Routes | Trails in de Achterhoek: de Graafschap

Tekst en foto's: Arjan Kruik

Links! Rechts! Omhoog! Omlaag! Links! Rechts! Gewoon met het verstand op nul rechtuit door het bos stoempen is er op de meeste moderne mountainbikeroutes niet meer bij. Ook niet op de nieuwe route bij het Gelderse Lochem. Snelle bocht naar links, aanzetten en bam bam bam omhoog! En vervolgens razendsnel weer omlaag, lekker plat een rechtse doordraaier in. Voel ze ’s lekker trekken, die G-krachten. Woeha!

IJstijden en Patrick Jansen in de Achterhoek

Om in een vlakke rivierdelta als Nederland toch een beetje spannend te kunnen mountainbiken heb je eigenlijk maar twee dingen nodig: een ijstijd en Patrick Jansen. Eerst maar even die ijstijd. Daar waren er de laatste paar miljoen jaar best veel van, maar voor mountainbikers is alleen de voorlaatste van belang. Toen, zo’n 150 duizend jaar geleden, kwam de Scandinavische ijskap namelijk helemaal tot aan het midden van Nederland. Als een soort van über-bulldozer schoof deze ijsmassa zand en grind voor zich uit en omhoog, soms tot een hoogte van meer dan honderd meter. Stuwwallen worden deze gletsjerheuvels genoemd. De Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe zijn de bekendste, maar je vindt ze op veel meer plaatsen. Ook in de Achterhoek: het Montferland bij Zeddam bijvoorbeeld. En de Lochemse Berg bij Lochem.

“Om in een vlakke rivierdelta als Nederland toch een beetje spannend te kunnen mountainbiken heb je eigenlijk maar twee dingen nodig: een ijstijd en Patrick Jansen.”

“Waarom doen we daar dan niks mee?”, bedacht de Lochemse mountainbiker Robert van Aalderen na de zoveelste rit over de rechte en vlakke zandwegen rond Lochem, waarna hij met vieze mountainbikeschoenen en al bij de plaatselijke VVV naar binnen stapte om deze vraag daar voor te leggen. Via via kwam Roberts vraag terecht bij Jan ten Have, bij Achterhoek Toerisme verantwoordelijk voor de fiets- en wandelroutes. “Ja, waarom doen we eigenlijk niks met die heuvels?”, vroeg Jan zich net als Robert af. Waarna hij zijn telefoon pakte om Patrick Jansen te bellen. Iedereen in Nederland die iets met mtb-routes te maken heeft immers Patricks nummer in z’n contacten staan. Patrick is namelijk de officiële singletrackkoning van Nederland. Je moet echt heel erg je best doen, om in Nederland een mountainbikeroute te vinden die niét door Patrick en zijn team is gebouwd.

Bochtenbonanza

Inmiddels, zo'n vijf jaar nadat Robert van Aalderen bij de Lochemse VVV langsging, ligt er ruim 200 kilometer aan nieuwe en vernieuwde mountainbikeroutes in de Achterhoek. Soms nog als op zichzelf staande routes, zoals de rondes bij Zeddam en Winterswijk, maar ook al als een cluster aan elkaar gekoppelde routes, zoals in Nationaal Landschap Graafschap, in de driehoek tussen Zutphen en Gorssel in het westen en Borculo in het oosten. Daar vormen zeven aan elkaar geknoopte mountainbikeparkoersen een bochtenbonanza die ruim 100 kilometer aan paden omvat, met als letterlijk en figuurlijk hoogtepunt de trails op de bijna 50 meter hoge Lochemse Berg. Uiteindelijk moeten álle mtb-routes in de achterhoek een aaneengesloten geheel vormen.

“Daar vormen zeven aan elkaar geknoopte mountainbikeparkoersen een bochtenbonanza die ruim 100 kilometer aan paden omvat, met als letterlijk en figuurlijk hoogtepunt de trails op de bijna 50 meter hoge Lochemse Berg.”

“Als je het zo opschrijft, dan lijkt het alsof het allemaal vanzelf is gegaan”, waarschuwt Harry van den Broek, marketeer bij Achterhoek Toerisme. “Maar het tegendeel is waar. Het is echt een monsterklus!” Als hij over de verloop van het hele proces vertelt, snap je waarom. Om te beginnen is er om singletracks aan te leggen flink wat geld nodig. Dat komt grotendeels van de betrokken gemeentes en de provincie. Maar die maken hun euro's natuurlijk niet zomaar spontaan over. En dan zijn er de grondeigenaren, die toestemming moeten geven voor het gebruik van hun terrein. Grote partijen als het Gelders Landschap, Staatsbosbeheer, Vitens, ProRail en Natuurmonumenten. Maar ook tientallen kleine landeigenaren. En tot slot is er nog het onderhoud. Singletracks zijn flink onderhoudsgevoelig. “Gelukkig is er in de Achterhoek een grote groep vrijwilligers actief die deze taak op zich heeft genomen”, vertelt Harry. “Zonder enthousiaste lokale mountainbikers is een project als dit kansloos.”

Gespecialiseerde mtb-accommodaties

Op uitnodiging van Achterhoek Toerisme mogen Frank, Henk en ik afgelopen nazomer gedurende een lang weekend de proef op de som nemen. De Graafschap, Winterswijk, Montferland. We beginnen met de mountainbikeroutes in de Graafschap, met het centraal gelegen Vorden als uitvalsbasis. Of beter: Taveerne de Wildenborcherhof, een van de accommodaties in de Achterhoek die zich specifiek op mountainbikers en gravelaars richten. Langs iedere route vind je er wel eentje, van kleinschalige camping en B&B tot luxueus boutiquehotel. Waarvoor je ook kiest, bij (bijna) alle mountainbikeaccommodaties staat een afspuitinstallatie voor je bike, is er een afgesloten fietsenstalling en kun je je auto makkelijk parkeren.

“Langs iedere route vind je er wel eentje, van kleinschalige camping en B&B tot luxueus boutiquehotel. Waarvoor je ook kiest, bij alle mountainbikeaccommodaties staat een afspuitinstallatie voor je bike, is er een afgesloten fietsenstalling en kun je je auto makkelijk parkeren.”

Als we vanwege verkeerssopstoppingen onderweg iets later dan gepland bij de Wildenborcherhof aankomen, kunnen we direct aanschuiven. Er komt een pan met suddervlees op tafel. Ik ben geen vleeseter, maar ook ik proef dat dit iets speciaals is. Het zachte vlees smelt op de tong en is vol van smaak. “Dit komt van onze eigen koeien”, vertelt waardin Liesbeth, terwijl ze naar buiten wijst. En warempel, aan de overkant van de weg staat een tiental witte koeien in de wei. “Blonde d'Aquitaines. Ze staan het grootste deel van het jaar buiten en we doen niet aan kunstmest, chemische bestrijdingsmiddelen en groeibevorderaars.” Ja, dat proef je. Wat een smaak!

Mountainbikeroutenetwerk de Graafschap

Hadden we gisteren in de file onderweg naar het oosten nog het plan om vier van de zeven geschakelde mountainbikeroutes in de Graafschap in één keer te rijden – bij elkaar een dikke 75 kilometer en zo’n 500 hoogtemeters – het weer lijkt daar vandaag een stokje voor te gaan steken. Buienradar toont voor de middag een scherm vol nare rode vlekken. Dat voorspelt niet veel goeds. Maar voorlopig is het weer nog prachtig, dus we zien wel hoe ver we komen. Het vinden van de trail is geen probleem; vanuit de Wildenborcherhof rijden we er vrijwel direct op.

“Maar niet de gehele route is ‘versingletracked’; een behoorlijk groot deel bestaat nog uit rechte zand- en boswegen. En die combi is top.”

“De route van Vorden is lekker afwisselend”, had Paul, de waard van Taveerne de Wildenborcherhof, de avond tevoren nog gezegd over zijn thuisronde. De horeca- en campingondernemer heeft zelf ook een mountainbike in de schuur staan. “Gekocht zodra de routes hier klaar waren, toen moest er natuurlijk wel een moderne 29er komen. Viel trouwens niet mee er eentje te vinden, goede mountainbikes waren bijna overal uitverkocht”, vertelt hij. Paul heeft als het om ‘zijn’ route gaat niks overdreven. Ja, Patrick Jansen en zijn team hebben er vanzelfsprekend hun stempel op gedrukt. Maar niet de gehele route is ‘versingletracked’; een aanzienlijk deel bestaat nog uit rechte zand- en boswegen. En die combi is top. Vol gas door de slingersecties en op de brede, rechte verbindingsstukken weer recupereren. En vooral ook lekker met elkaar ouwehoeren. Want ook dát hoort wat mij betreft absoluut bij een rondje fietsen met je maten.

MTB-route Lochem: bijna honderd procent newskool

Bij het meest noordoostelijke puntje van de Vordense route steken we over naar de route van Lochem. De verbinding van de een naar de ander is duidelijk gemarkeerd met roodpaarse bordjes. Rood is daarbij de kleur van de Vordense route, paars staat voor de ronde van Lochem. Al snel is het verschil tussen Vorden en Lochem klip en klaar: dit is voor nagenoeg de volle honderd procent een échte Patrick Jansen signature-trail! Rechte stukken? Daar doen ze in Lochem niet aan.

“Dit is voor nagenoeg de volle honderd procent een échte Patrick Jansen signature-trail! Rechte stukken? Daar doen ze in Lochem niet aan.”

Maar zoals ik hierboven al schreef, daar hoef je niet alleen Patrick – en de vele tientallen vrijwilligers die hebben meegeholpen met de bouw! – dankbaar voor te zijn, maar ook de gletsjers van voorlaatste ijstijd. Die hebben namelijk net onder Lochem drie mooie mountainbikeheuvels omhoog gebulldozerd: de Paasberg, de Lochemse Berg en de Kale Berg. De middelste van dit rijtje, de Lochemse Berg, is met bijna 50 meter veruit de hoogste bult. Op de top staat een ruim honderd jaar oude uitkijktoren. Dat die gesloten is geeft niks, want de bomen rondom de toren zijn hoger dan de toren zelf, dus op de top zou je toch niks zien. Bovendien: we hebben wel wat anders te doen dan oude torens beklimmen.

Klimmen, knallen en chillen

Het rondje over de Lochemse heuvels levert namelijk een kleine 300 hoogtemeters op. Een flinke inspanning voor de bovenbenen, vooral omdat sommige klimsecties best steil zijn. Maar dat is natuurlijk ook gewoon lekker, vooral omdat er na iedere klim een fijne beloning wacht in de vorm van een flowy afdaling. “Wat een heerlijke trails hier!”, vindt Henk. “Snel, spannend en speels. En de afdalingen zijn verrassend lang, dat had ik hier echt niet verwacht!” En als deze Veloziner zo enthousiast is over een mountainbikeroute, dan zegt dat heel wat. Henk woont namelijk pal aan het parkoers van Leersum en is als het gaat om leuke mountainbikepaadjes dus enorm verwend.

“Als deze Veloziner zo enthousiast is over een mtb-route, dan zegt dat heel wat. Henk woont namelijk pal aan het parkoers van Leersum en is dus flink verwend.”

Na de Kale Berg besluiten we een pauze in te lassen. Sowieso omdat het lunchtijd is, maar ook omdat de rode vlekken op buienradar steeds dichterbij komen. Vreemd, want de lucht boven ons is nog steeds strakblauw. We besluiten zo lang het nog kan van het zonnetje te genieten. Het grote terras van Landgoedhotel Woodbrooke, pal aan de route gelegen, is daar een uitgelezen plek voor. Slapen kan er trouwens ook, vertelt de dame die ons een glas verse jus d’orange komt brengen. “We hebben redelijk veel gasten die hier komen om een weekend te mountainbiken. En zonder uitzondering zijn die allemaal verrast over de mountainbikepaden die we hier hebben…” Ehh ja, dat verbaast me niks.

Noodweer

Als ik twee smakelijke vegetarische kroketten met versgebakken brood aan het wegwerken ben, schiet het personeel plotseling in de stress. Blijkbaar heeft ook hier iemand een blik op buienradar geworpen, want terwijl er nog steeds geen wolkje aan de lucht is, worden onbezette tafels enigszins paniekerig afgeruimd en parasols stormvast gezet. Mmm, zou het dan al snel los gaan? We nemen het zekere voor het onzekere en slaan het rondje koffie deze keer over. Hup, fietsen! De vraag is wel: linea recta terug naar de Wildenborcherhof of toch nog het rondje afmaken?

“De ambiance is wel totaal anders dan vanmorgen; alhoewel we pas halverwege de middag zitten, lijkt het plotseling avond te worden. De lucht is gitzwart. Als we het erf van de Wildenborcherhof oprollen, vallen de eerste druppels.”

Het wordt het laatste. Want wat kan er gebeuren, behalve nat worden? En dus pakken we de nog een hele hoop lekkere bochten mee, zowel op de resterende deel van het Lochemse rondje als op het deel van de route van Vorderen dat we vanmorgen nog niet gedaan hebben. De ambiance is wel totaal anders dan vanmorgen; alhoewel we pas halverwege de middag zitten, lijkt het plotseling avond te worden. De lucht is gitzwart. Als we het erf van de Wildenborcherhof oprollen, vallen de eerste druppels. Eerst zachtjes, maar al snel gaat het goed tekeer. Gelukkig zitten Henk, Frank en ik dan al warm en droog in de serre, met voor ons drie glazen Grolsch. Kijk, dat noem ik nog eens goede timing!

Nawoord

Helaas is het ons vanwege het weer dus niet gelukt om álle ge-update 2.0 trails in de Graafschap te rijden. Maar omdat we een lang weekend in de Achterhoek waren, hebben we natuurlijk wel meer mountainbikeroutes verkend dan alleen Vorden en Lochem. Zo hebben we ook de vernieuwde route rond Winterswijk gereden en hebben het ge-twee-punt-nulde parkoers van Zeddam bezocht. Onze verslag van deze Achterhoekse mountainbikeroutes heb je nog van ons tegoed.

Eerder gepubliceerd op 31 oktober 2021