppen niet hoog – het hoogste punt ligt op 386 meter, het laagste op 265 – maar als je maar vaak genoeg omhoog en weer omlaag gaat tellen de hoogtemeters toch op. Geen probleem overigens voor onze begeleider. Ondanks dat hij al boven de zestig is, gaat hij al bij de eerste klim als een malle omhoog. Als ik er naar adem happend weer in slaag aan te haken, hoor ik hoe dat komt. “Ik rijd zo’n 10 duizend kilometer per jaar”, vertelt onze pensionado. “Het meeste op de mountainbike, maar ook veel op de racefiets.” Kijk, dat verklaart een hoop.

Klassiek crosscountry

Routebouwers zijn allemaal anders. En hun routes dus ook. Paste de Pur-route die we gisteren reden wel bij de rock’n roll-uitstraling van Jörg, de Berghalde Reden-route komt duidelijk overeen met het karakter van Michael. Een echte ingenieur, precies, bedachtzaam en zorgvuldig. Zijn route laat zich dan ook kwalificeren als klassiek crosscountry. Dat geldt overigens ook voor Michaels mountainbike, een superlichte carbon hardtail die overduidelijk regelmatig een flinke dosis TLC ontvangt.

“Nee, we hebben niks gegraven of gebouwd, de complete route maakt gebruik van bestaande wegen en paden”, vertelt hij over zijn parkoers “Ik ben er echt maanden mee bezig geweest om de juiste paden met elkaar te verbinden. Nu is het vooral zaak om de boel goed te onderhouden. Ik check iedere week of de bordjes er nog hangen, of er geen bomen op het pad liggen, of er niks is weggespoeld. Vooral aan de bordjes heb ik veel werk. Op sommige plekken werden ze steeds door wandelaars weggehaald. Op een gegeven moment ben ik maar met een ladder het bos in gegaan. Nu hangen die bordjes zo hoog, dat niemand er meer bij kan. Nadeel is dat ze ook niet meer zo goed zichtbaar zijn…” Valt enorm mee, vind ik, zeker als je eenmaal weet dat sommige routebordjes wat hoger kunnen hangen dan je verwacht. Props voor Michael, want verkeerd rijden is hier echt onmogelijk.

Halden en Weiher

Het is overigens een bijzonder gebied. Ondanks dat de route door de natuur lijkt te lopen, blijken overal resten zichtbaar uit het mijnbouwverleden van deze streek. De eerder genoemde halde is een bekend voorbeeld, maar ook de vele kleine meertjes die we passeren – weiher noemt Michael die – hebben hun oorsprong in de mijnbouw. Michael zelf verloochent z’n wurzeln trouwens ook niet. Als we vanaf de bijna honderd meter hoge puinberg over het oude mijncomplex kijken, uit onze gids een lichte frustratie: “Zo’n goede energiebron, die kolen hier. Het is echt eeuwig zonde dat we de rest niet meer uit de grond mogen halen…”

’s Avond evalueren Sebastiaan en ik de gereden route weer. De natuur is prachtig en de industriële geschiedenis die je tijdens het fietsen meekrijgt biedt meerwaarde, zeker als je met een fietsende Wikipedia-pagina als Michael Müller onderweg bent. Maar de spanning en uitdaging die we bij de Pur-ronde op het vlak van rijtechniek ervaren hebben, die ontbreekt een beetje bij de Halde Reden-route. Maar de andere kant van het verhaal is dat de Halde Reden-route juíst door z’n eenvoud voor iedereen toegankelijk is. En ook crosscountrypiloten met Strava als favoriete app is Michaels parkoers op het lijf geschreven.

Route #3: Saarbrücken´s Finest

Voor onze derde dag in Saarland hoeven we Saarbrücken niet uit. We hebben namelijk bij fietsenwinkel Tri-Shop Saar een afspraak met fietsmechanieker en trailbouwer Martin Mills. Tenminste, we denken we dat we een afspraak hebben. Maar als we even voor tienen bij de shop arriveren is alles nog donker. En even na tienen ook. Gelukkig heeft Susanne ons Martins telefoonnummer gegeven. Als het toestel pas na een paar keer overgaan wordt opgenomen, hoor ik gelijk wat er aan de hand is: mijnheer Mills lag nog lekker te tukken en ik bel ‘m wakker. Maar eerlijk is eerlijk; Martin is een rappe, want nog geen kwartier later rolt hij de straat in. “Sorry, het is gisteren een beetje laat geworden”, legt onze gids voor vandaag uit, terwijl hij het zweet van z’n voorhoofd veegt. Die heeft duidelijk even doorgetrapt om de verloren tijd weer goed te maken.

Hierboven noem ik Martin een “trailbouwer”, terwijl ik de begeleiders van de voorgaande twee dagen als “routebouwers” karakteriseerde. Dat is precies wat het is. Want Martin bouwt geen routes, maar trails. Zonder graafmachines, met niet meer dan een schep, een bijl en een zaag. “De trails die we straks gaan rijden,” zo vertelt hij als we de stad uitrijden, “waren vroeger illegaal. Toen het bos in de coronatijd overvol raakte, begon dat uit de hand te lopen. Maar in plaats van de confrontatie op te zoeken, is de overheid in gesprek gegaan met de mountainbikevereniging van Saarbrücken. Het resultaat was een compromis. In ruil voor het sluiten van een aantal trails mochten we een ander deel behouden. Beter zelfs: die mochten we verbeteren! Zo hebben we hier in Saarbrücken sinds 2022 de unieke situatie dat we aan de rand van de stad een fantastisch, legaal trailnetwerk hebben.

Agressie en precisie

De eerste trail die we indraaien is de rood gemarkeerde Zimmel. Alhoewel ik altijd vol bewondering ben over de snelheid en de skills van Sebastiaan, is wat Martin laat zien toch van een andere orde. Natuurlijk, hij heeft deze trail zelf gebouwd en hij heeft ‘m ongetwijfeld al vele tientallen keren gereden. Maar dan nog. De agressiviteit waarmee hij de trail aanvalt is echt indrukwekkend. Snel, precies, effectief.

De in totaal vijftien trails van Saarbrücken’s Finest liggen verspreid door de heuvels en zijn door middel van reguliere wandel- en fietspaden met elkaar verbonden. Je kunt tien keer achter elkaar dezelfde trail pakken, maar je kunt ook een rondje rijden waarbij je de meeste trails meeneemt. Dat is wat wij doen. Naast de Zimmel rijden we de Angry Jens, de Sailor Moon, de Jungle, de Shooter, de Paulaner, de Schwarze 5 en nog een hele zwik andere trails.

“Waar die namen vandaan komen?”, zo reageert Martin op mijn vraag? “Iedere bouwer heeft zelf een naam voor z’n trail bedacht. De Zimmel, die ik gemaakt heb,  heb ik zo genoemd omdat een goede maat op de dag van de opening jarig was. En de Angry Jens heet zo omdat de bouwer van die trail het net had uitgemaakt met zijn vriendin Jens. En die was daar niet blij mee! De Paulaner is logisch; dat is het lievelingsbier van de bouwer. En er zal na het graafwerk ook het nodige van gedronken zijn…”

Aanrader

Zo muteert een dag die een beetje vreemd begon letterlijk razendsnel in een topdag. Het is namelijk echt een feest om hier in het bos van Saarbrücken te rijden. Uiteraard vanwege het gezelschap van Martin. Zijn energie en enthousiasme werken absoluut aanstekelijk. Maar de trails zelf zijn ook niet te versmaden. En het leuke is: ze zijn allemaal anders. Sommige kort, sommige lang, sommige ruig en rotsig, sommige juist flowy. En soms met meer airtime dan me lief is. Maar in die gevallen ligt er gelukkig een chicken run.

Is Saarbrücken’s Finest ruim vier uur autorijden waard? Zeker weten! Tenminste, als je graag spannende paadjes rijdt. Wat dat betreft is dit trailnetwerk precies het tegenovergestelde van de Berghalde Reden-route die we gisteren reden. Heb je daar op een trailbike eigenlijk weinig te zoeken, in Saarbrücken’s Finest ben je juiste met een crosscountry-bike aan het verkeerde adres. Zo zie je maar, in Saarland komt ieder type mountainbiker aan z’n trekken. Met – ook dat moet gezegd – de als eerste gereden Pur bij St. Ingbert als optimaal compromis tussen beide rijstijlen.

Route #4: Flowtrail Ottweiler

Voordat we weer naar huis rijden doen we onszelf nog even een bonusrondje kado: Flowtrail Ottweiler. Deze trail ligt een half uur ten noordoosten van Saarbrücken. Niet helemaal de juiste richting om thuis te komen, maar Martin had er goede verhalen over gehoord, dus doen we toch even de moeite om deze trail te checken. Opvallend: ondanks dat er tussen Saarbrücken en Ottweiler maar net iets meer dan dertig kilometer ligt, is de omgeving hier totaal anders. De heuvels zijn glooiender, het landschap veel meer open.

Maar er is nog een ander verschil, zo blijkt bij de eerste run: de ondergrond bestaat hier niet uit zandsteen, maar uit leem. Als het regent is gaat deze trail dan ook resoluut dicht, dan valt er niet te fietsen. Maar als het zoals nu droog is, dan is die leem zo hard als beton. En dat geeft ten opzichte van de trails van Saarbrücken’s Finest een totaal andere rijervaring. Het doet mij het meest denken aan een pumptrack, maar dan eentje die naar beneden loopt. De trail is echt supersnel, maar dat voelt vanwege de immense grip die de ondergrond biedt eigenlijk veel minder eng aan dan je zou verwachten.

De Ottweiler-trail overbrugt honderd hoogtemeters en als je beneden bent moet je op eigen kracht via bos- en landwegen weer ophoog peddelen. Na vier rondjes is de koek bij mij daarom wel op. Maar het was wel een erg lekkere koek! Dik tevreden zetten we koers naar het noorden. Aanrader, dat Saarland? Zeker weten. Het is voor ons de eerste, maar zeker niet de laatste keer.