Reizen | Nieuwe mtb-routes in de Ardennen: driemaal rond Eupen

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Nieuwe mtb-routes in de Ardennen

Na het succes van de Stoneman Arduenna – sinds de opening in 2020 hebben al meer dan tienduizend mountainbikers deze route gereden – hebben de toeristische instanties van de Belgische Oostkantons gewerkt aan een verdere uitbreiding van het routenetwerk. In plaats van nóg een uitdagende route zoals de bijna 180 kilometer lange Stoneman, kozen ze juist voor meer toegankelijke mountainbikeroutes met een lengte tussen 25 en 45 kilometer. Zeg maar rondjes die je prima in een middag kunt rijden, zónder dat je na afloop aan het zuurstof moet.

Met m’n fietsmaatjes Arjo en Lars ben ik zijn afgelopen zomer een weekendje naar het zuiden gereden om drie van de nieuwe mtb-routes in de Ardennen te proberen: die van Eupen, Lontzen en Raeren. Deze rondjes liggen alle drie rond de stad Eupen, iets meer dan twintig kilometer onder het Limburgse Vaals. In vergelijking tot de zes nieuwe routes meer naar het zuiden – we reden eerder de Schönberg-ronde en de Wolfsbusch-ronde – ligt het drieluik van Eupen dus nog minder ver weg; vanaf Utrecht is het maar iets meer dan tweehonderd kilometer. En dan zit je gelijk in een heel andere wereld!

Duitstalig

Al die bovenstaande plaatsnamen klinken niet bepaald Frans, terwijl we ons toch in het Franstalige Wallonië bevinden. Dat zit zo: het gebied waar de mtb-routes doorheen lopen was iets meer dan honderd jaar geleden niet Belgisch, maar Duits. Maar toen Duitsland de Eerste Wereldoorlog verloor, werd door de overwinnaars bepaald dat Duitsland als herstelbetaling voor de geleden schade een deel van zijn grondgebied moest afstaan aan België: de kantons Eupen, Sankt-Vith en Malmedy, ook wel Oostkantons of Oost-België genoemd.

Om het nog wat ingewikkelder te maken: in en rond de steden Eupen en Sankt-Vith is de voertaal Duits, maar in Malmedy, dat nèt aan de andere kant van de taalgrens ligt, wordt ‘gewoon’ Frans gesproken. In de praktijk is het trouwens allemaal wat eenvoudiger dan in theorie, want onderweg blijkt dat je op de meeste plekken – Frans- of Duitstalig – óók met Nederlands goed weg komt. Wel zo praktisch!

Het oude moederland Duitsland heeft overigens mee betaald aan de nieuwe mtb-routes. Nederland trouwens ook. Evenals Italië, Spanje en Griekenland. De negen rondjes zijn namelijk mede stand gekomen dankzij Leader, een Europees subsidieprogramma voor projecten op het platteland. Door Europa gesubsidieerde mountainbikeroutes? Dat klinkt gekker dan het is. Zo is bijvoorbeeld ook een aantal routes in ons eigen Flevoland uit het Europese Leader-potje betaald. Dito voor een paar Zeeuwse rondjes. En het zullen er vast nog meer zijn.

Startpunt Eupen

Onze uitvalsbasis is dus Eupen. Onder een stralend nazomerzonnetje rijden Arjo, Lars en ik de stad uit en de heuvels in. En dat gaat sneller dan je denkt, want Eupen ligt aan de voet van de Ardennen. Of, zoals de Duitstalige bewoners van de Belgische Oostkantons zeggen, de Belgische Eifel. Is die anders dan de Duitse Eifel? Wikipedia weet het antwoord: het is één pot nat. Of je nou Ardennen of Eifel zegt, alle heuvels behoren tot hetzelfde laaggebergte dat het Rijnlands Leisteenplateau wordt genoemd. Wat ik ook niet wist: het bij mountainbikers niet onbekende Duitse Sauerland maakt eveneens deel uit van dit plateau, dat zo’n 400 miljoen jaar geleden gevormd werd.

De route voert ons door het dal van het riviertje Hill, dat ontspringt in de Hoge Venen, het hoogste punt van België. Het water kronkelt naar het noorden, wij slingeren in tegenovergestelde richting naar het zuiden. Soms over smalle singletracks, dan weer over brede bospaden. Omhoog, omlaag en dan weer omhoog. Soms met uitzicht over de heuvels, maar vaker door dicht bos. Hertogenwald wordt het genoemd, Hertogenwoud. Ongeveer als ons ‘s-Hertogenbosch, maar dan van een andere hertog. Niet die van Brabant, maar van Limburg.

Mountainbikeroute Eupen: stoempen op de stuwdam

Het Eupen-rondje door het Hertogenwoud is 35 kilometer lang, met bijna zeshonderd hoogtemeters. Prima te doen dus in een ochtend of een middag. Behalve als je, zoals wij, voor Velozine onderweg bent. Dan moeten er namelijk ook foto’s gemaakt worden. En dan doe je er met gemak dubbel zo lang over. Vandaar ook dat het al tegen het middaguur loopt als we de Wesertalsperre passeren. Terwijl we nog geen twaalf kilometer op de teller hebben! Arjo herkent de stuwdam van één van z’n racefiets-tripjes in deze streek en herinnert zich dat er aan de overkant een mooi terras ligt. En dat klopt als een bus. Wat doen we? Koffie met appeltaart? Of toch maar een vroege lunch? We besluiten dat laatste. Heel veel andere plekken om wat te eten en te drinken liggen er namelijk niet langs de route.

Lekker, maar wel een beetje dom, want als je het kaartje onderin dit verhaal even bekijkt, zie je dat route nóg een keer langs de dam komt. En dan heb je er al de ruim de helft van de totale afstand opzitten, wat qua lunch-timing natuurlijk veel beter is. Maar goed, ondanks dat het een wat vroeg middagmaal is, smaakt de pasta er niet minder lekker om. En bovendien hebben we zo voldoende brandstof om het resterende deel probleemloos te voltooien. Nou ja, probleemloos…

Bikkelen, bosbeuken en baggeren

Ondanks een lading koolhydraten is de tweede helft van het rondje Eupen niet bepaald appeltje-eitje. Deels ligt dit aan de op veel plekken nogal natte ondergrond, die zich vastzuigt aan je banden als de tanden van een Transsylvaanse vampier in een maagdelijke dameshals. En dan zijn er nog de vele steile klimmetjes. Lang zijn ze nooit, maar zelfs met de ketting helemaal links is het zo nu en dan stevig aanpoten.

Dat wil zeggen: is het voor míj stevig aanpoten. Tijdens elke nét iets te steile klim schiet m’n hartslag namelijk de hoogte in. Arjo en Lars hebben er duidelijk minder moeite mee. Vooral Arjo vliegt omhoog. Maar wat wil je! Hij weegt nog geen zeventig kilo en trapt jaarlijks dik 10 duizend offroad-kilometers weg. Maar pijn is fijn, anders was ik wel gaan biljarten. Wat dat betreft is de klim vanuit het Wesertal de stuwdam een echte delicatesse. Niet lang, maar wel steil genoeg om de bovenbenen even flink in brand te zetten.

Als we de stuwdam voor de tweede keer vandaag overgestoken zijn, rijden we langs de oever van het Meer van Eupen oostwaarts. Op zo’n driekwart stuurt het routebordje ons van het meer weg, de heuvels in. Eerst naar het noorden, daarna naar het westen, richting Eupen. Dat klinkt niet zo spannend en dat is het ook niet. Dat wil zeggen: de kaarsrechte boswegen bovenop het plateau zijn niet bepaald opwindend. Maar zodra we de rand van het plateau bereikt hebben is het weer slingeren geblazen. Links, rechts, omhoog, omlaag. De laatste meters door het bikepark van Eupen vormen de apotheose. Smalle kruipdoor-sluipdoorpaadjes, gemene technische klimmetjes, kuipbochten, schansjes, rotsblokken… een heerlijke afsluiting van een prachtige rit. Zó heerlijk, dat we besluiten nogmaals naar boven te rijden om die lekkere offroad-achtbaan voor een tweede keer te nemen…

De Lontzen-ronde: door velden en bossen

Zoals ik hierboven schreef: vanwege de fotografie doen wij nogal lang over onze rondjes. En dus rijden we het tweede rondje pas op de tweede dag. Maar wie gewoon aan het fietsen is kan er makkelijk twee achter elkaar rijden: de verbindingsroutes zijn duidelijk gemarkeerd met het internationale mtb-symbool in de kleur geel. Onze tweede mtb-route is de Lontzen-ronde. Met nog geen dertig kilometer en een kleine 350 hoogtemeters is deze lus een stuk korter en makkelijker dan de Eupen-ronde door het Hertogenwoud. En ook qua karakter is mountainbikeroute Lontzen totaal anders. Logisch, want het landschap ten noorden van Eupen is compleet anders. Hier geen diep uitgesleten rivierdalen, steile beklimmingen en donkere bossen, maar zachtjes ruisende beekjes en groen glooiende heuvels.

Ook op een ander punt is het contrast groot: ben je op de Eupen-route het grootste deel van de tijd ver weg van de bewoonde wereld, de Lontzen-ronde loopt door verschillende dorpen. Sterker: de route volgt deels de oude voetpaden die deze dorpen in vroeger tijden onderling met elkaar verbonden. Het uitzicht is zo nu en dan fenomenaal. De lucht is kraakhelder, waardoor de karakteristieke zendmast van het Duitse Aken – ver weg in het noorden – duidelijk afsteekt tegen de stad erachter.

Doedelzakken

We bereiken het Lontzen-rondje via de verbindingsroute vanuit Eupen. Daarna is het net als bij de Eupen-ronde gewoon een kwestie van bordjes volgen. Een gps is voor het rijden van deze mtb-route dus zeker niet nodig. In een lekker tempo schieten de kilometers onder onze wielen door. We passeren eerst Lontzen, dan Busch en voor we het in de gaten hebben rijden we Hergenrath binnen en zit de helft van de rit er alweer op. Tijd voor een pauze dus. Omdat in Hergenrath de invloed van de Duitse cultuur groot is, kan je bij de bakker naast lekkere broodjes óók koffie krijgen. En is er voor de deur van deze zogenaamde konditorei een terras. Dat zouden ze ook in Nederland moeten introduceren.

Terwijl we van onze kaffee und kuchen genieten, barst kleine honderd meter verder ineens een hels kabaal los. Is het luchtalarm op tilt geslagen? Het blijken doedelzakken te zijn. In Hergenrath worden jaarlijks Highland Games georganiseerd. Vooraf gegaan door doedelzakspelers paraderen de deelnemers met met kilt en al door het dorp. Ja, da’s best een apart gezicht. Maar ander de andere kant: de strakke lycra pakjes die wij dragen zien er in de ogen van een kilt-drager natuurlijk net zo belachelijk uit…

Hoe dan ook, na de koffie razen we lekker verder. Als we via een smal bruggetje de Göhl overgestoken zijn – da’s hetzelfde riviertje als onze Geul – opent het landschap zich weer. En omdat de ondergrond bestaat uit asfalt of fijne gravel, zit er tempo er al snel weer in. Pas in het Buchenbusch moeten we gas terugnemen. Maar groot is dat bos niet, zodat we alweer niet veel later het licht weer inrijden en over karrensporen en smalle landwegen onze weg vervolgen. Een klein tien minuten later is de koek op: we zijn weer bij het beginpunt. Rustig rollen we weer terug naar de stad. Arjo? Lars? Biertje doen?

Drieluik Eupen: de moeite waard?

Natúúrlijk willen Arjo en Lars een biertje doen. Dat is namelijk wat we na iédere toertocht doen. En op dat punt zit je in België natuurlijk niet verkeerd. Onder het genot van een authentiek abdijbiertje nemen we de afgelopen twee dagen nog even door. Wat voor dat biertje opgaat, geldt ook voor de nieuwe mtb-routes in de Ardennen die we gereden hebben. Heerlijk! Het is in alle opzichten écht een andere beleving dan de Nederlandse routes, met meer hoogtemeters, meer variatie in ondergrond en meer uitdaging. Laat je door dat laatste overigens niet afschrikken, want je kunt alle rondjes prima met een hardtail rijden.

“Ik zou alleen wel minstens twee lussen aan elkaar koppelen”, vindt Lars. “Eén los rondje is namelijk wel wat aan de korte kant.” En daar is Arjo het helemaal mee eens. Meer dan dat zelfs, want als het aan Arjo lag, plakte hij er zelfs drie aan elkaar. “Het is niet dat ik voor minder dan honderd kilometer m’n bed niet uitkom,” vindt deze veelfietser, “maar voor mij ligt de uitdaging van het mountainbiken óók in de afstand”. Maar goed, kort fietsen of lang fietsen, dankzij de goede markeringen kan het rondom Eupen allemaal. Voor elk wat wils dus.

Afhankelijk van waar je in Nederland woont moet je zo’n honderd- tot tweehonderd kilometer rijden om het mtb-drieluik van Eupen te kunnen fietsen. Aan minimaal één overnachting zit je dus wel vast, maar daar staan dan, als je het een beetje slim organiseert, twee fijne mountainbikedagen tegenover. ’s Ochtends vroeg naar het zuiden rijden, een ronde rijden, lekker eten, lekker slapen en dan de volgende dag fris en uitgeslapen één of twee andere rondes rijden. En dan aan het eind van de dag weer terug naar het noorden. Klinkt niet verkeerd, toch?