Reizen | Stoneman Arduenna: In één, twee of drie dagen dwars door de Ardennen

Tekst: Arjan Kruik // Foto’s: Dennis Stratmann

Stoneman Arduenna: trails en natuur in de Belgische Ardennen

In één, twee of drie dagen op de mountainbike dwars door de Belgische Ardennen, bijna 180 kilometer lang. Wie zich een (lang) weekend volledig wil laven aan uitdagende trails en oogstrelende natuur komt bij de Stoneman Arduenna compleet aan zijn trekken. De Stoneman is het geesteskind van Roland Stauder. Voor wie het interview met deze voormalige marathonspecialist uit het Zuid-Tiroolse Sexten gemist heeft, leggen we zijn filosofie nog even uit.

Stauder kan — getuige zijn palmares — best hard fietsen: samen met Thomas Frischknecht eerste in de Transalp van 2001, Crocodile Trophy-winnaar en World Cup Marathon-kampioen in 2003, vicekampioen in 2004, derde in 2006. In zijn jaren als profrenner trapte deze Zuid-Tiroler in de kelder van zijn huis naar eigen zeggen jaarlijks 14.000 kilometer op de Tacx weg. “Noodzakelijke training om goed te kunnen blijven presteren, maar het had natuurlijk niets meer met mountainbiken en natuurbeleving te maken,” vertelt hij.

Geen wedstrijdstress

Gezien deze uitspraak is het niet zo verrassend, dat het project dat Stauder ná zijn profcarrière startte — de Stoneman Dolomiti — helemaal niet competitief is, maar juist recreatief. Deze route die Stauder in 2014 in de bergen rond zijn woonplaats Sexten uitzette, omvat 115 kilometer en 4.000 hoogtemeters. Stauder: “De Stoneman is een uitdaging, maar dan zonder wedstrijdstress. En omdat het woord ‘uitdaging’ voor iedereen een andere waarde en betekenis heeft, kan je de Stoneman in één, twee of maximaal drie dagen rijden.”

Dat vergt misschien even uitleg. De Stoneman is géén traditionele marathon die slechts een keer per jaar verreden wordt. Integendeel; je kunt ’m van april tot en met september op ieder moment rijden. Maar om je deelname officieel te maken moet je wel een deelnamepakket kopen. Dit pakket omvat onder andere een uitvouwbare routekaart met hoogteprofiel en een startkaart. Op de verschillende start- en stempelplaatsen langs de route kan je deze kaart laten perforeren. En met een volledig geperforeerde startkaart verdien je een door Stauder zelfgemaakte Stoneman-trofee in goud, zilver of brons, al naar gelang het aantal dagen je er over gedaan hebt. Uiteraard komt de steen die in die trofee verwerkt is uit de bergen die je net zelf hebt overmeesterd.

Stoneman nu óók in België: Stoneman Arduenna

Wie startkaarten en ponstangen een nogal ouderwets analoog gedoe vindt: dat klopt. Maar het is ook een bewuste keuze van Stauder: “Natuurlijk zouden we de start- en controlepunten makkelijk kunnen digitaliseren. Maar ik wilde juist een beleving creëren zónder elektronische apparaten. Geen beeldschermen, geen magneet- of chipkaarten, geen Strava-stress, maar wel natuurbeleving en sportieve uitdagingen. Om die reden is de gehele route ouderwets gemarkeerd met bordjes. Omdat een gps op het stuur in principe overbodig is, kan je je volledig richten op het beleven van de route en het verleggen van je persoonlijke grenzen.”

Dat Roland Stauder met zijn Stoneman de juiste snaar heeft geraakt, blijkt wel uit het feit dat zijn concept de afgelopen jaren met veel succes is uitgerold in Zwitserland (Stoneman Glaciara), Oostenrijk (Stoneman Taurista) en Duitsland (Stoneman Miriquidi). En sinds dit voorjaar dus ook in Oost-België: de Stoneman Arduenna. Deze route gaat in juni dit jaar officieel open, maar ik heb ’m eind vorig jaar al mogen rijden; 176 kilo- en 3.400 hoogtemeters. Omdat ik (helaas) meer achter mijn bureau zit dan op mijn mountainbike, is het volbrengen van deze afstand in één dag absoluut uitgesloten. Trouwens, als ik meer zou fietsen en minder achter mijn bureau zou zitten hoogstwaarschijnlijk ook. De tweedaagse variant, met als start- en eindpunt Malmedy en een overnachtingen in Schönberg, denk ik wel te kunnen volbrengen.

Vroeger Duitsland, nu België

Die laatste naam klinkt trouwens niet bepaald Frans, Schönberg, terwijl we ons in het Franstalige Wallonië bevinden, toch? Toch niet en dat zit zo: het gebied waar de Stoneman Arduenna doorheen voert, was iets meer dan honderd jaar geleden niet Belgisch, maar Duits. Maar toen Duitsland de Eerste Wereldoorlog verloor, werd door de overwinnaars bepaald, dat Duitsland als herstelbetaling voor de geleden schade een deel van zijn grondgebied moest afstaan aan België: de kantons Eupen, Sankt-Vith en Malmedy, ook wel Oostkantons of Oost-België genoemd.

Om het nog wat ingewikkelder te maken: in Eupen en Sankt-Vith is de voertaal Duits, maar in Malmedy, dat nèt aan de andere kant van de taalgrens ligt, wordt gewoon Frans gesproken. In de praktijk is het trouwens allemaal wat eenvoudiger dan in theorie, want onderweg blijkt dat je op de meeste plekken – Frans- of Duitstalig – óók met Nederlands goed weg komt. Wel zo praktisch!

Best pittig en soms zelfs kneitersteil

Dan het fietsen. Dat is best pittig. In Malmedy gaat het direct kneitersteil omhoog. Even warmtrappen? Ho maar. Maar eenmaal uit het smalle en steile dal van de Warche vlakken de stijgingspercentages gelukkig wat af. Geleidelijk trappen we omhoog, totdat we al na een kleine 20 kilometer het hoogste punt van de Stoneman Arduenna én van België bereiken, het Signal de Botrange op 694 meter. Even staan we stil om van het uitzicht over de Hoge Venen te genieten, dan gaat het rap zuidwaarts, richting Luxemburg.

Ik ben al jaren niet meer in de Ardennen geweest en was eerlijk gezegd een beetje vergeten hoe zwaar het mountainbiken hier kan zijn. Kun je op onze eigen Utrechtse Heuvelrug, waar ik regelmatig een rondje rijd, de meeste beklimmingen nog op macht doen, hier zijn ze daar gewoonweg te lang voor. Regelmatig moet ik het lichtste verzet aanspreken en dan nog is het aanpoten geblazen. Terwijl de afdalingen daarentegen weer nét te kort zijn om te recupereren voor de volgende klim. Wat overigens ook niet meehelpt is de natte en zachte ondergrond. Met name de zompige, met dik gras begroeide passages dwingen, zelfs als het relatief vlak is en je denkt dat je even kunt bijkomen, tot trappen in een lichte versnelling.

Fietsen, eten, slapen, repeat

Dus ja, ik heb het op sommige momenten best zwaar. Maar tegelijkertijd is de route ongekend mooi. Smalle dalen, kronkelende beken, geurige bossen, met beukenheggen omzoomde weilanden, kleine dorpjes en nauwelijks tot geen mensen. Maar wel een vos, een paar reeën en een grote hoeveelheid roofvogels in alle soorten en maten. Oftewel: een compleet andere wereld op nog geen drie uur rijden van Utrecht. Als ik even stil sta om een reepje te eten, valt me op dat ik alleen natuurlijke geluiden hoor. Het zachte geklater van de beek langs het pad, een vallende tak, het kraaien van vogels in de verte. Lekker.

Na een kleine zes uur en 78 kilometer fietsen rollen we modderig, vermoeid en intens tevreden het plaatsje Schönberg binnen, waar we welkom geheten worden in het etappehotel Zum Burghof. Wat heet, we worden compleet in de watten gelegd door de gastvrije waard en zijn vrouw. Zolang het duurt dan, want al om negen uur — zodra mijn hoofd het kussen raakt — val ik in een diepe slaap. Zo hoort een dag er uit te zien: fietsen, eten, slapen.

Ketting links

Gebruikte ik voor de eerste dag de omschrijving “best pittig”, voor de tweede dag is het beter om van loeizwaar te spreken. Niet eens omdat die tweede etappe 25 kilometer langer is, maar vooral omdat de hoogteverschillen groter zijn en de paden steiler. Regelmatig heb ik de ketting uiterst links en moeten het zitvlak naar de punt van het zadel om druk op het voorwiel te houden. Zo steil dus. Ik ben dan ook blij als we na 75 kilometer het stadje St. Vith binnenrijden en daar een café induiken voor een bak koffie en een hap eten.

Volle bak overigens, in dat café. We zijn klaarblijkelijk op de plek beland waar de St. Vithers op zondagmiddag allemaal even binnenwippen om aan de bar met een glas bier erbij de week even door te nemen. Als je ook door St. Vith rijdt en je je net als wij afvraagt waarom dit van oorsprong Middeleeuwse stadje er zo modern uitziet, bedenk dan dat St. Vith tijdens het Ardennenoffensief – de veldslag in 1944 waarbij de Duitse troepen probeerden de Amerikanen terug te drijven – voor negentig procent in puin werd geschoten. Pas relatief kort geleden werden de laatste herstelwerkzaamheden voltooid.

Singletrackafdaling als slagroom op de cake

Tussen St. Vith en het eindpunt Malmedy liggen nog 25 kilometers. In theorie hebben we er dus al driekwart opzitten. En omdat de route na St. Vith behoorlijk afvlakt en bovendien de hoogteverschillen kleiner zijn, zijn het geen hele zware kilometers. Met, als slagroom op de cake, wel een aantal spannende singletrack-afdalingen. En cake met slagroom, daar hou ik van.

Toch ben ik blij als we Malmedy binnenrollen. De benen zijn gaar en het zitvlak pijnlijk beurs. Ik had niet gedacht dat ik dit ooit zou schrijven, maar ik verheug me er echt op om de komende dagen mijn fietszadel te verruilen voor een comfortabele hydraulische bureaustoel. Even bijkomen! En natuurlijk op mijn bureau plaats maken voor een fraaie zilveren Stoneman-trofee. Uiteraard met een echte Ardennensteen erin.

Origineel gepubliceerd op 15 juli 2020