Reizen | Trentino, Italië: Dolomiti Paganella Bike

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Het zal je niet ontgaan zijn dat we graag in Noord-Italië komen. Daar zijn goede redenen voor. Om te beginnen natuurlijk de vele trails. Die, wellicht nog belangrijker, bijna allemaal toegankelijk zijn voor mountainbikers. Dat brengt me op een tweede reden om naar Noord-Italië te gaan: het weer. Dat is over het algemeen niet alleen aangenamer, het seizoen is óók nog ’s langer dan aan de andere kant van de Alpenhoofdkam. En dan is er nog het dolce vita dat Italië tot zo’n prettige reisbestemming maakt. Lekker eten, goede wijn, aardige mensen, een trager tempo.

Dat geldt uiteraard ook voor de provincie Trentino. En, als je wat meer inzoemt, eveneens voor de Paganella, een bergmassief even ten westen van de provinciehoofdstad Trente. Met 2.125 meter is de gelijknamige Cima Paganella de hoogste top. Ten westen van de Paganella liggen de imposante Brenta Dolomieten, waardoor het geheel vaak Dolomiti Paganella genoemd wordt. Ingeklemd tussen de Brenta en de Paganella liggen de dorpen Molveno, Andalo en Fai. ’s Winters zijn met name die laatste twee skidorpen, maar ’s zomers nemen mountainbikers het gebied over. Is voor veel skigebieden het mountainbiken een zomerse bijzaak, in Dolomiti Paganella is dat bijna andersom.

Mountainbikers welkom

Hoe ik dat weet? Sebastiaan en ik hebben afgelopen najaar drie dagen in Dolomiti Paganella doorgebracht in het gezelschap van bikeguide Luigi Malfer. En Luigi heeft ons niet alleen heel veel trails laten zien, maar ook verteld waarom Dolomiti Paganella als mountainbikeregio zo populair is. “Sinds we hier in 2016 serieus zijn begonnen met het uitzetten en markeren van mountainbikeroutes en het aanleggen van trails die met kabelbanen toegankelijk zijn, is het aantal hotelovernachtingen ’s zomers met 75 procent gestegen”, vertelt Luigi als we de gondel omhoog nemen naar de Tovre, de huisberg van het dorp Molveno.

Mountainbikers zijn hier welkom, dat merk je aan alles. Het begint al bij de zeer goed gesorteerde fietsverhuur naast het dalstation van de gondelbaan, waar we Luigi even een bike oppikt omdat zijn eigen karretje stuk is. Downhillbikes, endurobikes, trailbikes en e-mountainbikes, ze hebben echt alles staan. Gezien het vooruitzicht dat we vandaag vooral paadjes zullen rijden met relatief weinig klimwerk, is het niet gek dat Luigi weer naar buiten komt met een dikke endurobike.

Ook het liftpersoneel is schijnbaar blij dat we er zijn. Uiterst vriendelijk worden we geholpen bij het in- en uitstappen en – bij de stoeltjeslift een verdieping hoger – bij het ophangen van de bike aan de speciale haak aan de zijkant van de stoeltjes. Dat heb ik wel eens anders meegemaakt. En ook als het gaat om de route-informatie is het hier tiptop geregeld. Bij de uitgang van de lift staat een groot bord waarop te zien is waar je bent en waar je naartoe kunt. Op een apart bord daarnaast is niet alleen door middel van kleurcodes aangegeven wat het niveau van de verschillende trails en routes is, maar wordt ook het aantal te dalen en te klimmen hoogtemeters vermeld. Zo kom je nooit voor onaangename verrassingen te staan.

Drie bike-zones, negen liften en 24 officiële trails

Maar goed, hoé goed je alles ook organiseert, het weer hebben ze in Dolomiti Paganella ook niet in de hand. Niet alleen zijn toppen van de omringende bergen in een dik pak wolken gehuld, ook is er een paar dagen terug op de hellingen hoger dan 1.800 meter een dik pak sneeuw gevallen. Terwijl het pas begin oktober is! Hierdoor zijn de trails op het hoogste deel van de Cima Paganella niet toegankelijk. Gelukkig staat dat onze missie niet in de weg, want volgens Luigi valt er ook onder onder de sneeuwgrens volop te genieten.

Okay, tijd om te rollen. Alleen nog even wachten op Sebastiaan, die nog even wat lucht in z’n banden pompt. Dat gaat makkelijk hier; bij alle dal- en bergstations staan solide fietsstandaards, inclusief een pomp en gereedschap. We hebben nog geen meter gereden, maar nu al is duidelijk dat ze hier van bikers houden. Als Sebas z’n ventieldopje weer heeft vastgeschroefd, rollen we achter Luigi aan over de Big Hero. Lekker hoor. Volgens het bord is de Big Hero een blauwe trail. Het pad is inderdaad lekker mellow. Ideaal om even in te komen. Plus: zo kun je ook een deel van je aandacht richten op het fraaie uitzicht over het Molvenomeer.

Molveno Zone: Big Hero, Blade Runner en Matrix

Bij het onderste station van de stoeltjeslift gaat de route over in de Blade Runner en vervolgens de Matrix. Als het kwartje nog niet is gevallen (bij mij duurde dat een tijdje): alle singletracks zijn vernoemd naar beroemde films. Beetje verwarrend is dat wel. In de meeste gevallen komen de naam van de trail en z’n aard en karakter overeen. Dat de Big Hero een eenvoudige blauwe trail is ligt voor de hand. En dat de Mad Max pittig zwart is zal je ook niet verbazen. Ook de naam Apocalypse Now is veelzeggend. Maar er is ook een de trail met de naam Easy Rider, die vanwege z’n rood-zwarte kleurcodering helemaal niet zo easy is als de naam suggereert. Check dus vooral de kleurcodes op de kaart; die geven vrij precies de moeilijkheidsgraad weer.

De Blade Runner en de Matrix zijn blauw-rood gemarkeerde trails. Dat wil zeggen: steiler en sneller dan de Big Hero, maar nog steeds toegankelijk voor de doorsnee mountaibiker. De ondergrond is relatief glad en aangeharkt, dikke wortels of grove keien ontbreken. Wie geen moeite heeft met de Harry Slinger op het rondje van Amerongen of de Snakerun bij Leersum, overmeesterd ook probleemloos de Blade Runner en de Matrix. Met als verschil dat deze routes, in tegenstelling tot hun equivalenten op de Utrechtse Heuvelrug, wél her en der extra uitdagingen bieden in de vorm van wallrides en kleine tables.

Eén gebied, drie zones

Lekker zeg! Vol adrenaline en met een smile van oor tot oor zit ik in de lift omhoog nog na te genieten. Luigi neemt de kans waar om nog even uit te leggen hoe het gebied in elkaar steekt. “Dolomiti Paganella Bike bestaat feitelijk uit drie verschillende bike-zones, elk met hun eigen liften, die door middel van paden met elkaar in verbinding staan”, vertelt hij. “We zijn nu in de Molveno Zone, aan de overkant ligt de Andalo Zone en ten noorden daarvan vind je de Fai Zone. Als we boven zijn, steken we vanaf het middenstation door naar Andalo en daar pakken we de gondel omhoog, om vanaf daar door te steken naar de Fai Zone.”

Om bij de verbindingsweg naar Andalo te komen pakken we nogmaals de Blade Runner, waarna de route over wandelpaden verder loopt. “Dat is bewust”, vertelt Luigi als we een laatste stukje moeten klimmen. “We willen een mix bieden van speciaal aangelegde biketrails en bestaande paden, zodat de routes afwisselend blijven. Bovendien is het, om wederzijds respect te creëren, goed dat wandelaars en bikers elkaar op de berg blijven tegenkomen.” Goed punt, lijkt mij. Alhoewel dit een shared trail is, is de route-info superduidelijk. Wel anders is de ondergrond; zo droog en glad als de singletracks zijn, zo nat, glad en blubberig is deze route. Logisch, de mate van onderhoud en afwatering staat hier niet op hetzelfde niveau als op de flowtrails. Bewust niet.

Wat mij betreft geen probleem, zo blijft het fietsen hier spannend en uitdagend. Flink onder de modder rijden we Andalo binnen, waar we met behulp van een gondelbaan een positief saldo van een kleine achthonderd hoogtemeters opbouwen. Ja, dat valt mij ook wat tegen. Maar omdat op de Cima di Paganello een dik pak sneeuw ligt, kunnen we daar niet komen. En dat scheelt toch zo’n driehonderd hoogtemeters.

Richting Fai Zone: de Giada Line

Nadat we op de Dos Pelà uit de gondel gestapt zijn rollen we naar het noorden. Doel: de Fai Zone. Om er te komen volgen we Giada Line, ook wel gewoon 808 genoemd. Ook dit is zo’n gedeeld pad. En dus is het niet aangeharkt, maar ruw en zo nu en dan ook tamelijk onbehouwen. Oftewel: opletten geblazen, zeker nu de ondergrond zo nat is. Vooral de gladde kalkstenen ondergrond kan in sommige secties verraderlijk glad zijn. En vlak ook de wortels niet uit. Maar zoals ik al eerder schreef: als ik op een gladde ondergrond had willen fietsen, dan was ik wel wielrenner geworden.

Na een kleine vierhonderd dieptemeters leidt Luigi ons van 808 af en rijden we via een gravelweg de Fai Zone in. Niet veel later bereiken we het bergstation van de stoeltjeslift uit Fai della Paganella. Wow, dit is heel andere koek. Het krioelt hier van de bikers, allemaal met dikke endurobikes en fullface-helmen. “De Fai Zone is inderdaad het domein van de endurobikers en downhillers”, legt Luigi uit. “Hier vind je geen blauwe trails. Alleen maar rood, zwart en zelfs oranje. Die laatste is echt next-level moeilijk. Apocalyse Now heet die. Maar de ander trails zijn goed te doen. De Peter Pan, de Easy Rider… Maar zullen we eerst even eten?”

Natuurlijk! Wie goed wil biken, die moet ook goed eten. En laat dat nou hier in Italië totaal geen probleem zijn, zo wordt in Rifugio Meriz wederom bewezen. Of je nu soep, pasta of een biefstukje neemt, het is allemaal even lekker.

Fai Zone: Peter Pan en Easy Rider

In de Fai Zone is alles groter, sneller en hoger dan in de Molveno Zone. Maar alhoewel dat in eerste instantie nogal intimiderend overkomt, wen je er snel aan. Gewoon even omdenken en dan blijkt de Peter Pan – de trail waarmee we de afdaling naar Fai della Paganella beginnen – gewoon een Harry Slinger na een anabolenkuurtje. Dus net zo glad en strak, maar dan veel groter en veel langer. Wortels, rotsen en keien? Die zijn allemaal weggewerkt, zodat je alleen je aandacht maar hoeft te richten op het zo goed mogelijk kiezen van je lijn. Puur genieten!

De Easy Rider, waar we halverwege ook een stuk van meepakken, is in tegenstelling tot wat de naam suggereert een tikkie lastiger. De markering is dan ook niet rood zoals bij de Peter Pan, maar rood-zwart. En dat is niet voor niets. Niet dat je buitengewone bikeskills moet hebben om de Easy Rider te overmeesteren, maar het is wel meer opletten, met volop schansen, drops en uitstekende wortels en stenen. Laat ik het zo zeggen: ik heb er m’n handen vol aan.

Als we beneden in de liftrij staan en Luigi vraagt of ik nog interesse heb in de Mad Max of de Apocalypse Now, zie ik al aan z’n leipe blik dat hij me staat te dollen. Maar ik neem desondanks het zekere voor het onzekere en schud m’n hoofd resoluut van links naar rechts. Ondertussen staat Sebastiaan erbij te grijnzen. Altijd lachen, met twee veel jongere en fittere gasten op pad…

Terug naar de Andalo Zone: de Ribs Trail

Alhoewel ik me gelukkig prijs dat de Mad Max en de Apocalypse Now me bespaard zijn gebleven, krijg ik het onderweg naar de Andalo Zone toch nog flink voor m’n kiezen. Nadat we via dezelfde grindweg de Fai Zone zijn uitgefietst als waarover we er heen zijn gereden, duiken we bij een bord met nummer 787 het bos in. Dit pad, de Ribs Trail, loopt helemaal door tot Andalo. En wederom, net als de Giada Line eerder vandaag, is het een shared trail. Sharen met wie? Alhoewel de 787 mellow begint, verandert het al snel in een orgie van gladde wortels, natte kalksteen en slipperige modder. En dan is het pad zo nu en dan nog kneitersteil ook. Ik moet echt álle registers opentrekken om op m’n bike te blijven.

Zelfs Luigi zie ik een voetje aan de grond zetten. Alleen Sebastiaan blijft onverstoorbaar doorrijden, op een tempo waarvan ik alleen maar kan dromen. Natuurlijk, hij heeft meer skills, kiest z’n lijnen slimmer en is fitter. Maar ook niet onbelangrijk: z’n banden zijn beter. Beter als in zachter. En onder dit soort supergladde omstandigheden kan het rubber, zéker dat van de voorband, niet zacht genoeg zijn. Weer een leermoment: een band waarmee het normaal gesproken superlekker rijden is, kan onder dit soort omstandigheden flink door de mand vallen. Oftewel: volgende keer gaat er stroever rubber mee.

Vanwege de uitdagingen die de Ribs Trail onophoudelijk blijft serveren, rol ik als één brok adrenaline het dalstation van Andalo in. Sebastiaan en Luigi staan al te wachten. “Nog een keer?”, vraag ik. Nu ik zo lekker in the zone zit moét ik gewoonweg nog een keer naar boven. Bovendien: de trails van Andalo hebben we nog niet gereden. Maar Luigi kijkt wat twijfelachtig. “Het is later geworden dan ik dacht. En ik moet eigenlijk m’n dochter nog van school halen…” No worries Luigi, gewoon gaan. Wij vinden als we boven zijn de weg naar beneden wel weer. En dus nemen we afscheid van onze nieuwe vriend en stappen de gondel in. Tijd voor de laatste ronde.

Andalo Zone: Hustle & Flow en Willy Wonka

Als we voor de tweede keer vandaag op de Doss Pelà uit de gondel stappen sturen we onze bike niet naar het noorden, maar juist de andere kant op, naar het zuiden. Tussen ons en Andlo liggen een kleine achthonderd dieptemeters, verdeeld over twee trails: de Hustle & Flow en de Willy Wonka. De tegenstelling met de Ribs Trail van zojuist kan niet groter zijn: de Hustle & Flow is een man made trail volgens het boekje. Deze blauw-rode trail is geclassificeerd als advanced, maar wat mij betreft oneindig veel makkelijker dan de Giada Line. Snelle kuipbochten, uitdagende wallrides, dynamische pumptracksecties. Wat een feest!

Als de Hustle & Flow halverwege overgaat in de Willy Wonka belanden we op een wat rustigere afterparty. De Willy Wonka is een geheel blauwe trail, dus in principe voor een groot publiek toegankelijk. Slim: de trail begint bij het middenstation van de gondel. Als je nog aan je rijtechniek en zelfvertrouwen wilt werken, kan je dus de Willy Wonka rijden zónder dat je gedwongen bent de hoger liggende, moeilijkere Hustle & Flow mee te pakken.

Ook de Willy Wonka is schandalig lekker. Snel, maar niet té snel, met superveel flow, gruwelijk fijne kuipbochten en dat alles in een decor van een eindeloze hoeveelheid boomstammen. Dit is wat ik aan het begin van dit verhaal bedoelde: een Heuvelrugroute die niet stopt, maar alsmaar door blijft gaan. Uitgelaten rollen Sebastiaan en ik het dalstation weer in. Nog een keer?! Helaas, te laat, de lift is al gesloten. Plus: we moeten nog een stukje naar beneden rollen, naar onze standplaats in Molveno. Het begint al te schemeren, dus het gas erop. En dan lekker eten en vroeg naar bed, zodat we morgen klaar zijn voor nóg een dag party in Paganella!

Dolomiti Paganella Bike, de moeite waard?

Na drie dagen Dolomiti Paganella Bike, waarvan de laatste dag met volle bak zon, zodat we eindelijk de beroemde Brenta Dolomieten goed kunnen zien, rijden we verder naar onze volgende bestemming. We hebben nog een uur of wat te gaan, dus tijd genoeg om de afgelopen dagen te evalueren. Dolomiti Paganella is heel erg goed bevallen. De prachtige omgeving is natuurlijk niet te missen en dito voor de lekker pastaatjes. Maar hoe mooi en lekker ook, dat geldt voor meer plekken in Noord-Italië. Maar wat Dolomiti Paganella Bike écht uniek en onderscheidend maakt, is het immense aanbod aan trails. En vooral ook, hoe al die verschillende soorten trails slim en efficiënt met elkaar verbonden zijn door middel van liften, shared trails en gravelwegen.

In het bovenstaande verhaal ligt de focus nogal op trails die met liften toegankelijk zijn. Maar daarnaast ligt er in Dolomiti Paganella ook een uitgebreid netwerk van klassieke crosscountry-routes. En wie vindt dat wat Sebastiaan en ik gereden hebben te tam is, kan eveneens in Dolomiti Paganella terecht. Zo liggen er aan de randen van het gebied een aantal paden dat is gekwalificeerd als cicloalpinismo. Vrij vertaald: bike-alpinisme. En ja, dat is precies wat je bij die naam voorstelt.

Kortom: gedurende ons bezoek van drie dagen hebben we slechts een deel gezien van wat Dolomiti Paganella Bike in petto heeft. Zo waren de nieuwe Interstaller en Supernatural vanwege de sneeuw gesloten. En hadden we geen tijd voor de epische Lake to Lake-tocht. Voor mij redenen genoeg om nog eens terug te gaan. Arriverderci!

Tot slot een bedankje aan Luigi voor z’n begeleiding en aangename gezelschap en aan Lorenzo voor het mogelijk maken van deze reis.